ویژگی‌های بازار اسلامی/غلامعلی معصومی‌نیا عنوان کرد:
مشکل شرعی اوراق سلف نفتی و روش جایگزین
گروه اقتصاد: وزارت نفت قصد طراحی اوراق سلف نفتی را داشت؛ این طرح بسیار مناسب بود اما تنها مشکل این بود که وقتی وزارت نفت در بازار بورس، این اوراق را منتشر می‌کند، کسانی‌که این اوراق را خریداری می‌کنند نمی‌توانند قبل از سررسید آن را در بازار ثانوی بفروشند.
حجت‌الاسلام والمسلمین غلامعلی معصومی‌نیا، عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به بحث درباره احکام فقهی پیش‌فروش در اقتصاد اسلامی پرداخت و اظهار کرد: از نظر فقهی به این نوع معامله، معاملات سَلَف می‌گویند که از قدیم هم رایج بوده و در این مورد چند حکم ویژه وجود دارد از جمله اینکه مشهور فقها گفته‌اند که در معاملات پیش‌فروش یا پیش‌خرید، باید تمامی قیمت در موعد عقد پرداخت شود و اگر قیمت به صورت نقدی پرداخت نشود معامله باطل است.
عدم امکان فروش مبیع قبل از سررسید
وی ادامه داد: نکته دوم در مورد معاملا پیش‌فروش این است که گفته شده است هنگامی‌که شخصی، موردی را پیش خرید می‌کند، نمی‌تواند قبل از اینکه سررسید آن فرابرسد، آن کالا را به دیگری بفروشد؛ این دو حکم در معاملات سَلَف بسیار مهم بوده و اثرات آن هم بسیار زیاد است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی تأکید کرد: یکی از آثار این امر این است که وقتی گفته می‌شود در عقد پیش‌فروش باید تمامی بها در مجلس عقد پرداخت شود، نتیجه‌اش این است که وقتی افراد در بازار بورس یا بازار واقعی، قصد خرید یک کالا و پرداخت بهای آن در آینده را دارند، معامله باطل می‌شود بنابراین باید تمام پول پرداخت شود.
مشکلات اوراق سَلَف نفتی
معصومی‌نیا ادامه داد: نکته دیگر در مورد نتیجه این امر است که گفته شد فروش مبیع قبل از سررسید در معامله سَلَف جایز نیست که در این باره باید گفت معاملات ثانویه اوراق سَلَف در بازار بورس چار مشکل می‌شود، بنابراین نمی‌توان در بازار ثانویه چنین معاملاتی را انجام داد.
وی افزود: به همین دلیل است که اوراق سلف نفتی با مشکل مواجه شد. وزارت نفت قصد طراحی این اوراق و جمع‌آوری پول مردم از این طریق را داشت تا بدین وسیله با پول مردم در حوزه‌های مختلف نفتی سرمایه‌گذاری کند. این طرح بسیار مناسبی بود اما تنها مشکلش این بود که وقتی وزارت نفت در بازار بورس، اوراق سَلَف نفتی منتشر می‌کند، کسانی‌که این اوراق را خریداری می‌کنند نمی‌توانند این اوراق را قبل از سررسید در بازار ثانوی بفروشند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی در پایان گفت: چنین وضعیتی در اوراق سَلَف نفتی باعث شد تا اهل فن به فکر طراحی یک راه حل دیگر باشند که همان اوراق سلف موازی است. این دو حکم کلی در مورد پیش‌فروش لازم است اما بقیه شرایط این عقد هم همانند سایر قراردادهاست؛ از جمله اینکه باید معامله معلوم باشد و شرایط متعارف دو طرف قرارداد رعایت شود.
عدم امکان فروش مبیع قبل از سررسید
وی ادامه داد: نکته دوم در مورد معاملا پیش‌فروش این است که گفته شده است هنگامی‌که شخصی، موردی را پیش خرید می‌کند، نمی‌تواند قبل از اینکه سررسید آن فرابرسد، آن کالا را به دیگری بفروشد؛ این دو حکم در معاملات سَلَف بسیار مهم بوده و اثرات آن هم بسیار زیاد است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی تأکید کرد: یکی از آثار این امر این است که وقتی گفته می‌شود در عقد پیش‌فروش باید تمامی بها در مجلس عقد پرداخت شود، نتیجه‌اش این است که وقتی افراد در بازار بورس یا بازار واقعی، قصد خرید یک کالا و پرداخت بهای آن در آینده را دارند، معامله باطل می‌شود بنابراین باید تمام پول پرداخت شود.
مشکلات اوراق سَلَف نفتی
معصومی‌نیا ادامه داد: نکته دیگر در مورد نتیجه این امر است که گفته شد فروش مبیع قبل از سررسید در معامله سَلَف جایز نیست که در این باره باید گفت معاملات ثانویه اوراق سَلَف در بازار بورس چار مشکل می‌شود، بنابراین نمی‌توان در بازار ثانویه چنین معاملاتی را انجام داد.
وی افزود: به همین دلیل است که اوراق سلف نفتی با مشکل مواجه شد. وزارت نفت قصد طراحی این اوراق و جمع‌آوری پول مردم از این طریق را داشت تا بدین وسیله با پول مردم در حوزه‌های مختلف نفتی سرمایه‌گذاری کند. این طرح بسیار مناسبی بود اما تنها مشکلش این بود که وقتی وزارت نفت در بازار بورس، اوراق سَلَف نفتی منتشر می‌کند، کسانی‌که این اوراق را خریداری می‌کنند نمی‌توانند این اوراق را قبل از سررسید در بازار ثانوی بفروشند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی در پایان گفت: چنین وضعیتی در اوراق سَلَف نفتی باعث شد تا اهل فن به فکر طراحی یک راه حل دیگر باشند که همان اوراق سلف موازی است. این دو حکم کلی در مورد پیش‌فروش لازم است اما بقیه شرایط این عقد هم همانند سایر قراردادهاست؛ از جمله اینکه باید معامله معلوم باشد و شرایط متعارف دو طرف قرارداد رعایت شود.
مطالب مرتبط
