سیدرضا مؤدب:
سرفصل‌های علوم قرآن همسو با نظام‌های قرآنی توسعه کشور نیستند/ پراکنده‌کاری در پژوهش‌های قرآنی
گروه دانشگاه: مدیر گروه قرآن و حدیث دانشگاه قم با بیان اینکه بسیاری از سرفصل‌های رشته علوم قرآن و حدیث همسو با نظام‌های قرآنی توسعه کشور نیستند، خواستار تقسیم کار میان دانشگاه‌ها برای تدوین متون درسی جدید شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرضا مؤدب، مدیر گروه قرآن و حدیث دانشگاه قم در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در پاسخ به این سؤال که آیا در حال حاضر آموزش و پژوهش مکمل یکدیگر هستند؟ گفت: در مقطع کارشناسی که عمدتاً آموزش هست پژوهش نیست و در مقطع ارشد و دکتری که پژوهش تعریف شده و آموزش هم وجود دارد. آموزش نسبتاً خوب است گرچه بسیاری از سرفصل‌ها را باید بگوییم که همسو با نظام‌های قرآنی توسعه کشور نیستند، آن‌ها هم باید اصلاح شود، ولی فعلاً وضع موجود آموزش تقریباً مناسب است؛ اما به پژوهش کمتر پرداخته می‌شود.
انتشار مقاله‌های قرآنی در 30 مجله مصوب وزارت علوم
وی ادامه داد: در رساله‌های دکتری و پایان‌نامه‌های ارشد و چه مقاله‌های قرآنی که در 30 مجله مصوب وزارت علوم منتشر می‌شود و چیزی حدود بالای 500 مقاله در سال که یا مجله، یا فصل‌نامه و یا دو فصل‌نامه هستند و برخی از آن‌ها حتی تا 10 مقاله در یک شماره درج می‌کنند؛ همه اینها حجم قابل توجهی است. با این همه رساله قرآنی نمی‌شود گفت که پژوهش کم‌رنگ است.
مؤدب با بیان اینکه زمینه خوبی برای پژوهش‌ها فراهم شده است، بیان کرد: رساله‌ها، مجله‌ها و کتاب‌هایی که در این جهت به رشته تحریر در می‌آیند زمینه بسیار صحیحی دارند و بحمدلله برکات خوبی هم برای جامعه داشته‌اند، در این تحقیق‌ها موارد مهم و بزرگی تبیین می‌شود.
پراکنده‌کاری در پژوهش‌های قرآنی
مدیر گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم اظهار کرد: پژوهش‌ها هدفمند و همسو نیست؛ به نظرم قدری پراکنده‌کاری می‌شود و نیرو هم در آموزش و هم در پژوهش هدر می‌رود؛ ان‌شاءالله می‌تواند با مدیریت صحیح بهتر شود.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا تمایل به سرقت علمی و خرید پایاننامه ریشه در شکلی که پژوهش به دانشجویان آموزش داده می‌شود دارد و ریشه این مشکل را باید کجا جست‌وجو کرد گفت: مشکل برای پژوهش نیست، مشکل برای پژوهشگرانی است که متأسفانه برخی بی‌انگیزه هستند، روش کار را بلد نیستند و یا از کارهای علمی لذت نبرده‌اند که به این سمت و سو می‌روند. در خصوص کسانی که این کار را می‌کنند مسئولیت به عهده استادان و مجریان است؛ اولاً باید از نظر علمی، روش تحقیق و لذت پژوهش را برای آن‌ها ملموس کرد اما همیشه در جامعه کسانی هستند که متأسفانه خطاکار هستند و به سمت کارهای خرید پایاننامه یا کپی پیست‌های نادرست می‌روند.
