آیاتی از قرآن درباره سیدالشهدا(ع)
کانون خبرنگاران نبأ: ثقلین دو یادگار از هم جدانشدنی پیامبر اکرم(ص) است؛ بنا بر گفته بعضی از مفسرین در آیاتی از قرآن کریم به امام‌حسین(ع) از ابعاد مختلف اشاره شده است.
به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، دو کفه ترازو با هم همیشه ارتباط تنگاتنگی دارند این دو کفه همیشه با هم هستند و نمی‌شود یکی را از اهرم وسط جدا کرد و ادعای داشتن یک ترازوی سالم و قابل اعتماد داشت؛
ثقلین ترازویی که پیامبر اکرم برای امت مسلمان به یادگار گذاشته اهل بیتش و کتاب آسمانی‌اش، این دو کفه ارتباطی تنگاتنگ با هم دارند امت رسول الله بعد از او در جایی که قرآن نبود به سراغ اهل بیت می‌روند چرا که آنان در طول زندگی پر برکتشان لحظه‌ای از قرآن جدا نشده‌اند حضرت رسول (ص) فرمود: «هُمْ مَعَ الْقُرآنِ وَ الْقُرآنُ مَعَهُمْ لا یُفارِقُونَهُ وَ لا یُفارقُهُمْ؛آنان اهل بیت علیهم السلام همراه قرآنند و قرآن نیز همراه آنان، آنان از قرآن جدا نمی‌شوند و قرآن نیز از آنان.» امام حسین(ع) امام سوم شیعیان که جایگاه بالایی در مذهب تشیع دارا است یکی از معصومینی است که از اعجاز سخن گفتن سر مبارکش یا اشاره کردن الله به او در چند جای از قرآن می‌گویند شاید این سوال پیش بیاید که این‌که آیا این‌ها صحت دارد یا خیر، نمونه‌ای از این آیات را در زیر می‌بینیم:
در پنجمین آیه سوره قصص آمده: « وَنُرِیدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ؛ و خواستیم بر کسانى که در آن سرزمین فرودست شده بودند منت نهیم و آنان را پیشوایان [مردم] گردانیم و ایشان را وارث [زمین] کنیم» که حضرت امام صادق (ع) به نقل از پیامبراکرم(ص) می‌فرمایند که منظور از مستضعفون امام‌حسن(ع) و امام‌حسین(ع) هستند
در تفسیر آیه 77 سوره نساء« أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ قِیلَ لَهُمْ کُفُّواْ أَیْدِیَکُمْ وَأَقِیمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّکَاةَ فَلَمَّا کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقِتَالُ إِذَا فَرِیقٌ مِّنْهُمْ یَخْشَوْنَ النَّاسَ کَخَشْیَةِ اللّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْیَةً وَقَالُواْ رَبَّنَا لِمَ کَتَبْتَ عَلَیْنَا الْقِتَالَ لَوْلا أَخَّرْتَنَا إِلَى أَجَلٍ قَرِیبٍ قُلْ مَتَاعُ الدَّنْیَا قَلِیلٌ وَالآخِرَةُ خَیْرٌ لِّمَنِ اتَّقَى وَلاَ تُظْلَمُونَ فَتِیلًا؛ آیا ندیدى کسانى را که به آنان گفته شد [فعلا] دست [از جنگ] بدارید و نماز را برپا کنید و زکات بدهید و[لى] همین که کارزار بر آنان مقرر شد بناگاه گروهى از آنان از مردم [=مشرکان مکه] ترسیدند مانند ترس از خدا یا ترسى سختتر و گفتند پروردگارا چرا بر ما کارزار مقرر داشتى چرا ما را تا مدتى کوتاه مهلت ندادى بگو برخوردارى [از این] دنیا اندک و براى کسى که تقوا پیشه کرده آخرت بهتر است و [در آنجا] به قدر نخ هسته خرمایى بر شما ستم نخواهد رفت» آمده که مفسرین اعتقاد دارند که قسمت ابتدایی این آیه به صلح امام حسن(ع) وقسمت دوم به قیام عاشورا اشاره دارد.
