آیت‌الله‌العظمی جوادی آملی:
رفاه با عقل و عدل تامین می‌شود/ ماندگاری در سایه انس با قرآن است
گروه حو‌زه‌های علمیه: صاحب تفسیر تسنیم با بیان اینکه نظام معرفت‌شناسی جاهلی از عقل و عدل دور است و رفاه با عقل و عدل تامین می‌شود، گفت: خداوند خطاب به پیامبر(ص) فرمود اگر می‌خواهی تو و قومت نام‌آور و ماندگار باشند، باید قرآن، ذکر شما باشد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) آیت‌الله‌العظمی عبدالله جوادی آملی امروز 21 دی ماه در درس تفسیر در مسجد اعظم قم گفت: خداوند نظام معرفت‌شناسی جاهلی را ابتدائا نشان داد و راه حل آن را نیز فرمود و فرمود رفاه جامعه در سایه عقل و عدل تامین می‌شود و کسی که بیراهه می‌رود و از عقل و عدل دور است بداند سرش به سنگ می‌خورد که هم در سوره غافر و سوره‌های دیگر این مسئله را تبیین فرمود.
وی افزود: کفار وحدت کافرانه داشتند و قرآن کریم فرمود اگر به کفار مال و ثروت زیادی می‌دادیم تا حتی سقف خانه‌هایشان را از نقره و طلا بسازند می توانستیم ولی این نگرانی را داشتیم که همه مردم کافر شوند.
وحدت محبوبیت ذاتی ندارد
این مفسر قرآن عنوان کرد: وحدت ذاتا محبوب نیست بستگی دارد وحدت بر روی چه موضوعی باشد، تعبیری وارد شده است که «الکفر امة واحدة» درباره حضرت صدیقه(س) نیز آمده که اینها متحد شدند تا وجود حضرت زهرا(س) را حذف کنند؛ بنابراین وحدت در کارهای خوب، خوب و وحدت در باطل، باطل است و وحدت علیه حضرت صدیقه ناشایست است.
وی افزود: فرمود ما این هراس را درباره کافرشدن مردم داریم تا معلوم شود که زر و زور مبنای ارزش نیست بنابراین اگر به کفار مال زیادی بدهیم همه مردم کافر خواهند شد.
این مفسر تصریح کرد: به تعبیر قرآن، نظام هستی سفره بازی است و هر کس تلاش و کوشش کرد و مستعد بود مزد خود را خواهد گرفت؛ فرمود ما سفره را برای همه پهن کردیم و گفتیم «سواء للسائلین» ولی اگر انسانی مومن بود در امن و امان است و اگر کافر بود در تنگناست در حالی که این بدبخت خودش نمی‌داند.
مومن در مامن و حصن است
آیت الله جوادی آملی عنوان کرد: اما مومن چه تهیدست باشد و چه وضع خوبی داشته باشد در امنیت و حصن و مامن است این معنی «آمن» است لذا فرمود «کلمة لا اله الا الله حصنی» البته لازمه ورود به قلعه، ایمان و عمل صالح است.
این مرجع تقلید تصریح کرد: ولی کافر به تعبیر «معیشة ضنکا» ممکن است در نهایت غنا باشد ولی آسایش و امنیت ندارد البته ضنک یعنی نه اینکه فرد فقیر بشود؛ چنین فردی در غنا و فقر در معیشت سخت است و ناسامانی و دلهره در درون و بیرون او وجود دارد.
معیشت ضنک برای کفار
این مفسر قرآن اظهار کرد: در آیه هشت سوره یاسین فرمود که اینها اهل بصیرت نیستند زیرا پشت سر و جلوی آنان سد است و به همین دلیل نه آینده و نه گذشته را نمی‌توانند ببینند، و تا چانه‌اشان در غل و زنجیر است و سر به هوا هستند و انسان سر به هوا کجا را می تواند ببیند هر شب باید با قرص خواب بخوابد زیرا هم فشار مال دارد و در آینده نیز در فشار قبر خواهد بود.
این مرجع تقلید با اشاره به«کان الناس امة واحدة» بیان کرد: بشر در ابتدای زندگی امت واحده بود اما به تدریج که به اختلاف افتاد از آن به بعد کتاب آسمانی آمد، زیرا آدم کتاب مدون و دستگاه تقنین و قضا و ... نداشت، اما بعدا نیازمند شد.
