خاطرات رایزن فرهنگی سابق ایران در سیرالئون/ برخورد صادقانه؛ شرط کارآمدی اقدام فرهنگی +فیلم

به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، محمدرضا قزلسفلی، رایزن سابق فرهنگی ایران در سیرالئون، غنا و ... کارنامه موفقی در کشورهای آفریقایی دارد؛ وی به مدت 9 سال در سیرالئون فعالیت‌های دینی، فرهنگی، علمی و آموزشی داشت. عملکرد وی در زمان رایزنی فرهنگی به شکلی بود که در مراسم تودیعش ائمه جمعه و جماعات، اساتید و دانشجویان دانشگاه‌های سیرالئون اعم از مسلمان و مسیحی، فرهنگیان، نظامیان و اعضای سازمان‌های فعال زنان متأثر شدند و روزنامه‌های سیرالئون تیتر زدند: «اشک‌ها برای قزلسفلی». رسانه‌های خبری فریتاون به نقل از مقامات علمی و دینی از وی به عنوان بهترین دیپلمات ایرانی در سیرالئون یاد کردند.

این رایزن سابق فرهنگی ایران در سیرالئون معتقد است که ملت مظلوم سیرالئون دهه ها آرزو می کردند رادیوی اسلامی، مدارس اسلامی، دانشگاه اسلامی، کمک های فنی حرفه ای، ماشین آلات کشاورزی و در نهایت بیداری و بصیرت داشته باشند که با حضور فعال، صادقانه و حمایت های جمهوری اسلامی ایران این امر تاحدودی تحقق یافته است. وی در گفت‌وگو با کانون نبأ از خاطرات و تجربیات خود می‌گوید:

ایکنا: ابتدا لطفا خودتان را معرفی کنید؟

اینجانب در سال 1339 در خانواده‌ای مستضعف در روستای القجر شهرستان مینودشت استان گلستان به دنیا آمدم. در سال دوم دبیرستان به نیروهای انقلاب اسلامی پیوستم. در آن دوران ضمن تکثیر اطلاعیه‌ها و نوارهای صوتی امام خمینی(ره) و تهییج دانش‌آموزان در تظاهرات و راهپیمائی‌ها علیه نظام طاغوت سهم داشتم.

پس از انقلاب نیز در کنار تحصیل، در کمیته انقلاب اسلامی، هیئت هفت نفره کشاورزی و جهاد سازندگی مشغول شدم. جزو اولین ورودی‌های دانشگاه امام صادق(ع) بودم که پس از شش ـ هفت سال تحصیل در رشته معارف اسلامی و علوم سیاسی موفق به کسب کارشناسی ارشد شدم.

ایکنا: درباره موقعیت سیرالئون توضیح بدهید.

سیرالئون واقع در غرب آفریقا با گینه کوناکری، لیبریا و از غرب و جنوب با اقیانوس اطلس همجوار است. جمعیت این کشور بالغ برهفت میلیون است که هفتاد و پنج درصد آن مسلمان مالکی مذهب و بیش از ده درصد جمعیت سیرالئون شیعه مذهب و بقیه را مسیحیان و آنیمیست تشکیل می‌دهد. زبان‌های رسمی و ملی سیرالئون به ترتیب انگلیسی و کریو (ترکیبی از زبان‌های انگلیسی و محلی) است.

در 27 آوریل 1961 میلادی، کشور سیرالئون استقلال خود را از انگلستان بدست آورد. ساختار حکومت در سیرالئون مبتنی بر سیستم تفکیک قوا و چند حزبی است که اختیارات گسترده ای را به رئیس جمهور واگذار کرده است. رئیس جمهور با رای مستقیم مردم برای مدت پنج سال و حداکثر برای دو دوره انتخاب می‌شود.

ایکنا: بافت فکری و هویتی مردمی و سطح سواد در این کشور چگونه است؟

مردم سیرالئون از نژاد سیاه و مرکب از هیجده قبیله که بزرگ‌ترین آن‌ها قبائل تمنی، مندی و کوچک‌ترین آنها که اهرم‌های قدرت را در دست دارد قبیله کریو است. هر یک از قبائل سیرالئون با ویژگی‌های خاص خود در انسان احساس شیفتگی ایجاد می‌کند. مردم سیرالئون که بیش از یکصد و پنجاه و سه سال طعم استعمار و استثمار را توسط انگلستان تجربه کرده است، هم اکنون از بصیرت نسبی، ویژگی بیداری و تشخیص دوست از دشمن برخوردار هستند.

