چرا مردم از امور خیر دائمی به سمت خیریه‌های موقت پیش رفتند؟
گروه جامعه: معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف رخدادهای تاریخی، اشتباه رویکردی سازمان اوقاف و سیاست‌گذاری‌های کلان کشور را عوامل مؤثر روی آوردن مردم ایران به امور خیر موقتی عنوان کرد.
حجت الاسلام والمسلمین احمد شرفخانی، معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در پاسخ به این سؤال که چرا رویکرد مردم ایران در انجام امور خیر از وقف به سمت ایجاد مؤسسات خیریه و NGOها پیش رفته است؟ گفت: اگر تاریخ ایران را بررسی کنیم می‌بینیم که در یک دوره زمانی فرهنگ وقف در میان مردم نهادینه شده و احکام و ابعاد وقف در میان مردم تبیین شده بود.
وی ادامه داد: در این برهه زمانی مردم تلاش داشتند کار خیر خود را در ساختار وقف انجام دهند؛ علت این مسئله هم این بود که وقف کامل‌ترین انفاق و کار خیر است که ماندگار است.
بزرگ‌ترین ظلم تاریخی به وقف/ زمین‌ها واگذار شد
حجت‌الاسلام شرفخانی به تغییری که در خصوص وقف در دوره پهلوی رخ داد نیز اشاره و اظهار کرد: در دوران پهلوی به خصوص رضاخان بزرگ‌ترین ظلم به وقف اتفاق افتاد و موجب شد مردم از وقف فاصله بگیرند، چرا که بخشی از زمین‌های موقوفه توسط شاه و عوامل حکومت به بهانه اصلاحات عرضی از بین رفت و زمین‌های موقوفه به مردم واگذار شد.
وی ادامه داد: این مسئله بزرگ‌ترین ضربه را به وقف زد اما بعد از پیروزی انقلاب و فتوای شجاعانه امام راحل (72 روز بعد از پیروزی انقلاب) در خصوص اینکه موقوفات باید به وقفیت بازگردد و بعد هم تصویب قانون موقوفات در کشور، تلاش شد این ظلم بزرگ جبران شود.
به جای احیای فرهنگ وقف به سمت احیای موقوفات رفتیم
معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف با اشاره به اینکه این یک واقعیت تلخ است اما بعد از انقلاب مجموعه سازمان اوقاف به جای اینکه به احیای فرهنگ وقف اقدام کند، به سمت احیای موقوفات از دست رفته حرکت کرد، گفت: اگر رویکرد از اول احیای فرهنگ وقف بود خود به خود موقوفات نیز احیا می‌شد.
وی تشریح کرد: وقتی ما به سمت احیای فرهنگ وقف برویم خود به خود موقوفات نیز احیا خواهد شد؛ در احیای موقوفات درگیری و مشکل بروز می‌کند چرا که بسیاری سند رسمی زمین‌های موقوفه را گرفته‌اند و این زمین‌ها نسل به نسل منتقل شده و احیا کردن آنها سخت است در حالی که احیای فرهنگ وقف موجب می‌شود خود مردم معتقد و متدین ما که می‌خواهند در زمینی طیب و طاهر زندگی کنند به سمت احیای موقوفات پیش بروند. البته قدر مسلم قوانین تسهیل کننده برای این امر نیز مورد نیاز است.
خیریه‌های موقتی جای خیریه‌های دائمی را گرفت
حجت‌الاسلام شرفخانی ادامه داد: فرهنگ وقف احیا نشد و مردم ما که فطرتاً مردمی نوع‌دوست، دیگر دوست و خواهان کمک به دیگران هستند به جای اینکه به صدقه کامل و جاری سوق داده شوند، به سمت صدقات و امور خیر موقتی و کم اثر سوق یافتند.
مؤسسات خیریه خارجی ساختار وقف اسلامی را دارا هستند
وی در پاسخ به این سؤال که آیا فرهنگ ایجاد مؤسسات خیریه از خارج از کشور وارد شده است، گفت: وقتی مؤسسات خیریه سایر کشورها را بررسی می‌کنیم می‌بینیم که همان ساختار وقفی اسلام را دارا هستند و فقط عنوان وقف را ندارند اما ما به جای اینکه در مؤسسات خیریه ساختار وقف را حاکم کنیم امور خیر مُسکنی را طراحی کرده‌ایم و به جای اینکه وقتی نیازی را در جامعه می‌بینیم برای رفع آن اقدام مداوم و پایداری را طراحی کنیم که حتی آیندگان نسبت به آن نیاز رنج نبرند، به سمت صدقات معمولی پیش می‌رویم.
طرح فرهنگ وقف در آموزش و پرورش
شرفخانی افزود: سیاست گذاری‌های کلان کشور ما نیز در این مسئله مؤثر بوده است چرا که در سیاست گذاری‌های کلان فرهنگی از جمله آموزش و پرورش باید فرهنگ وقف مطرح و نهادینه شود.
سازمان اوقاف نیز دولتی نیست
وی تصریح کرد: در نهادینه کردن فرهنگ وقف، سازمان اوقاف مطرح نیست بلکه اصل وقف مطرح است و برخی نیز که مطرح می‌کنند نمی‌خواهند با وقف مؤسسه خیریه آنها دولتی شود باید بدانند که مجموعه سازمان اوقاف دولتی نیست.