قرآن مصداق بارز ذکر رحمان
وی افزود: چون معلم قرآن، خدای رحمان است که در سوره الرحمان آمده پس یکی از مصادیق بارز ذکر رحمان، قرآن کریم است و اگر کسی از برنامه درسی رحمان غفلت کند و نظام معرفتی او حسی باشد و چندین بار رهبران الهی به او تذکر بدهند و گوش ندهد بیراهه می‌رود و دیگران را می‌برد و خیال می‌کند در صراط مستقیم است لذا همیشه در خوف و خطر است البته کمین در حاشیه صراط است نه متن صراط و کسی که کمین کرده در جاده خاکی است به همین دلیل در قیامت که پرده ها کنار رفت تبری به زبان تمنی از شیطان دارند که دیگر برای آنان سودی ندارد و فرمود شما هر دو ظالم و در نار هستید.
جهنم؛ نتیجه عدم معرفت‌شناسی عقلی
این مفسر قرآن با اشاره به «مقرنین فی الاصفاد» بیان کرد: هر کسی که با غل و زنجیر وارد جهنم شود این غل و زنجیر را خودش درست کرده و در این صورت چه کاری از این فرد بر می آید که بخواهد مشکل دیگری را حل کند؛ نظیر زلزله و شرکت تعاونی دنیایی نیست که کسی بتواند مشکل دیگری را حل کند پس اساس کار این است که تعاشی نکنید و بصیر شوید و باید معرفت‌شناسی عقلی پیدا کنید.
این استاد برجسته حوزه تصریح کرد: شیاطین کسانی را که کوردل شده اند از سبیل خدا صد می کنند و حتی در روز قیامت وقتی این فرد قرینش را که شیطان است ببیند می‌گوید ای کاش میان من و تو به اندازه مغرب و مشرق فاصله بود زیرا اینجا دار بدگویی و ناسزا برای کافران است.
وی افزود: بعد به پیامبر(ص) می‌فرماید اینها گوش و چشم باطن را باز نکردند در دنیا مسجد و حوزه و محفل قرآن و تربیت دینی و مراکز فرهنگی و ... را نمی دیدند و مراکز فساد را می دیدند در قیامت نیز این طور هستند؛ هیچ خبری از مردان الهی و بهشت ندارند به همان دلیلی که در دنیا مراکز فساد و اختلاس را می‌دیدند و مراکز مذهبی را نمی‌دیدند.
این مفسر گفت: این طور نیست که این کفار در قیامت کور باشند زیرا اگر کور باشند پس چرا جهنم را می‌بینند؛ کور نسبت به دیدن بهشت هستند و مراد کور ظاهری نیست.
وی ادامه داد: در آن صحنه مشرکان و کفار لجوج به فرشتگان دوزخ می‌گویند به خدا بگو جان ما را بگیرد یعنی اینقدر تکبر دارند که حاضر نیستند از خدا بخواهند. اینها در دنیا تدسیس کرده و فطرت بیچاره را زیر خروارها گناه دفن کردند و کوری امروز آنان نیز به علت همین نگاه معرفتی حسی و تجربی آنان است.
وی افزود: حضرت در جریان جنگ بدر در بالای چاه فرمودند «هل وجدتم ما وعدتم ربکم حقا»، فرمود ما اگر شما را به قیامت بردیم بعد از رحلت از شما انتقام می‌گیریم و گاهی هم قبل از مرگ و در نیا مانند جنگ بدر.
اصل عذاب برای کفار قطعی است
این مفسر گفت: در آیه 77 سوره غافر نیز این مسئله گذشت و فرمود اصل انتقام یا در حیات دنیا و یا آخرت قطعی است و این طور نیست که اینها نجات یابند و بعد هم تاکید کرد که ما مسبوق نیستیم و همیشه سابق هستیم و نمی توانند قدرت ما را عاجز کنند.
قرآن حبل آویخته است
این مفسر قرآن بیان کرد: به پیامبر(ص) فرمود قرآن چون آویخته است پس به این حبل متین تمسک بکن وگرنه قرآنی که مانند حبل انداخته باشد مشکل خود را هم حل نمی کند، زیرا حبل برای این است که اگر کسی در چاه افتاده بتواند با آن خود را بیرون بکشد یا اگر در چاه نیست براساس روایت بخوان و بالا برو بتواند ارتقاء درجه و معرفت پیدا کند پس این کتاب و دین و وحی را محکم بگیر زیرا این راه مستقیم است.
