آنچه بر قرآن وقف امام زمان(عج) گذشت/ اثری از قبلةالکتاب در قرن 12
گروه ادب: قرآن وقف امام زمان(عج) از نسخه‌های منحصر به فرد و ارزشمند، به قلم میرزا احمد نیریزی ملقب به قبلةالکتاب کتابت شده است و پس از اتفاقات مختلفی که برای آن پس از وقف این اثر هنری روی داد، هم‌اکنون در کتابخانه مجلس نگهداری می‌شود.
سهراب یکه‌زارع، مدیر بخش خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان اینکه قرآن وقف امام زمان(عج) که سال 89 چاپ عکسی آن انجام شده، از نسخه‌های منحصر به فرد و دارای ارزش‌های هنری در کتابخانه مجلس است، عنوان کرد: قرآن وقف امام زمان(عج) در قطع رحلی و به ابعاد 21*32 سانتی‌متر پدید آمده است.
یکه‌زارع افزود: خط متن قرآن، نسخ ایرانی و به قلم میرزا احمد نیریزی، با قلمی روان، خوانا و موزون است که در آن فواصل حروف از یکدیگر و کلمات از همدیگر آن چنان مناسب و به جاست که نگاه خواننده کلام‌الله را از آرامش و رخوت و لذتی غریب سیراب می‌کند.
مدیر بخش خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی درباره زیبایی‌های این قرآن گفت: اوج زیبایی و قوت خط میرزای نیریزی را در دو صفحه متقابل فاتحةالکتاب و آیات طلیعه سوره مبارکه بقره (سرفصل قرآن) می‌توان نظاره کرد. شدت درخشندگی و سیاهی مخمل‌گونه مرکب به کار رفته نیز جلوه‌گری خط را دو چندان می‌کند. از ویژگی‌های منحصر به فرد این قرآن رنگ‌آمیزی کاغذ زمینه به رنگ نخودی سیر یا اخرای روشن است که علاوه بر ایجاد تنوع و گریز از یک‌نواختی و نیز کاستن از تضاد رنگی با هدف آرامش‌بخشی به دیدگان قاری کلام‌الله اجرا شده است. شاخصه اعجاب‌انگیز این زمینه رنگی هنگامی نمایان می‌شود که پس از دقت موشکافانه در بافت و تار و پود کاغذ ظریف دست‌ساز ایرانی از جنس کنف در قسمت حاشیه و متن که فقط در مقابل نور و با ذره‌بین قابل رؤیت است، به اوج مهارت و تسلط اوراق‌چین و صحاف در پیوند و وصالی لبه‌های کاغذ متن و حاشیه سفید صفحات قرآن پی می‌بریم و همین پیوند را در قسمت عطف با حاشیه نیز می‌بینیم، آن‌چنان‌که پس از گذشت بیش از سیصد سال کمترین خدشه و گسیختگی در آن پدید نیامده است.
وی افزود: جدول‌کشی فوق‌العاده دقیق و الوان در حاشیه متن با استفاده از رنگ‌های لاجورد، مشکی، نقره، سبز روشن، آبی روشن، شنگرف و سفید که روی طلا ترسیم شده و با مرکب مشکی جوهری دورگیری شده و در لبه صفحات هم طلا با دورگیری مشکی اجرا شده، گواه دیگری بر قدرت دست و چشمان تیزبین هنرمند جدول‌کش است. در این اثر تذهیب فوق‌العاده زیبا و نفیس نقاش چیره‌دست صفویه که رقمی از نام خود را ننگاشته است و همچون دیگر مذهّبان و نگارگران قرآنی شاهکارهای خود را بی هیچ شائبه‌ای، مخلصانه و گمنام در خدمت آراستن و نوازش کتابت خطوط کلام الهی نهاده‌اند، به چشم می‌خورد.
یکه‌زارع درباره تاریخ کتابت این قرآن توضیح داد: تاریخ کتابت این قرآن سال 1122 قمری مطابق با دوران سلطنت شاه سلطان‌حسین، آخرین پادشاه سلسله صفوی است که در این سال‌ها میرزا احمد نیریزی در دارالسلطنه اصفهان می‌زیسته و مورد توجه و احترام شاه و صاحب‌منصبان دربار صفوی قرار داشته و بدین جهت آثارش را سلطانی رقم می‌زد و ملقب به قبلةالکتاب بوده است. رویه بیرونی جلد از چرم سیه‌فام ساغری و داخل آن از چرم سرخ‌رنگی ساخته و پرداخته شده است. نقوش رویه بیرونی جلد تجسم نقش قالیچه‌ای است که به شیوه سوخت و قالب ضربی اجرا شده که حاصل آن کتیبه‌ها و نقوش برجسته طلایی در زمینه تیره با درخشش فوق‌العاده است، حاشیه لبه بیرونی جلد نیز با چرم سرخ‌رنگی ترمیم شده و پس از رنگ‌آمیزی سیه‌فام با نقش اسلیمی ختائی با طلا نقاشی شده و حاشیه کتیبه‌ای آن را با احادیث نبوی (ص) به خط ثلث با ترکیب‌بندی فوق‌العاده زیبا و به حالت برجسته که با استفاده از 10 ترنج در هر رویه جلد به فواصل یکسان تقسیم شده‌اند تزئین کرده است. دارنده و واقف اصلی قرآن، محمدتقی خان بافقی، بیگلر بیگی و حاکم مقتدر یزد و معروف به خان بزرگ بوده است که اراده می‌کند قرآن مذکور را وقف ناحیه مقدسه مهدویه(عج) کند؛ بنابراین وقفنامه‌ای جامع تنظیم و در آن اشعار می‌دارد که اولاد ذکور از اعقابش نسل اندر نسل و اکبر مقدم بر اصغر قرآن را تلاوت کرده و ثواب آن را به پیشگاه پربرکت حضرت امام عصر (عج) هدیه کنند، اما پس از درگذشت محمدتقی خان و در ایام سلطه محمدولی میرزا، پسر فتحعلی شاه وی قرآن را از تولیت اولاد تقی خان خارج و وقفنامه اصلی را محو ساخته و نسخه را تصاحب می‌کند. با عزیمت محمد ولی خان به تهران، قرآن بدین شهر انتقال یافت تا اینکه عبدالرضا خان پسر محمد تقی‌خان ـ با استعانت از حاج رجبعلی ـ مجتهد زمان ـ به عودت این نسخه مبارکه به یزد، توفیق یافت. در حدود سال‌های 1300 تا 1307 هجری قمری، مرحوم سیدابوالحسن حائری‌زاده ـ از اعقاب محمدتقی خان، نماینده یزد و عضو هیئت کارپردازی مجلس شورای ملی ـ آن را از یزد به تهران آورد و برای حفاظت به کتابخانه مجلس سپرد.
مدیر بخش خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی گفت: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی سال 1389 در راستای گسترش فرهنگ قرآنی و دسترسی همگانی به نسخ خطی ارزشمند قرآن، این قرآن نفیس و بسیار ارزشمند «قرآن موسوم به امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه» را به صورت چاپ عکسی منتشر کرد.
