تحقق سبک زندگی اسلامی در سایه بازخوانی نگرش الهی به زندگی

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، حجت‌الاسلام و المسلمین مسلم گریوانی، در سومین نشست هم‌اندیشی «راه‌ و‌ بی‌راه» ضمن آسیب‌شناسی سبک زندگی دینی دنیای امروز، با طرح «درخت زندگی اسلامی» بر اساس مضامین قرآن راهکارهای مناسبی برای الگوی سبک زندگی اسلامی پیشنهاد داد.

این پژوهشگر علوم اسلامی و اجتماعی با بیان اینکه سبک زندگی اسلامی ریشه در باور و اعتقاد به غیب دارد گفت: وقتی باورکردیم که یک عالم دیگر و حقیقتی دیگر وجود دارد، این باور تمام شئون زندگی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر باور غلط یا سست باشد، رفتار و زندگی سستی را رقم می‌زند و اگر باور صحیح و موجهی باشد زندگی مطلوبی ایجاد می‌کند.

وی افزود: در یک تحلیل جامعه‌شناختی خواندم که علت اینکه در غرب خانه‌ها مقاوم ساخته می‌شود و در شرق یا ایران چندان اهمیتی داده نمی‌شود، ریشه در نوع باور آنهاست. در غرب چون باور به معاد و جهان دیگر وجود ندارد، موجب ترس از مرگ و همین باعث مقاوم‌سازی خانه‌ها و معماری می‌شود ولی در شرق چون مرگ را پلی برای انتقال به حیات دیگر می‌دانند، خیلی در مقاوم‌سازی خانه و معماری اهمیتی قائل نیستند!

گریوانیی خاطرنشان کرد: البته این مسئله برداشتی ناقص از نگاه به مرگ است؛ زیرا پیامبر اکرم(ص) فرمود: هر کسی از شما که کاری را می پذیرد باید آنرا با اتقان و استحکام انجام دهد. اما مقصود این است که باور صحیح و غلط چه میزان در معماری ما و زندگی عینی ما تاثیر مستقیم می‌گذارد. موضوع بحث امروز ما مبانی و راهکارهای سبک زندگی اسلامی است.

وی تصویری از یکی از شهرهای فرانسه نشان داد که پلیس فرانسه زن مسلمانی را مجبور به برداشتن حجابش می کرد و زن محجبه مقاومت می کرد و مانع از کشف حجابش می شد. گریوانی تصویری دیگر از شهر تهران نشان داد که در آن گشت ارشاد زن بدحجابی را مجبور به حفظ حجابش می کرد.

این محقق اسلامی ادامه داد: هر دو صحنه‌ای که دیدید یکی است و مربوط به پوشش است اما خانم فرانسوی یک دیدگاه و بینشی از حجاب داشت و زن ایرانی بینشی دیگر. فرانسوی در حالی که حجاب در فرانسه منع قانونی دارد با پافشاری به دنبال حفظ حجابش است و ایرانی با وجود اینکه حفظ حجاب در ایران ضروری است، نمی‌خواست حجابش را رعایت کند. هر دو صحنه یکی است اما برعکس یکدیگر عمل می‌کنند.

وی افزود: هردوی این زنان به کار یکدیگر می‌خندند و هر دو از کار خود دفاع می‌‌کنند. این دو رفتار ریشه در الگوی سبک زندگی‌شان دارد. چراکه فرانسوی از «الگوی حجاب» و ایرانی از «الگوی مکشوف» غربی تبعیت می‌کند.

گریوانی گفت: هر دو رفتار از اعتقاد و باوری که دارند تبعیت می‌کنند. خانم ایرانی می‌گوید «حجاب دردسر» و برای من دست و پا‌گیر است اما خانم فرانسوی می‌گوید این حجاب نماد باور و ایمان من به خدا و «تاج بندگی» من است. دو رفتاری که ریشه در باور و اعتقاداتشان دارد. تمامی رفتارهای انسان‌ها از سبک زندگی‌شان تبعیت می‌کند و ریشه در اعتقادات و باورها دارد.

وی پس از ارائه این دو مثال، سبک زندگی را به «رفتارهای مرجح و انتخاب شده دارای الگو و نقشه» تعریف کرد و گفت: سه تعبیر، ارکان اصلی تعریف سبک زندگی به شمار می‌رود که عبارت‌انداز رفتارها، رفتارهای مرجَّح یا انتخاب شده و نه از روی اکراه و عادت و اجبار و سوم رفتارهای دارای الگو و نقشه؛ یعنی رفتارها در قالب یک شبکه به هم پیوسته با یکدیگر در ارتباط باشند. اگر از روی اجبار یا از روی عادت نماز بخوانیم یا روزه بگیریم این سبک زندگی نیست، سبک زندگی انتخابی و اختیاری است.