انس با قرآن انسان را ماندگار می‌کند
وی عنوان کرد: در جریان نماز شب این است که عزت مومن در نماز شب و مناجات و عبادت آن است و تاکید کرد اگر می‌خواهی تو و قومت نام‌آور و ماندگار باشند باید ذکرتان قرآن باشد البته مسئول دیگران هم هستید که چقدر زحمت و تلاش برای هدایت آنان کشیده‌اید.
وی افزود: کفار وحدت کافرانه داشتند و قرآن کریم فرمود اگر به کفار مال و ثروت زیادی می‌دادیم تا حتی سقف خانه‌هایشان را از نقره و طلا بسازند می توانستیم ولی این نگرانی را داشتیم که همه مردم کافر شوند.
وحدت محبوبیت ذاتی ندارد
این مفسر قرآن عنوان کرد: وحدت ذاتا محبوب نیست بستگی دارد وحدت بر روی چه موضوعی باشد، تعبیری وارد شده است که «الکفر امة واحدة» درباره حضرت صدیقه(س) نیز آمده که اینها متحد شدند تا وجود حضرت زهرا(س) را حذف کنند؛ بنابراین وحدت در کارهای خوب، خوب و وحدت در باطل، باطل است و وحدت علیه حضرت صدیقه ناشایست است.
وی افزود: فرمود ما این هراس را درباره کافرشدن مردم داریم تا معلوم شود که زر و زور مبنای ارزش نیست بنابراین اگر به کفار مال زیادی بدهیم همه مردم کافر خواهند شد.
این مفسر تصریح کرد: به تعبیر قرآن، نظام هستی سفره بازی است و هر کس تلاش و کوشش کرد و مستعد بود مزد خود را خواهد گرفت؛ فرمود ما سفره را برای همه پهن کردیم و گفتیم «سواء للسائلین» ولی اگر انسانی مومن بود در امن و امان است و اگر کافر بود در تنگناست در حالی که این بدبخت خودش نمی‌داند.
مومن در مامن و حصن است
آیت الله جوادی آملی عنوان کرد: اما مومن چه تهیدست باشد و چه وضع خوبی داشته باشد در امنیت و حصن و مامن است این معنی «آمن» است لذا فرمود «کلمة لا اله الا الله حصنی» البته لازمه ورود به قلعه، ایمان و عمل صالح است.
این مرجع تقلید تصریح کرد: ولی کافر به تعبیر «معیشة ضنکا» ممکن است در نهایت غنا باشد ولی آسایش و امنیت ندارد البته ضنک یعنی نه اینکه فرد فقیر بشود؛ چنین فردی در غنا و فقر در معیشت سخت است و ناسامانی و دلهره در درون و بیرون او وجود دارد.
معیشت ضنک برای کفار
این مفسر قرآن اظهار کرد: در آیه هشت سوره یاسین فرمود که اینها اهل بصیرت نیستند زیرا پشت سر و جلوی آنان سد است و به همین دلیل نه آینده و نه گذشته را نمی‌توانند ببینند، و تا چانه‌اشان در غل و زنجیر است و سر به هوا هستند و انسان سر به هوا کجا را می تواند ببیند هر شب باید با قرص خواب بخوابد زیرا هم فشار مال دارد و در آینده نیز در فشار قبر خواهد بود.
این مرجع تقلید با اشاره به«کان الناس امة واحدة» بیان کرد: بشر در ابتدای زندگی امت واحده بود اما به تدریج که به اختلاف افتاد از آن به بعد کتاب آسمانی آمد، زیرا آدم کتاب مدون و دستگاه تقنین و قضا و ... نداشت، اما بعدا نیازمند شد.
قرآن مصداق بارز ذکر رحمان
وی افزود: چون معلم قرآن، خدای رحمان است که در سوره الرحمان آمده پس یکی از مصادیق بارز ذکر رحمان، قرآن کریم است و اگر کسی از برنامه درسی رحمان غفلت کند و نظام معرفتی او حسی باشد و چندین بار رهبران الهی به او تذکر بدهند و گوش ندهد بیراهه می‌رود و دیگران را می‌برد و خیال می‌کند در صراط مستقیم است لذا همیشه در خوف و خطر است البته کمین در حاشیه صراط است نه متن صراط و کسی که کمین کرده در جاده خاکی است به همین دلیل در قیامت که پرده ها کنار رفت تبری به زبان تمنی از شیطان دارند که دیگر برای آنان سودی ندارد و فرمود شما هر دو ظالم و در نار هستید.