تحقیقات و مشاهدات میدانی چند ساله‌ام حاکی از آن است که میهمان‌نوازی‌، تحمل یکدیگر، همزیستی مسالمت‌آمیز، اهتمام به وحدت، علاقه‌مندی برای شنیدن پند و اندرز خوب برای توسعه، برخوداری از حس عمیق همدردی نسبت به مظلوم ، گذشت و بخشش یکدیگر ، احترام به بزرگ ترها، داشتنن نفرت عمیق از اصحاب استعمار و استثمار، اهتمام به کار و کوشش، قهرمان دوستی ، حمایت از مظلوم و دشمنی با ظالم، اهتمام به برگزاری اعیاد دینی و مناسبت‌های شهادت و وفات معصومین (ع)، اعتقاد عمیق به رهبری نجات بخش امام خمینی(ره) و امام خامنه ای به عنوان اسلامی ترین و دمکراسی ترین نظام ها و ... برخی از ویژگی های اعتقادی اخلاقی و فرهنگی این ملت است.

ایکنا: درباره سوابق فعالیت‌هایتان در آفریقا توضیح دهید.

ابتدا باید توضیحی مقدماتی ارائه کنم؛ مفهوم واژه فرهنگ در همه زبان‌ها به معنای تعلیم،  تربیت، پرورش و در یک کلمه کشت فکر و اندیشه است. از این رو، کار فرهنگی موفق و نتیجه‌بخش مثل کشاورزی دارای سه مرحله کاشت، داشت و برداشت است که اگر پی در پی صورت نگیرد محصولی برداشت نخواهد شد. کشت بذر توسط کشاورز تنها اول کار است. مرحله داشت شروع کار بوده و بسیار مشکل‌تر است. وجین علف‌های هرز، آبیاری، مراقبت از حشرات و ... برخی از مراحل داشت است.

به همین شکل برگزاری همایش، میزگرد و ... تنها کشت فرهنگ، اندیشه و فکر در ذهن مخاطب است که اول کار بوده و مراحل داشت جهت آماده‌سازی برای برداشت محصول ضروری ضروری است؛ در غیر این صورت انجام فعالیت فرهنگی تنها مصداق «همایش برای همایش»، «میزگرد برای میزگرد»، «مراسم برای مراسم» و ... بوده و نتیجه‌ای به دنبال نخواهد داشت.

بعد از انجام فعالیت فرهنگی، دشمنان نیز به عنوان آفات و آسیب‌ها بیکار ننشسته و تلاش می‌کنند تا کشت فرهنگ جدید انسان‌ساز و بیدارکننده را مورد هجوم قرار دهند. لذا باید متصدی فعالیت فرهنگی با تهیه سموم ضدآفت، خود را برای سم‌پاشی آماده کرده تا مخاطب مورد هجوم قرار نگیرد. با توجه به این ملاحظات، در طی ماموریتم در سیرالئون و غنا تلاش کردم در تمامی صحنه‌ها و حوزه‌های فرهنگی، علمی، دینی، اجتماعی با توجه به اهمیت و اولویت آنها حضور داشته باشم. همانطور که یک کشاورز ماهر تلاش می‌کند تمام زمین خود را بر اساس شرایط طبیعی کشت خود مورد استفاده قرار دهد. از این روی، سیرالئون را به عنوان مزرعه برای کشت فکر، فرهنگ و اندیشه اولویت‌بندی و بر اساس استعدادهای رشد تقسیم‌بندی کردم.

ائمه جمعه و جماعات، مساجد، سازمان‌ها و انجمن‌های شیعه و سنی، دانشگاه‌ها، اساتید، ارباب جراید، فرهنگیان، انجمن‌ها و سازمان‌های جوانان و بانوان، مسیحیان، کشاورزان و ... بر اساس اولویت مطابق با استعدادهای آن‌ها برای سرمایه گذاری فرهنگی تحت پوشش نمایندگی فرهنگی قرار گرفتند.

