سه میلیون اثر خطی ایران در کشورهای دیگر است

به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به ایکنا، داوود آقا رفیعی، عضو هیئت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی در رابطه با دلیل واسپاری اسناد به سازمان اسناد و کتابخانه ملی گفت: مکتوبات تاریخی ممکن است در اختیار هر سازمانی باشد اما قاعدتاً باید در اختیار سازمان اسناد گذاشته شود زیرا اگر سندی در اختیار کارشناس مرمت اسناد نباشد و 70 سال از عمر آن بگذرد حتی اگر به بهترین وجه از آن نگهداری شود پودر می‌شود اما در سازمان اسناد امکاناتی داریم که می‌توانیم آن سند را نگهداری کنیم لذا به همه کسانی که اسناد ارزشمندی دارند پیشنهاد می‌شود این اسناد را اهدا کنند یا حداقل نگهداری آن را به ما بسپارند که در حالت دوم نیز هروقت بخواهند ما آن را برمی‌گردانیم.

سازمان اسناد 700 میلیون سند دارد

وی در مورد وظایف شورای ملی آرشیو افزود: این شورا هر ماه جلسه می‌گذارد و اسناد دولتی را بررسی می‌کند که کدام سند معدوم و کدام سند نگهداری شود و پس از بررسی، اسناد را به سازمان اسناد می‌سپارند، البته سازمان‌های امنیتی تابع این قانون نیستند و اسنادشان را خودشان نگهداری می‌کنند.

عضو هیئت علمی کتابخانه ملی و سازمان اسناد در مورد وظایف این سازمان اظهار کرد: وظیفه سازمان اسناد؛ جمع‌آوری، نگهداری و اطلاع‌رسانی از اسناد است، این سازمان 700 میلیون سند دارد و روی آن کار می‌کند، دوست داریم همه اسناد قابل نشر را اسکن کرده و روی سایت قرار دهیم اما به دلیل حجم بالای اسناد، این امر مستلزم گذشت زمان است ولی در نهایت باید همه اسناد را به سمت دیجیتال شدن ببریم و آن را در سرورهایمان نگهداری کنیم چون نسخه کاغذی بالاخره بعد از 1000 سال از بین می‌رود.

کارشناسان ایرانی مرمت اسناد در جهان اسلام بی‌نظیرند

وی تأکید کرد: اگر سازمانی اسنادش را به سازمان اسناد ندهد خودش ضرر می‌کند زیرا جای مناسب برای نگهداری از اسناد را ندارد هرچند کارشناسان مرمت اسناد و نسخ خطی ما در جهان اسلام منحصر به فرد هستند، قرآن‌های ارزشمندی از کشورهای عربی مثل تونس به منظور مرمت برای ما ارسال می‌شود که برایشان مرمت کرده و می‌فرستیم یا مثلاً کارشناسان مرمت از کشورهای دیگر به اینجا می‌آیند تا آموزش ببینند، لذا ما در زمینه مرمت اسناد در جهان اسلام، تراز اول هستیم.

آقا رفیعی اظهار کرد: در جشنواره‌های آثار و اسناد که در هند و پاکستان برگزار می‌شود یک میلیون نسخه خطی به زبان فارسی موجود است که قرآن و ادعیه نیز به وفور در آن یافت می‌شود، همکاران اعزامی ما می‌گفتند این آثار را بسیار بد نگهداری می‌کنند مثلاً آن‌ها را در گونی کرده و گوشه انباری گذاشته‌اند و وقتی می‌خواهند چیزی بردارند این آثار ارزشمند را زیر پایشان می‌گذارند. این کشورها متولی خاصی برای نگهداری ندارند لذا کشور ما تفاهم‌نامه بین‌المللی امضا کرده است که مثلاً کشور پاکستان این آثار را برای اسکن به ما بدهد هرچند این اسناد برای ما است و علمایی که رفته‌اند با خود به آنجا برده‌اند و درستش این است که این اسناد برای همیشه به ما برگردانده شوند. ما از بابت اروپایی‌ها خیالمان راحت است چراکه آنان به خوبی از اسناد نگهداری می‌کنند، ترکیه و کشورهای عربی نیز آثار را به نام خودشان ثبت می‌کنند چون خودشان آثار قابل توجهی در این زمینه ندارند.

رایزنان فرهنگی باید آثار را اسکن کنند

عضو هیئت علمی کتابخانه ملی و سازمان اسناد در مورد دلیل پراکندی اسناد افزود: در امور فرهنگی، موازی‌کاری زیاد داریم، مثلاً کتابخانه ملی داعیه‌دار حفاظت از میراث مکتوب است، آستان قدس نیز چنین داعیه‌ای در نسخ خطی دارد، کتابخانه آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی نیز چنین داعیه‌ای دارد، مجلس نیز جمع‌آوری نشریات را کار کرده است و این‌ها باعث شده است کار پراکنده شود و مکان برخی آثار مشخص نباشد، همین مبهم بودن مکان اسناد کمک کرده است که برخی آثار از کشور خارج شود لذا پراکندگی آثار از دغدغه‌های ما نیز هست و در حال پیگیری هستیم تا بتوانیم همه آثار را جمع‌آوری کنیم.

وی در پایان تأکید کرد: ما 400 هزار نسه خطی در ایران شناسایی کردیم در حالی که نزدیک سه میلیون نسخه خطی فارسی در خارج از کشور شناسایی کرده‌ایم لذا با سازمان فرهنگ و ارتباطات تفاهم‌نامه امضا کردیم که رایزنان خود را برای آموزش به کتابخانه ملی بفرستد تا وقتی به کتابخانه‌های دیگر کشورها می‌روند آثار ما را بیابند و از سفارتخانه برای ما اسکن کنند.

گزارش تصویری کامل این مصاحبه را می‌توانید در اینجا ببینید.

شهریار شریعت