توصیف چهار معجم قرآنی در آخرین شماره آیینه پژوهش
گروه اندیشه: شماره ۱۵۳ آیینه پژوهش، دو ماهنامه نقد کتاب، کتاب‌شناسی و اطلاع‌رسانی در حوزه فرهنگ اسلامی، گزارشی توصیقی از چهار معجم موضوعی قرآن ارائه داده است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، شماره 153 دو ماهنامه نقد کتاب، کتاب‌شناسی اطلاع‌رسانی در حوزه فرهنگ اسلامی مربوط به مرداد و وشهریور سال جاری در گزارشی به توصیف چهار معجم موضوعی قرآن به قلم زهره اخوان‌مقدم و زینب فریادرس پرداخته است.
در این شماره از آیینه پژوهش «گزارشی توصیفی از چهار معجم موضوعی قرآن» نوشته زهره اخوان‌مقدم و زینب فریادرس، «تلخیص سه مقاله در باب تمدن اسلامی»، نگاشته سیدمحمد موسوی، «مروری بر متون فهرست‌نویسی نسخ خطی در ایران» کاری از نجمه باقریان، «کتاب‌شناسی مجموعه عبری در کتابخانه آستانه مقدسه حضرت معصومه» تالیف حیدر عیوضی، «حقیقت سوانح و اسفار شیخ شیراز» نوشته جویا جهانبخش، «از بنیادگرایی تا اصلاح‌گری: بررسی تطبیقی آرا سیدقطب و سیدحوّی» نگاشته محمدحسین رفیعی، «از «دارالفکر» تا «دارالکفر» تفاوت از زمین تا آسمان است» کاری از سیدرضا باقریان، «نقدی بر کتاب آشنایی با تاریخ تفسیر و مفسران» کاری از علی نجف نژاد و «نگاهی به پایان‌نامه‌های ایران با موضوع عراق» تالیف نیزه خداد شهری قابل ملاحظه است.
در چکیده گزارشی توصیفی از چهار معجم موضوعی قرآن می‌خوانیم: در معجم موضوعی به تمامی مباحثی که به گونه‌ای (به دلالت، تصمنی یا التزامی) با موضوع ارتبقاط دارد، پرداخته می‌شود. از این رو معضم موضوعی در قالب الفاظ یک متن قرار نمی‌گیرد، بلکه دائره خدمات و اطلاع رسانی آن بسی وسیع‌تر است. غرض از تنظیم این گونه معجم‌ها و هدایت مراجعه کننده به کلیه آیات مربوط به هر یک از موضوعا و مفاهیم قرآنی است، خواه این مفاهیم ماخوذ از قالب واژه‌های خاص باشد یا از ترکیب جملات و مضمون آیات در قرآن. این مقاله در پی آن است تا با رویکرد توصیفی به معرفی چهار معجم موضوعی قرآن کریم بپردازد. این معاجم عبارتند از تفصیل الایات ژول لابوم، طبقات الایات خلیل صبری، فرهنگ موضوعی قرآن کریم کامران فانی و بهاالدین خرمشاهی و فرهنگ قرآن هاشمی رفسنجانی. این مقاله نخسه به عنوان مقدمه مطالب در معنای لغوی و اصطلاحی معجم انواع معاجم قرآنی هدف از تنظیم آن‌ها و تفاوت تفسیری موضوعی با معجم موضوعی را بیان می‌دارد. سپس در ادامه، در راستای معرفی هر یک از این چهار معجم با ارئه محتصری از زندگی‌نامه نویسندگان آن‌ها ، برخی ویژگی‌ها و نقایص آن‌ها و نیز نکاتی پیرامون چگونگی استفاده از ان ها اظهار می‌نماید.
علی نجف نژاد در نقدی بر کتاب آشنایی با تاریخ تفسیر و مفسران، کتابی به همین عنوان نوشته حسین علوی‌مهر را در بوته نقد و بررسی قرار می‌دهد. وی در راستای این هدف، کمبود‌ها، غلط‌‌های تایپی و ویرایشی، تناقض‌ها، نقل قول‌های ناقص، یک دست نبودن ساختار مطلوب و ... را مورد مداقه قرار می‌گیرد.
اگر چه نمی‌توان در اهمیت هدف اصلی سیدقطب در تنظیم ساختار فکریش که همانا ایجاد یک حکومت منسجم و بدون خلل اسلامی بود، شکی وارد کرد اما شیوه مواجهه، راهبرد اصلی و عواقب تظریاتش در تاریخ، فرهنگ و سیاست کشورهای مسلمان خاورمیانه در نیمه دوم قرن بیستم محل اختلاف آراء و نظرات پژوهشگران است. نویسنده مقاله «از بنیادگرایی تا اصلاح‌گری: بررسی تطبیقی آرا سیدقطب و سیدحوّی» را با هدف پرداختن به یکی از برجسته‌ترین منتقدان درون گفتمانی سیدقطب یعنی سعید حوی در سوریه، به رشته تحریر در آورده است. وی همچنین، نقش سید قطب را در حرکت تاثیر‌گذار اخوان المسلمین در مصر و کل خاورمیانه بررسی می‌کند تا تصویری کمتر دیده شده از این دانشمند مطرح اسلامی در بستر جامعه و زمانه اش ارائه دهد. نویسنده در راستای این هدف، ابتدا گزارشی کلی از مهم‌ترین جنبه‌های حیات و اندیشه سید قطب ارائه می‌نماید. در ادامه، به شرح زندگی و عقاید سعید حوی می‌پردازد که ضمن اشتراک مبانی با آرا سید قطب، قرائت‌های تند و عمل‌گرایانه او را نمی‌پسندید.