از این روی اقامه نماز جمعه و ایراد خطبه به عنوان امام جمعه‌، راه‌اندازی درس ایران‌شناسی و شناخت اسلام و تدریس در دانشگاه یکصد و نود ساله فورا به سیرالئون به مدت هشت سال، تدریس درس سه واحدی تطبیقی آرای فلاسفه غرب با فلاسفه مسلمان شیعی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی سالانه برای ائمه جمعه و جماعات، برگزاری دوره‌های آموزشی سالانه برای معلم‌های تعلیمات دینی، برگزاری اردوهای آموزشی سالانه برای دانشجویان و دانش آموزان‌ و ... از جمله بخش های مستعد سرزمین سیرالئون بودند.

ظرف ده سال گذشته دانشگاه یکصد و هشتاد و هفت ساله فورا به و همچنین دانشکده اسلامی فریتاون خواستگاه واحدهای درسی ایران‌شناسی، شناخت اسلام و آموزش زبان و ادبیات فارسی بوده‌اند. دو ماده درسی «ایران شناسی» و «شناخت اسلام» برای دانشجویان دانشکده فلسفه و مطالعات ادیان الهی دانشگاه توسط بنده تدریس می‌شد. طی سال‌های  گذشته دو درس جدید را برای دانشجویان این دانشکده فوق الذکر تحت عناوین «الهیات اسلامی و مقدمه‌ای بر اسلام» و «اخلاقیات اسلامی در جوامع معاصر» به مواد درسی افزوده و مسئولیت تدریس آن ها نیز به بنده در فریتاون سپرده شد که برای اولین‌بار در تاریخ دانشگاه فورابه ارائه می‌شد .

همچنین امروزه با پیشنهاد مقامات دانشگاه سه واحد درس رسمی پیشنهاد شده توسط " بنیاد ایمان تونی بلر" به واحد های درسی دانشگاه سیرالئون تحت عناوین " اسلام  و ادیان سنتی آفریقا ، هندوئیسم ، بودیسم ، مسیحیت و یهودیت" ، " اسلام نسبت به جایگاه و نقش زن در جامعه " ، " عقاید سقراط نسبت به " زندگی و مرگ و جامعه مبتنی بر عدالت از منظر اسلام " ، " افلاطون و عدالت درجامعه از منظر اسلام ، حضرت علی (ع)" ، " سعادت درعقاید ارسطو و اسلام و شهید مطهری و دانشمندان مسلمان بویژه شیعه " ، " خدا و شیطان در نظریات اوگوستین و اسلام با استناد به نظریات فیلسوفان و دانشمندان مسلمان شیعه" ، " اخلاق و قدرت از نگاه اسلام ، مرتضی مظهری و نیچه " ، " آزادی در نگاه  ژان پل سارتر و اسلام دانشمندان مسلمان " و " مقدمه ای بر شناخت اسلام " افزوده شده است.

لازم به ذکر است که بنیاد ایمان تونی بلر (The Tony Blair Faith Foundation) در تاریخ سی ماه مه 2008 در نیویورک افتتاح شده است. موضوعات تحت پوشش " بنیاد ایمان تونی بلر"  در سال 2011 به عنوان واحد درسی در دانشگاه سیرالئون مورد تصویت قرار گرفته و از ترم اول سال 1390 شمسی دانشجو پذیرفته و فعال شده است. در این کلاس ها دیدگاه اسلام نسبت به سنت‌ها و باورهای ادیان سنتی آفریقا از جمله خدایان متعدد، پرستش نیاکان، خرافات، جادو، قربانی، توتم، تابو، مانا، آنیمیسم و ... و همچنین و در رابطه با هندوئیسم ادیان و آئین های آریائی برهمائی و محتوای آن از منظر اسلام با ارائه آیات و روایات مربوطه، آئین های بودیسم ، مسیحیت ، یهودیت ، آراء و نظریات مهم از منظر اسلام توسط رایزن فرهنگی تدریس می‌شود.

ظرف سال‌های گذشته در رابطه با درس ایران شناسی برای دانشجویان دانشکده فلسفه و مطالعات ادیان الهی دانشگاه فورابه با همکاری دکتر لئوپولد عبدالای فولا تدریس شده است. حضور نمایندگی فرهنگی در قدیمی‌ترین دانشگاه غرب آفریقا مورد حمایت و نفوذ غرب و انگلستان و معرفی اسلام ناب و پیام انقلاب اسلامی فرصتی است که خداوند متعال زمینه‌های آن را فراهم کرده است.

