نمایش‌های دینی فاقد زیبایی‌شناسی است/ کارگروه گسترش و ترویج، تکریم مخاطب را در اولویت قرار دهد
گروه هنر: اغلب آثار نمایشی در حوزه تئاتر دینی و ارزشی فاقد ساختار جذاب و جنبه‌های زیبایی‌شناسانه هستند که باید به رعایت آنها در جذب حداکثری مخاطب توجه شود، ضمن آنکه برخی عوارض محیطی همچون عدم تکریم مخاطب تئاتر، آنها را از حضور در تالارهای نمایشی باز می‌دارد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در پی آغاز به کار رسمی کارگروه گسترش و ترویج مخاطبان تئاتر با مسئولیت حامد هوشیاری که به ابتکار مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری دایر شده است، با محمدعلی ساربان، بازیگر پیشکسوت تئاتر، تلویزیون و سینما در مورد لزوم ایجاد چنین کارگروهی به منظور رونق تئاتر به ویژه تئاتر دینی و ارزشی و استقبال حداکثری مخاطبان از آن، گفت‌و‌گویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
- به عنوان بازیگری که در کارنامه حرفه‌ای خود، بازی در نمایش‌های متعدد دینی و ارزشی به چشم می‌خورد، مهمترین مشکل در تولید آثار نمایشی با موضوعات دینی و ارزشی را چه می‌دانید؟
: عدم استفاده از همه امکانات در روند تولید و عرضه نامناسب اثر نمایشی؛ بگذارید برای تقریب ذهن مثالی بزنم، در ایام ماه مبارک رمضان این توفیق را داشتم که برای بازدید از نمایشگاه بین‌المللی قرآن به باغ موزه دفاع مقدس بروم، حجم بسیار زیادی از مجلدات و مصحف قرآنی را در بازارچه این نمایشگاه دیدم که هر کدام با شکل و شمایلی خاص عرضه شده بودند، فرمی که جذاب بود، در حالی که همه آنها کتاب آسمانی ما مسلمانان یعنی قرآن بودند، اما نحوه ارائه‌شان در متنوع‌ترین پوشش‌ها و لفاف‌های زیبا چنان گیرا بود که ناخودآگاه مخاطب را وامی‌داشت که مکث کرده و آن را حداقل به دست گرفته و تورق کند. این مثالی که زدم از این جهت است که با وجود آنکه خود قرآن در نهایت زیبایی و برازندگی است اما برای ارائه و عرضه آن نیاز به خلاقیت هنری و همان بحث زیبایی‌شناسی هنری به عنوان مهمترین رکن تولید و عرضه یک محصول فرهنگی و هنری است که متأسفانه در اغلب تولیدات نمایشی کمتر به موضوعات دینی و ارزشی توجه می‌شود.
- این همان مسئله‌ای است که منجر شده به نمایش دینی و ارزشی انگ کلیشه‌ای و تکراری بودن زده شود؟
: دقیقاً. در طرح مفاهیم و مضامین قرآنی و دینی به زبان نمایش با وجود همه جذابیت‌هایی که ممکن است محتوای آن داشته باشد، اما باید به این نکته اذعان کرد که اغلب آنها فاقد ساختار زیبایی‌شناسی هنری هستند، در حالی که به ویژه برای نسل جوان مخاطب باید این محتوا به شکلی زیبا در ساختاری جذاب عرضه شوند؛ ضمن آنکه آیات، روایات و احادیث اگر قرار است به زبان هنر نمایش به مخاطب عرضه شوند باید به گونه‌ای هنرمندانه با جریان روزمره زندگی تک تک ما متناسب‌سازی شوند.
- چرا وضعیت به این شکل است و ما با وجود آنکه مطلع هستیم که باید به ساختار جذاب این آثار توجه کنیم، بی‌توجه به توقعات مخاطبان عمل می‌کنیم؟
: دلیل اصلی این امر سیاست‌های غلط مدیریت فرهنگی و هنری است که موجب می‌شود نگاه عمیق و تأثیرگذار به روند تولید این گونه آثار نداشته باشیم، زمانی که صحبت از تولید نمایش دینی می‌شود تلاشی صورت نمی‌گیرد که از همه بضاعت و امکانات موجود فنی و تکنیکی در تولید آن نمایش استفاده شود در حالی که علاوه بر غنای محتوایی، این آثار نیازمند جذابیت ظاهری و ساختاری در جذب مخاطبان هستند، دارا بودن زیبایی ظاهری شرط لازم برای جذابیت هر پدیده‌ای است، باید به این نکته توجه داشت که تئاتر تنها یک قالب و ظرف است، محتویاتی که در آن ریخته می‌شود اگر با آرایشی نظام‌مند و هنری و با استفاده از همه ظرفیت‌های فنی و تکنیکی ارائه شود به طور حتم مخاطب خود را در سطح حداکثری مجذوب خود خواهد کرد.