آفت‌های نبود تنبیه مناسب برای سرقت علمی
وی عنوان کرد: باید در نظام آموزش عالی برخورد با سرقت علمی قدری جدی‌تر شود. ما چند نفر را در کشور داریم که به خاطر این کپی پیست‌ها از ادامه تحصیل محروم شده باشند و در لیست سیاه قرار گرفته باشند؟ خیلی کم هستند، شاید اصلاً به ندرت و در دانشگاه‌ها نباشند، اگر در این مسیر جدی برخورد شود و آن دانشجو محروم شود، بسیار بسیار می‌تواند میان بقیه جامعه علمی تأثیرگذار باشد، که البته قدم اول روش تحقیق، بیان لذت و تشویق‌های لازم هست، ولی قدم دوم آن است که همیشه در اسلام در کنار تشویق، تنبیه وجود داشته، تنبیه اگر به جای خود انجام نشود می‌تواند این آفت‌ها را برای جامعه علمی داشته باشد.
مؤدب در پاسخ به این پرسش که آیا تألیف کتاب هم متناسب با بازنگری سرفصل‌ها انجام می‌شود؟ بیان کرد: سرفصل‌ها که عوض شود خودش یک زمینه بسیار مهمی است که اساتید بر اساس سرفصل‌ها عمل کنند؛ ولی طبیعتاً یک دوره زمانی می‌خواهد که وقتی سرفصل‌ها اصلاح شد از اساتید خواسته شود تا بر اساس آن‌ها، کتاب‌های جدید تدوین کنند و این اتفاق معمولاً می‌افتد، یعنی حتی کتاب‌هایی هم که قدیم نوشته شده معمولاً در یک دوره 10 ساله بیشتر عمر ندارند و باید کتاب‌های جدیدی به میدان بیایند.
تقسیم کار میان دانشگاه‌ها برای تدوین کتب درسی
وی افزود: سرفصل‌ها وقتی نوشته می‌شوند مأموریت به دانشگاه‌ها داده شود به‌ویژه سازمان سمت که متصدی تدوین متون درسی دانشگاه‌ها را بر عهده دارد تا کتاب‌های جدید تدوین شوند، با مجید معارف و برخی دیگر از دوستانم در ارتباط هستم، آن‌ها قدم‌های خوبی برداشته‌اند که این تقسیم کار میان نیروهای توانمندی که در دانشگاه‌های کشور از جمله دانشگاه‌های قم، تهران، مشهد، اصفهان و ... هستند تقسیم کار بشود، خروجی‌هایی سپرده شود تا بر اساس آن کتاب‌های جدید نوشته شود، اینکار حتماً اتفاق خواهد افتاد اما مدیریت و تدبیر می‌خواهد و در واقع بودجه لازم می‌خواهد که این کار ان‌شاءالله شکل بگیرد.
انتشار مقاله‌های قرآنی در 30 مجله مصوب وزارت علوم
وی ادامه داد: در رساله‌های دکتری و پایان‌نامه‌های ارشد و چه مقاله‌های قرآنی که در 30 مجله مصوب وزارت علوم منتشر می‌شود و چیزی حدود بالای 500 مقاله در سال که یا مجله، یا فصل‌نامه و یا دو فصل‌نامه هستند و برخی از آن‌ها حتی تا 10 مقاله در یک شماره درج می‌کنند؛ همه اینها حجم قابل توجهی است. با این همه رساله قرآنی نمی‌شود گفت که پژوهش کم‌رنگ است.
مؤدب با بیان اینکه زمینه خوبی برای پژوهش‌ها فراهم شده است، بیان کرد: رساله‌ها، مجله‌ها و کتاب‌هایی که در این جهت به رشته تحریر در می‌آیند زمینه بسیار صحیحی دارند و بحمدلله برکات خوبی هم برای جامعه داشته‌اند، در این تحقیق‌ها موارد مهم و بزرگی تبیین می‌شود.