جهنم؛ نتیجه عدم معرفت‌شناسی عقلی
این مفسر قرآن با اشاره به «مقرنین فی الاصفاد» بیان کرد: هر کسی که با غل و زنجیر وارد جهنم شود این غل و زنجیر را خودش درست کرده و در این صورت چه کاری از این فرد بر می آید که بخواهد مشکل دیگری را حل کند؛ نظیر زلزله و شرکت تعاونی دنیایی نیست که کسی بتواند مشکل دیگری را حل کند پس اساس کار این است که تعاشی نکنید و بصیر شوید و باید معرفت‌شناسی عقلی پیدا کنید.
این استاد برجسته حوزه تصریح کرد: شیاطین کسانی را که کوردل شده اند از سبیل خدا صد می کنند و حتی در روز قیامت وقتی این فرد قرینش را که شیطان است ببیند می‌گوید ای کاش میان من و تو به اندازه مغرب و مشرق فاصله بود زیرا اینجا دار بدگویی و ناسزا برای کافران است.
وی افزود: بعد به پیامبر(ص) می‌فرماید اینها گوش و چشم باطن را باز نکردند در دنیا مسجد و حوزه و محفل قرآن و تربیت دینی و مراکز فرهنگی و ... را نمی دیدند و مراکز فساد را می دیدند در قیامت نیز این طور هستند؛ هیچ خبری از مردان الهی و بهشت ندارند به همان دلیلی که در دنیا مراکز فساد و اختلاس را می‌دیدند و مراکز مذهبی را نمی‌دیدند.
این مفسر گفت: این طور نیست که این کفار در قیامت کور باشند زیرا اگر کور باشند پس چرا جهنم را می‌بینند؛ کور نسبت به دیدن بهشت هستند و مراد کور ظاهری نیست.
وی ادامه داد: در آن صحنه مشرکان و کفار لجوج به فرشتگان دوزخ می‌گویند به خدا بگو جان ما را بگیرد یعنی اینقدر تکبر دارند که حاضر نیستند از خدا بخواهند. اینها در دنیا تدسیس کرده و فطرت بیچاره را زیر خروارها گناه دفن کردند و کوری امروز آنان نیز به علت همین نگاه معرفتی حسی و تجربی آنان است.
وی افزود: حضرت در جریان جنگ بدر در بالای چاه فرمودند «هل وجدتم ما وعدتم ربکم حقا»، فرمود ما اگر شما را به قیامت بردیم بعد از رحلت از شما انتقام می‌گیریم و گاهی هم قبل از مرگ و در نیا مانند جنگ بدر.
اصل عذاب برای کفار قطعی است
این مفسر گفت: در آیه 77 سوره غافر نیز این مسئله گذشت و فرمود اصل انتقام یا در حیات دنیا و یا آخرت قطعی است و این طور نیست که اینها نجات یابند و بعد هم تاکید کرد که ما مسبوق نیستیم و همیشه سابق هستیم و نمی توانند قدرت ما را عاجز کنند.
قرآن حبل آویخته است
این مفسر قرآن بیان کرد: به پیامبر(ص) فرمود قرآن چون آویخته است پس به این حبل متین تمسک بکن وگرنه قرآنی که مانند حبل انداخته باشد مشکل خود را هم حل نمی کند، زیرا حبل برای این است که اگر کسی در چاه افتاده بتواند با آن خود را بیرون بکشد یا اگر در چاه نیست براساس روایت بخوان و بالا برو بتواند ارتقاء درجه و معرفت پیدا کند پس این کتاب و دین و وحی را محکم بگیر زیرا این راه مستقیم است.
انس با قرآن انسان را ماندگار می‌کند
وی عنوان کرد: در جریان نماز شب این است که عزت مومن در نماز شب و مناجات و عبادت آن است و تاکید کرد اگر می‌خواهی تو و قومت نام‌آور و ماندگار باشند باید ذکرتان قرآن باشد البته مسئول دیگران هم هستید که چقدر زحمت و تلاش برای هدایت آنان کشیده‌اید.