ایکنا: جایگاه مسلمانان در این کشور چیست و گرایش‌های دینی آنها به چه صورت است؟

سیرالئونی‌ها مانند سایر ملت‌های مظلوم آفریقا امام خمینی(ره) را نجات‌بخش توصیف کرده و همین صفت را به مقام معظم رهبری نسبت می‌دهند. از این روی مردم سیرالئون امروزه از میراث امام راحل از جمله برگزاری روز جهانی قدس، بزرگداشت سالگرد انقلاب اسلامی، بزرگداشت سالگرد ارتحال و ... با آغوش باز استقبال می‌نمایند . مضافا اینکه رسانه های خبری تمامی پیام های بین المللی امام خامنه ای را منتشر می‌نمایند.

  دولت و ملت سیرالئون برای هر تحول مثبت در جمهوری اسلامی ایران ابراز خوشحالی و برای هر حادثه منفی اظهار همدردی می نمایند. این احساسات در جریان فتنه 1388 که رادیوهای بی بی سی و صدای آمریکا لحظه به لحظه در برنامه‌های خبری و تحلیلی خود آتش فتنه را شعله ور می ساخت از سوی مردم سیرالئون کاملا محسوس بود. شخصیت های دینی و فرهنگی با مراجعه خود به نمایندگی فرهنگی ضمن اظهار تنفر خود از عوامل داخلی و خارجی آن فتنه می‌گفتند امام خمینی(ره) و امام خامنه‌ای(مد ظله العالی) و انقلاب اسلامی امید و آینده ملت‌های تحت ستم بوده و برای نجات ایران از بحران دعا می‌کردند .

آن‌ها ضمن ابراز ناخوشنودی خود سوال می کردند که چرا در جمهوری اسلامی ایران چنین اتفاقاتی دارد رخ می‌دهد.  تکثیر و توزیع بیانات و پیام‌های فرهنگی رهبر معظم انقلاب که به نحوی مخاطب خارجی داشته در بین شخصیت های علمی ، دینی ، فرهنگی و و انتشار آن ها در رسانه های خبری در تنویر افکار عمومی و بیداری اسلامی ملت سیرالئون نقش مهمی داشت.

ایکنا: وضعیت شیعیان در این کشور چگونه است؟

تقریبا ده درصد مسلمانان پیروان مذهب اهل البیت(ع) هستند که در قالب سازمان‌های مختلف فعال‌اند. سازمان‌ها و انجمن‌های اسلامی فارغ التحصیلان موسسه بین‌المللی مطالعات اسلامی فریتاون، جعفریه، الهادی، اهل البیت(ع)، سازمان اسلامی زنان حسینیه، کوثر، محجوبه، النساء، فاطمة الزهرا و حسینیه و ... از جمله آن‌ها است.

خانم مالکوم، رئیس متوفی سازمان اسلامی زنان حسینیه که از دوستان وفادار انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری بوده است همواره زمینه‌های برگزاری مراسم فرهنگی ، دینی ، مراسم تاسوعا و عاشورا ، اعیاد و شهادت های ائمه اطهار را در مسجد امام حسین (ع) فراهم می‌کرد. وی در سال 1373 با اهداء قطعه زمینی با همکاری رایزنی فرهنگی موجبات ساخت مسجد امام حسین(ع) را در منطقه شرق فریتاون فراهم کرد.

خانم مالکوم ظرف بیست سال گذشته بازوی توانا برای نمایندگی فرهنگی بوده و همواره فرهنگ و معارف اهل البیت (ع) را تبلیغ می‌کرد. وی که رئیس قبیله نیز بود ظرف حضور جمهوری اسلامی ایران در سیرالئون از فعالان دینی و فرهنگی بوده و با حمایت رضا حمیدی، اولین رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سیرالئون سازمانی تحت عنوان «حسینیه زنان مسلمان سیرالئون» را در سال 1985 تاسیس کرد.

وی در طول فعالیت‌های خود تلاش کرد تا با الگو قرار دادن حضرت فاطمه زهراء (س) زنان مسلمان سیرالئون را به فرهنگ اهل البیت (ع) و اسلام ناب محمدی (ص) آشنا نموده و حضور زنان کشورمان را در صحنه های اجتماعی به زنان سیرالئون معرفی کند.