آیه «کهیعص» در ابتدای سوره مریم که بیانگر کربلا، هلاکت و کشته شدن ظاهری امام‌حسین(ع) و یارانشان، یزید، عطش، صبر امام‌حسین(ع) است.
«وَلاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللّهُ إِلاَّ بِالحَقِّ وَمَن قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِیِّهِ سُلْطَانًا فَلاَ یُسْرِف فِّی الْقَتْلِ إِنَّهُ کَانَ مَنْصُورًا؛ و نفسى را که خداوند حرام کرده است جز به حق مکشید و هر کس مظلوم کشته شود به سرپرست وى قدرتى داده‌ایم پس [او] نباید در قتل زیادهروى کند زیرا او [از طرف شرع] یارى شده است (اسرا/33)» امام‌باقر(ع) در این رابطه فرمود: مقصود آیه از مظلوم، حسین بن علی(ع) است و ما اهل بیت علیهم السلام ولیّ او هستیم. قائم ما اهل بیت علیهم السلام نیز هرگاه قیام کند به خون‌خواهی و انتقام حضرت سید الشهداء(ع) بر می‌خیزد و از قاتلین آن حضرت انتقام می‌گیرد.
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ یُؤْتِکُمْ کِفْلَیْنِ مِن رَّحْمَتِهِ وَیَجْعَل لَّکُمْ نُورًا تَمْشُونَ بِهِ وَیَغْفِرْ لَکُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ؛ اى کسانى که ایمان آوردهاید از خدا پروا دارید و به پیامبر او بگروید تا از رحمت خویش شما را دو بهره عطا کند و براى شما نورى قرار دهد که به [برکت] آن راه سپرید و بر شما ببخشاید و خدا آمرزنده مهربان است(حدید/28)» جابر جعفی می گوید از امام‌باقر(ع) درباره قول خداوند عزوجل: « یا ایها الذین امنوا اتقوا الله و امنو برسوله یؤتکم کفلین من رحمة » پرسیدم حضرت فرمود: مراد از« کفلین » حسن(ع) و حسین(ع) است. گفتم: مراد از «وَیَجْعَل لَّکُمْ نُورًا تَمْشُونَ بِهِ » چیست؟ حضرت فرمود: یعنی برای شما پیشوایانی قرار می‌دهیم که به آنان اقتدا کنید.
در آیه تطهیر« وَقَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّةِ الْأُولَى وَأَقِمْنَ الصَّلَاةَ وَآتِینَ الزَّکَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا؛ و در خانههایتان قرار گیرید و مانند روزگار جاهلیت قدیم زینت‌هاى خود را آشکار مکنید و نماز برپا دارید و زکات بدهید و خدا و فرستادهاش را فرمان برید خدا فقط می‌خواهد آلودگى را از شما خاندان [پیامبر] بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند» امام‌حسین(ع) یکی از مصادیق بارز آیه تطهیر است.
آیه مباهله«فَمَنْ حَآجَّکَ فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ أَبْنَاءنَا وَأَبْنَاءکُمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءکُمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَةَ اللّهِ عَلَى الْکَاذِبِینَ؛ پس هر که در این [باره] پس از دانشى که تو را [حاصل] آمده با تو محاجه کند بگو بیایید پسرانمان و پسرانتان و زنانمان و زنانتان و ما خویشان نزدیک و شما خویشان نزدیک خود را فرا خوانیم سپس مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم» که پسرانتان به امام‌حسن(ع) و امام‌حسین(ع) اشاره دارد.