- اخیراً و با این احساس نیاز که تئاتر دینی و ارزشی فاقد مؤلفه‌های لازم برای جذب مخاطب است، کارگروهی تحت عنوان کارگروه گسترش و ترویج مخاطبان تئاتر در حوزه هنری با مسئولیت حامد هوشیاری ایجاد شده است، به نظر شما تشکیل این تشکل چقدر می‌تواند مفید باشد؟
: اگر نگاه عمیق علمی و میدانی به موضوع داشته باشیم تأثیرعمیقی خواهد داشت، باید به این نکته توجه کنیم که به غیر از نگاه زیبایی‌شناسانه به تولید یک اثر نمایشی که این کارگروه می‌تواند حکم مشاور و ناظر هنری را در خلال تمرینات و آماده‌سازی گروه داشته باشد، برخی معضلات محیطی و ساختاری نیز وجود دارد که در جذب مخاطب حداکثری تئاتر دینی، بازدارنده است. شخصاً دو سال و اندی است که برای تماشای آثار تولیدی مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری که در سالن‌های نمایشی آن به روی صحنه اجرا می‌شود، نمی‌روم و دلیل آن هم برخورد غیرمهربانانه و غیرانسانی برخی از کادر اداری و حراستی حوزه هنری است که آن زمان اتفاق افتاد و مخاطبان تئاتر دینی حوزه هنری نیز عکس‌العمل منفی نشان دادند که هم موجب آزرده و دل‌چرکین شدن آنها شد و هم راجع به آن تنفری را در من به وجود آورد که به علامت اعتراض بلیطی که در دست داشتم پاره کرده و هیچ گاه پای خود را به داخل سالن نمایش نگذاشتم. کارگروهی که از آن سخن به میان آمد باید نسبت به برطرف شدن برخی از این عوارض محیطی که موجب می‌شود مخاطب ارزشمند تئاتر دینی در فضایی آرام و به دور از تنش‌های زندگی روزمره به تماشای نمایش ننشینند مطالعه جامعی به عمل آورده و آن را اجرایی کند. در شرایط کنونی و بیش از هر چیز مسئله‌ای که موجب شد که من بعد از بالغ بر دو سال، چند روز پیش برای تماشای نمایشی به حوزه هنری بروم، فضای سازنده‌ای بود که تصورم می‌کنم در حال شکل‌گیری است و حوزه هنری قصد آن را دارد تا با ایجاد کارگروه ترویج و گسترس مخاطبان بیش از پیش در فکر تکریم مخاطب تئاتر دینی باشد.
- اشاره کردید که کارگروه گسترش و ترویج مخاطبان تئاتر می‌تواند حکم مشاور هنری تولیدات نمایشی را داشته باشد، این مسئله تا چه اندازه ضروری است و این کارگروه تا چه اندازه قادر به دخالت در روند تولید است؟
: این دخالت، دخالت مستقیم نیست، باز هم تأکید می‌کنم که ضعف عمده نمایش‌های دینی و ارزشی ما در عدم توفیق جذب مخاطب، بی‌توجهی به وجوه زیبایی‌شناسی است، پرداختی کاملاً کلیشه‌ای و بدون انعطاف که دلیل آن هم این است که ما بیش از پیش در مورد این موضوعات بسته و متعصبانه اقدام می‌کنیم؛ تولید نمایش دینی با وجود گستردگی در بخش‌های فنی و تکنیکی از آنجا که حساسیت در آنها بالاست و باید همه‌چیز مورد نظارت دقیق قرار گیرد به غیر از بازیگران با تعداد عوامل فنی کم صورت می‌گیرد؛ در حالی که تئاتر اینک در همه‌جای دنیا یک هنر کاملاً تخصصی است و نباید قائم به فرد باشد و فرد و یا افراد محدودی خود را در همه زمینه‌های فنی این هنر صائب بدانند، لذا هر بخش حتی جزئی‌ترین آنها باید به کاردان همان بخش محول شود تا هر گوشه از کار با نهایت کیفیت به سرانجام برسد. برای این کار نیاز به یک نقشه راه و ساختار اجرایی در امر تولید استاندارد نمایش‌های دینی داریم که تصور می‌کنم تشکلی همچون کارگروه ترویج و گسترش مخاطبان که به مسئولیت حامد هوشیاری شکل یافته، به وی امکان می‌دهد که بتواند با تدوین دستورالعمل آن که حاصل کار مطالعاتی است، همه جوانب را مورد نظر قرار داده و به یک وحدت رویه حداقل در مورد تولیدات نمایشی حوزه هنری برسد.