پراکنده‌کاری در پژوهش‌های قرآنی
مدیر گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم اظهار کرد: پژوهش‌ها هدفمند و همسو نیست؛ به نظرم قدری پراکنده‌کاری می‌شود و نیرو هم در آموزش و هم در پژوهش هدر می‌رود؛ ان‌شاءالله می‌تواند با مدیریت صحیح بهتر شود.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا تمایل به سرقت علمی و خرید پایاننامه ریشه در شکلی که پژوهش به دانشجویان آموزش داده می‌شود دارد و ریشه این مشکل را باید کجا جست‌وجو کرد گفت: مشکل برای پژوهش نیست، مشکل برای پژوهشگرانی است که متأسفانه برخی بی‌انگیزه هستند، روش کار را بلد نیستند و یا از کارهای علمی لذت نبرده‌اند که به این سمت و سو می‌روند. در خصوص کسانی که این کار را می‌کنند مسئولیت به عهده استادان و مجریان است؛ اولاً باید از نظر علمی، روش تحقیق و لذت پژوهش را برای آن‌ها ملموس کرد اما همیشه در جامعه کسانی هستند که متأسفانه خطاکار هستند و به سمت کارهای خرید پایاننامه یا کپی پیست‌های نادرست می‌روند.
آفت‌های نبود تنبیه مناسب برای سرقت علمی
وی عنوان کرد: باید در نظام آموزش عالی برخورد با سرقت علمی قدری جدی‌تر شود. ما چند نفر را در کشور داریم که به خاطر این کپی پیست‌ها از ادامه تحصیل محروم شده باشند و در لیست سیاه قرار گرفته باشند؟ خیلی کم هستند، شاید اصلاً به ندرت و در دانشگاه‌ها نباشند، اگر در این مسیر جدی برخورد شود و آن دانشجو محروم شود، بسیار بسیار می‌تواند میان بقیه جامعه علمی تأثیرگذار باشد، که البته قدم اول روش تحقیق، بیان لذت و تشویق‌های لازم هست، ولی قدم دوم آن است که همیشه در اسلام در کنار تشویق، تنبیه وجود داشته، تنبیه اگر به جای خود انجام نشود می‌تواند این آفت‌ها را برای جامعه علمی داشته باشد.
مؤدب در پاسخ به این پرسش که آیا تألیف کتاب هم متناسب با بازنگری سرفصل‌ها انجام می‌شود؟ بیان کرد: سرفصل‌ها که عوض شود خودش یک زمینه بسیار مهمی است که اساتید بر اساس سرفصل‌ها عمل کنند؛ ولی طبیعتاً یک دوره زمانی می‌خواهد که وقتی سرفصل‌ها اصلاح شد از اساتید خواسته شود تا بر اساس آن‌ها، کتاب‌های جدید تدوین کنند و این اتفاق معمولاً می‌افتد، یعنی حتی کتاب‌هایی هم که قدیم نوشته شده معمولاً در یک دوره 10 ساله بیشتر عمر ندارند و باید کتاب‌های جدیدی به میدان بیایند.
تقسیم کار میان دانشگاه‌ها برای تدوین کتب درسی
وی افزود: سرفصل‌ها وقتی نوشته می‌شوند مأموریت به دانشگاه‌ها داده شود به‌ویژه سازمان سمت که متصدی تدوین متون درسی دانشگاه‌ها را بر عهده دارد تا کتاب‌های جدید تدوین شوند، با مجید معارف و برخی دیگر از دوستانم در ارتباط هستم، آن‌ها قدم‌های خوبی برداشته‌اند که این تقسیم کار میان نیروهای توانمندی که در دانشگاه‌های کشور از جمله دانشگاه‌های قم، تهران، مشهد، اصفهان و ... هستند تقسیم کار بشود، خروجی‌هایی سپرده شود تا بر اساس آن کتاب‌های جدید نوشته شود، اینکار حتماً اتفاق خواهد افتاد اما مدیریت و تدبیر می‌خواهد و در واقع بودجه لازم می‌خواهد که این کار ان‌شاءالله شکل بگیرد.