آیه مودت « ذَلِکَ الَّذِی یُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَى وَمَن یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ؛ این همان [پاداشى] است که خدا بندگان خود را که ایمان آورده و کارهاى شایسته کردهاند [بدان] مژده داده است بگو به ازاى آن [رسالت] پاداشى از شما خواستار نیستم مگر دوستى در باره خویشاوندان و هر کس نیکى به جاى آورد [و طاعتى اندوزد] براى او در ثواب آن خواهیم افزود قطعا خدا آمرزنده و قدرشناس است»
«وَیُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْکِینًا وَیَتِیمًا وَأَسِیرًا؛ و به [پاس] دوستى [خدا] بینوا و یتیم و اسیر را خوراک میدادند(دهر(انسان)/8)
الرحمن« یَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَالْمَرْجَانُ؛ از هر دو [دریا] مروارید و مرجان برآید(الرحمن/22) » از امام‌صادق(ع) روایت است که منظور از لؤلؤ و مرجان امام‌حسن(ع) و امام‌حسین(ع) است .
« فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىَ لاَ انفِصَامَ لَهَا وَاللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ؛ به یقین به دستاویزى استوار که آن را گسستن نیست چنگ زده است و خداوند شنواى داناست (بقره/256)» پیامبر(ص) فرمود: هر گاه می‌خواهید به رشته محکمی چنگ بزنید، پس علی(ع) و حسن(ع) و حسین(ع) را به ولایت بگیرید.
«یَا لَیتَنِی کُنتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزًا عَظِیمًا؛ خواهد گفت کاش من با آنان بودم و به نواى بزرگى می‌رسیدم (نساء/ 73)» که اشاره به حادثه عاشورا و سرانجام شهیدان آن روز دارد.
«وَاعْبُدُواْ اللّهَ وَلاَ تُشْرِکُواْ بِهِ شَیْئًا وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَبِذِی الْقُرْبَى...؛ و خدا را بپرستید و چیزى را با او شریک مگردانید و به پدر و مادر احسان کنید و در باره خویشاوندان...(نساء/36)» در روایتی از امام‌صادق(ع) آمده است که منظور از والدین رسول‌خدا(ص) وعلی(ع) است و منظور از ذی القربی حسن و حسین علیهماالسلام است .
«یَا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ، ارْجِعِی إِلَى رَبِّکِ رَاضِیَةً مَّرْضِیَّةً؛ اى نفس مطمئنه، خشنود و خداپسند به سوى پروردگارت بازگرد(فجر/27 و 28)؛ امام‌صادق(ع) فرمود: سوره فجر را در نمازهای واجب و مستحب خود بخوانید، که آن سوره امام‌حسین(ع) است
«قُلْنَا یَا نَارُ کُونِی بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَى إِبْرَاهِیمَ؛ گفتیم اى آتش براى ابراهیم سرد و بی‌آسیب باش(انبیاء/69)» امام صادق(ع) از امام حسین(ع) روایت می‌کند که آن حضرت در کربلا، قبل از کشته شدن فرمود: رسول‌خدا(ص) گفت: پسرم! تو روزی به عراق می‌روی و به شهادت می‌رسی و جماعتی با تو به شهادت می‌رسند و سپس آن حضرت آیه مبارکه فوق را تلاوت کرد، و فرمود: جنگ برای تو و اصحابت سرد و سالم می‌شود.
«وَیُبَشِّرَ الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ یَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا حَسَنًا؛ و مؤمنانى را که کارهاى شایسته مىکنند نوید بخشد که براى آنان پاداشى نیکوست(کهف/2)» روایت شده است از ابن عباس که گفت رسول‌خدا(ص) بشارت داد علی و جعفر و عقیل و حمزه و فاطمه(س) و حسن(ع) و حسین(ع) را به بهشت؛ چون آنها مصداق الذین یعملون الصالحات بودند.