عضو هیئت علمی بنیاد اسرا تصریح کرد: باید از روی آگاهی حجاب و نماز را انتخاب کرد. سبک زندگی، حساب شده و دارای نقشه است. گذشتگان ما از الگوی سبک زندگی خاصی تبعیت می‌کردند که ریشه در اعتقادات‌شان داشت. نوع پوشش، گفتار و ادبیات و ادبی که داشتند و نوع نگاه‌ها، معماری و دکوراسیون منزلشان با امروزه متفاوت بود.

گریوانی بیان کرد: متاسفانه باورهای اصیل دینی در متن زندگی ما حضور کمرنگی دارد. تمام معادلات زندگی را معماری یک خانه بر هم می‌زند. معماری خانه در رفتارهای اهل خانه تاثیر می‌گذارد. به عنوان مثال کودکان ما به دو نیاز اساسی آنها یعنی آزادی عمل و بازی نیاز دارند اما در خانه‌های آپارتمانی فعلی این دو حذف یا محدود می‌شود. پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) توصیه می‌کند در ۷ سال اول زندگی، سن آزادی و آقایی آنهاست‌ و این با امر و نهی‌های زیاد ناسازگار است.

وی با  اشاره به اینکه در شکل‌گیری رفتار و شخصیت کودک یک تعلیم و یک تربیت داریم، گفت: تعلیم، آموزش مستقیم است و تربیت، آموزش غیر مستقیم. تربیت فرزندان در تعامل با والدین شکل می‌گیرد نه در امرو  نهی آنها. وقتی نماز می‌‌خوانیم با همدیگر برخورد می‌کنیم و با تلفن صحبت می‌کنیم و یا غذا می‌خوریم همه این موارد در بچه‌ها‌ ‌اثر می‌گذارند و در حقیقت با همه این کارها، فرزندمان را تربیت می‌کنیم بدون اینکه متوجه باشیم. وقتی به فرزندمان بگوییم نماز بخوان ولی خودمان نماز خوان نباشیم چطور می‌شود از کودک توقع داشت که نمازخوان شود؟

وی افزود: قرآن می‌فرماید: «قُل کُلّ یعمل عَلی شاکِلَتِه» یعنی هر کسی بر اساس شخصیت شکل گرفته‌اش رفتار می‌کند و این شخصیت در کودکی و در تعامل با والدین و نزدیکان شکل می‌گیرد. تربیت دینی یعنی تربیت احساس دینی که ریشه در کودکی ما دارد و با اجبار و امر و نهی، نمی‌شود ایمان را قوی کرد.

گریوانی ادامه داد: باید از خودمان شروع کنیم. نگوییم همسرمان عوض شود ما هم عوض می‌شویم. او هم همین تصور را درباره شما دارد و هیچگاه زندگی‌تان تغییر نخواهد یافت. سبک زندگی ما دچار آسیب‌های این چنینی شده است که البته در حوزه فردی و خانوادگی و تربیتی اشاراتی داشتیم و در جلسه آتی، سایر ابعاد سبک زندگی نیز اشاراتی خواهیم داشت.

وی به الگوی سبک زندگی اسلامی اشاره کرد و گفت: سبک زندگی مانند درخت ریشه، تنه، شاخ، برگ و میوه دارد. درخت را هر طور پرورش دهیم میوه می‌دهد. ریشه درخت، سبک زندگی و سبک زندگی همان اعتقادات و باورهای ماست و باورهاست که سبک زندگی ما را عوض می‌کند. تنه درخت همان الگو و نقشه است. شاخ و برگ‌ها اعمال و رفتار‌های ماست و میوه‌ها نتیجه اعمال ما هستند.

عضو هیئت علمی بنیاد اسرا خاطرنشان کرد: هرگونه فکر کنیم سبک زندگی‌مان همان طور رقم می‌خورد و شاکله ما شکل می‌گیرد. با تغییر رفتار ‌اعتقاد عوض نمی‌شود لذا با تغییر اعتقاد است که رفتار عوض می‌شود. هر چقدر ریشه درخت قوی‌تر باشد تنه مستحکم‌تر می‌شود. یعنی با هر شبهه‌ای و پیامک یا تصویری دل جوان نمی‌لرزد، زیرا ریشه اش مستحکم است.

گریوانی یادآور شد: اگر می‌خواهید سبک زندگی‌تان را عوض کنید باید از ریشه عوض کنید. ریشه همان اعتقادات و باورهای ماست. باید طوری خدا را معرفی کنیم که فرزندانمان با میل خودشان نماز بخوانند نه اینکه با نق نق والدین یا برای ریا یا برای استخدام نماز بخوانند.