این سازمان‌ها نیز با برگزاری همایش های مختلف و اتخاذ مواضع ضمن ترویج فرهنگ اسلام ناب و معرفی حضرت فاطمه (س) به عنوان الگوی کامل خدمات فراوانی به جمهوری اسلامی ایران کرده است. از سازمان اسلامی زنان محجوبه سازمان‌های اسلامی زنان دیگری مانند «سازمان عالی اسلامی النساء» ، «انجمن اسلامی فاطمه الزهرا(س)»، «سازمان اسلامی زنان حسینیه» و ... انشعاب یافتند.

ایکنا: در کنار این فعالیت‌ها وضعیت اندیشه‌های تکفیری و وهابی در این کشور چگونه است؟

این اندیشه‌ها توانسته است در این کشور رسوخ پیدا کند. یکی از خطرناک ‌‌ترین جریان هایی که تلاش می کند تا وحدت اسلامی و بیداری مسلمانان سیرالئون را تهدید نماید ظهور افرادی اندک با فکر و اندیشه سلفی، تکفیری و وهابی در پوشش دفاع از سنت پیامبر اکرم (ص) در راستای تامین اهداف کشورهای استعمارگر غربی است.

در این راستا برگزاری دوره ها و نشست های متعددی نسبت به تنویر افکار عمومی و از ظهور توطئه ای بزرگ علیه جهان اسلام از سوی غرب با جلوداری وهابیت، کلاس های وهابیت شناسی، انتشار ده‌ها مقاله، تحلیل از ماهیت وهابیت، افکار ابن تیمیه و ... برگزاری برنامه‌ها رادیوئی افشای اهداف پشت صحنه برای مقابله با بیداری اسلامی از جمله برنامه‌های مسلمانان سیرالئون با رهنودهای رایزنی فرهنگی علیه شیطنت‌های اقلیت وهابی بودند.

وهابیون در بسیاری از کشورهای آفریقائی و آسیائی شیعیان را به داشتن قرآنی متفاوت و ضد سنت متهم می‌نمایند. فعالیت های بین المللی قرآنی ایران با حضور کشورهای بیشتر از آن دو قاره موجب بی اثر شدن تبلیغات هدفمند و مسموم دشمنان سنی و شیعه و امت واحده اسلامی می شود.

ایکنا: برای سال‌های آتی به همکارانتان که به کشورهای آفریقایی می‌روند چه توصیه‌هایی دارید؟

با عنایت به تجربیات میدانی ترویج و گسترش فرهنگ با قرائت چند مقاله بی روح، بازی با کلمات در سخنرانی ها ، حرف زدن و تعریف کردن صورت نمی گیرد بلکه فرهنگ یک پدیده عملی بوده و با ارائه نمونه‌های رفتاری ، اخلاقی و فرهنگی به فعلیت در آمده بدست آمده و ابعاد وجودی آن را «فرهنگ» و نه «سخن‌» تشکیل می دهد. زیرا ارائه نمونه اخلاقی بهتر از امر و نهی لسانی در امر ترویج فرهنگ موثر است.

باید حقانیت چیزی که در دلتان است را عملا ارائه دهید و مردم ببینند که آن چه را که می‌گویید و آن چه را که عمل می‌کنید یکی است. در غیر این صورت مردم با هوشیاری تمام متوجه می‌شوند که حرفی که می‌زنید از دلتان نیست. برخورد صادقانه داشتن خیلی سریع فرهنگ را انتقال می‌دهد. در قرآن کریم هم هرجا که خطاب به مومنین است به دنبالش عمل و ایمان است این ها دوقلو هستند و بدون یکی دیگری فایده‌ای ندارد. کسی که می گوید ایمان دارم و عمل نمی‌کند از ایمان کمتر بهره برده است.

یک رایزن فرهنگی باید از ابعاد وجودی‌اش فرهنگ ببارد نه سخن تنها. برای ترویج و استقرار یک فرهنگ در جامعه سیرالئون از ابزار مدیریت جهادی، روحیه توام با عشق، ایثار، فدارکاری، صداقت و صبر که نیاز مردم آن سرزمین است، استفاده شد؛ لذا رایزنی فرهنگی تلاش کرد تا طبیعت کار فرهنگی را مانند نماز اقامه کردن واجب دانسته و نمونه و الگو متخلق به اخلاق فرهنگی ناب ارائه دهد.

---

ماه رمضان و تعامل اسلامی ـ مسیحی در سیرالئون