«وَالْقَمَرِ إِذَا تَلَاهَا، وَالنَّهَارِ إِذَا جَلَّاهَا، سوگند به ماه چون پى [خورشید] رود، سوگند به روز چون [زمین را] روشن گرداند(شمس/2،3)» امام صادق(ع)فرمود: منظور از آیه شریفه فوق امام‌حسن(ع) و امام‌حسین(ع) و منظور از والنهار اذا جلاها قیام امام زمان(عج) است.
«إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِی نَعِیمٍ، عَلَى الْأَرَائِکِ یَنظُرُونَ؛ به‌راستى نیکوکاران در نعیم [الهى] خواهند بود، بر تخت‌ها [نشسته] می‌نگرند.از ابن عباس روایت شده است که این آیه در حق علی(ع) و فاطمه(ع) و حسن(ع) و حسین(ع) نازل شده است
«بِأَیِّ ذَنبٍ قُتِلَتْ؛ به کدامین گناه کشته شده است(تکویر/9) از امام‌صادق(ع) روایت شده است که منظور از دو آیه فوق حضرت امام حسین (ع) است و این دو آیه در حق او نازل شده است
«یَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَةُ، تَتْبَعُهَا الرَّادِفَةُ؛ آن‌روز که لرزنده بلرزد، و از پى آن لرزهاى [دگر] افتد (النازعات/6،7)» از امام‌صادق(ع) روایت است که منظور از الراجفه حسین بن علی(ع) است .
«رَبُّ الْمَشْرِقَیْنِ وَرَبُّ الْمَغْرِبَیْنِ؛ پروردگار دو خاور و پروردگار دو باختر(الرحمن/17)». در روایتی که از امام‌صادق(ع) در مورد آیه فوق پرسیدند، ایشان فرمود: منظور از مشرقین رسول‌خدا(ص) و امیرالمؤمنین(ع) است و منظور از مغربین امام‌حسن(ع) و امام‌حسین(ع) است
«وَجَعَلَهَا کَلِمَةً بَاقِیَةً فِی عَقِبِهِ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ؛ و او آن را در پى خود سخنى جاویدان کرد باشد که آنان [به توحید] بازگردند(الزخرف/28)» و این خدا پرستی را در همه ذریه خود (محمد (ص) ) تا قیامت باقی قرار داد تا فرزندانش به خدای یکتا رجوع کنند
«فَخَرَجَ مِنْهَا خَائِفًا یَتَرَقَّبُ قَالَ رَبِّ نَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ؛ موسى ترسان و نگران از آنجا بیرون رفت [در حالى که مى]گفت پروردگارا مرا از گروه ستمکاران نجات بخش(القصص/21)». وقتی امام‌حسین(ع) از مدینه به طرف مکه راهی شد، آیه فوق را قرائت می‌کرد
«وَسَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنقَلَبٍ یَنقَلِبُونَ؛ و کسانى که ستم کردهاند به‌زودى خواهند دانست به کدام بازگشتگاه برخواهند گشت(الشعرا/227)»
«وَتَقَلُّبَکَ فِی السَّاجِدِینَ؛ و حرکت تو را در میان سجدهکنندگان [می‌نگرد](الشعرا/219) از ابی الجارود نقل شده است که امام‌باقر(ع) فرمود: منظور از آیه فوق ، علی(ع)، فاطمه(س)، حسن(ع)، حسین(ع) و اهل بیت آن‌هاست .
«الَّذِینَ أُخْرِجُوا مِن دِیَارِهِمْ بِغَیْرِ حَقٍّ إِلَّا أَن یَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ...؛ همان کسانى که به‌ناحق از خانههایشان بیرون رانده شدند [آنها گناهى نداشتند] جز این‌که می‌گفتند پروردگار ما خداست( الحج ، 40 )». امام‌صادق(ع) درباره آیه فوق فرمود: این آیه درباره علی(ع) و جعفر(ع) و حمزه(س) نازل شد و در حسین(ع) تحقق یافت .
«وَمَن یُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَیَخْشَ اللَّهَ وَیَتَّقْهِ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْفَائِزُونَ؛ و کسى که خدا و فرستاده او را فرمان برد و از خدا بترسد و از او پروا کند آنانند که خود کامیابند.(نور/52). رسول‌خدا(ص) ضمن حدیثی می‌فرماید: سعادتمند، آنانند که از دوستان و پیروان حسین(ع) هستند، به خدا سوگند ایشان در روز قیامت پیروز و نیکبخت هستند
«فَنَظَرَ نَظْرَةً فِی النُّجُومِ، فَقَالَ إِنِّی سَقِیمٌ؛ پس نظرى به ستارگان افکند، و گفت من کسالت دارم( الصافات/88،89). امام‌صادق(ع) درباره این آیه فرمود: ابراهیم(ع) بر مصایبی که بر حسین(ع) فرود می‌آید اندیشه نمود و گفت: من از آنچه بر حسین(ع) می‌آید، بیمار شده‌ام
«یَا زَکَرِیَّا إِنَّا نُبَشِّرُکَ بِغُلَامٍ اسْمُهُ یَحْیَى لَمْ نَجْعَل لَّهُ مِن قَبْلُ سَمِیًّا؛ اى زکریا ما تو را به پسرى که نامش یحیى است مژده می‌دهیم که قبلا هم‌نامى براى او قرار ندادهایم ( مریم/7)» امام‌صادق(ع) فرمود: منظور از آیه فوق حسین بن علی(ع) و یحیی بن زکریا است که از قبل، هم‌نامی نداشت و آسمان فقط بر آن دو، چهل روز گریه کرد .
«أَلَمْ تَرَ کَیْفَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا کَلِمَةً طَیِّبَةً کَشَجَرةٍ طَیِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِی السَّمَاء؛ آیا ندیدى خدا چگونه مثل زده سخنى پاک که مانند درختى پاک است که ریشهاش استوار و شاخهاش در آسمان است(ابراهیم/24)».امام‌صادق(ع) در مورد آیه فوق فرمود: ریشه این درخت، رسول‌خدا(ص) و شاخه آن امیرالمؤمنین(ع) است و امام‌حسن(ع) و حسین(ع) میوه آن به شمار می‌آیند که نه تن از فرزندان او نیز شاخه‌های کوچک‌تر آنند و شیعیان نیز به منزله برگ آن هستند .
«وَفَدَیْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ؛ و او را در ازاى قربانى بزرگى باز رهانیدیم(الصافات/ 107)». از امام‌رضا(ع) روایت شده است که فرمود: منظور از ذبح عظیم در آیه فوق امام‌حسین(ع) است .
«لَا یُسْأَلُ عَمَّا یَفْعَلُ وَهُمْ یُسْأَلُونَ؛ در آنچه [خدا] انجام مىدهد چون و چرا راه ندارد و[لى] آنان [=انسانها] سؤال خواهند شد(انبیا/23)». مردی از امام‌هشتم(ع) پرسید: به چه خاطر امامت در صلب امام حسن(ع) قرار نگرفت؛ حضرت فرمود: چون خداوند امامت را در صلب امام‌حسین(ع) قرارداد ودرصلب امام حسن(ع) قرار نداد و سپس آیه فوق را قرائت نمود .
«مَّ رَدَدْنَا لَکُمُ الْکَرَّةَ عَلَیْهِمْ وَأَمْدَدْنَاکُم بِأَمْوَالٍ وَبَنِینَ وَجَعَلْنَاکُمْ أَکْثَرَ نَفِیرًا؛ پس [از چندى] دوباره شما را بر آنان چیره می‌کنیم و شما را با اموال و پسران یارى می‌دهیم و [تعداد] نفرات شما را بیشتر می‌گردانیم(اسراء/6). امام صادق (ع) فرمود: اولین کسی که در رجعت برگردانده می‌شود، امام حسین(ع) است.
...
مرجان شرف
