استادیار دانشگاه قم تشریح کرد:
مقام ولایت از منظر حضرت فاطمه(س)
گروه اندیشه: علی الله‌بداشتی با بیان اینکه مقام حضرت فاطمه را محدود کرده و نشناخته‌ایم، اظهار کرد: از نظر ایشان ولایت محدود به ولایت تکوینی و تشریعی نیست و مقام هادی الی اللهی را شامل می‌شود.
علی الله‌بداشتی، استادیار دانشگاه قم، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در پاسخ به این پرسش که جایگاه حضرت فاطمه(س) در فرهنگ اسلامی چیست؟ گفت: در آغاز سخن ولادت حضرت زهرا(س) را تبریک عرض می‌کنم. در باب سوالی که فرمودید، ما واقعا باید حضرت زهرا(س) را بازشناسی کنیم، متاسفانه بیشتر با جنبه احساسی با ایشان برخورد می‌شود و همه شناخت از حضرت زهرا(س) فقط به یک حادثه سیاسی محدود می‌شود.
بداشتی ادامه داد: نکاتی اساسی در خصوص حضرت زهرا(س) وجود دارد و برای جامعه، زندگی، زنان و نسل ما درس‌آموز است و ما آن را کمتر از منبرها، مداحی‌ها و گفته‌های خطیبان می‌شنویم.
حضرت زهرا(س)، انسان کامل
استادیار دانشگاه قم، تصریح کرد: حضرت زهرا(س) یک انسان نمونه و کامل در میان زنان عالم هستند و در میان امت پیامبر(ص) بالاترین مقام را داشتند و این حرف گزافی نیست. شما به آیه شریف تطهیر «... وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا: و خدا و فرستادهاش را فرمان بريد، خدا فقط مىخواهد آلودگى را از شما خاندان [پيامبر] بزدايد و شما را پاك و پاكيزه گرداند»(احزاب، 33) توجه کنید. در این خصوص و در روایت آمده است پیامبر حضرت امیر(ع)، حسنین و حضرت زهرا(س) در زیر کساء جمع کرد و گفت خدایا این‌ها اهل بیت من هستند و در این زمان ام‌سلمه که از زنان بسیار مورد احترام بود و روایات بسیاری از ایشان رسیده است، پرسیدند آیا من می‌توانم داخل شوم که پیامبر گفتند که اَنتَ بِخِیرٍ وَلکِن لَیسَ من اهل بیتی.
بداشتی افزود: بنابراین تنها زنی در خانواده رسول اکرم(ص) که وقتی این آیه نازل شد، از اهل بیت(ع) معرفی شدند حضرت فاطمه(س) بودند. پیامبر در زمان نزول آیه چند همسر داشتند که در نزد خداوند امهات مسلمین معرفی شده بودند و مقام بالایی داشتند و کسی نمی‌توانست با ایشان بعد از پیامبر ازدواج کند، اما در میان ایشان تنها حضرت فاطمه(س) است که در حلقه عصمت و طهارت قرار گرفت و بر اساس این آیه شریفه می‌توانیم ایشان را برجسته ترین زن جهان اسلام بدانیم.
ولایت از دیدگاه حضرت فاطمه(س)
وی تصریح کرد: در رابطه با نظر حضرت زهرا(س) در خصوص ولایت و امامت، باید بگویم این مسئله را نیز خوب نشناخته‌ایم. از قرآن استشهاد شده است که امامت از ابراهیم(ع) شروع می‌شود و در روایات است که ایشان بعد از رسیدن به مقام دوستی محض خدا به این مقام رسیدند و مقام امامت را بالا می‌بریم و مقام شریفی می‌دانیم. خدا در آیه‌ای به حضرت ابراهیم گفت: «... قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا...: ... فرمود من تو را پيشواى مردم قرار دادم...». (بقره، 124) که با این آیه حضرت ابراهیم(ع) انسانی فراتاریخی شد. نبوت‌ها مربوط به زمان خود بودند تا زمان نبی بعدی و از نظر نبوت همه انبیا در حصر زمانی هستند به جز پیامبر(ص) اما امامت حضرت ابراهیم فراتر از زمان و مکان شد.
بداشتی افزود: ما مقام امامت با این همه عظمت را به معنای جنبه سیاسی امامت محدود می‌کنیم، اما اگر به دقت نگاه کنیم بعد سیاسی از لوازم امامت است. حضرت امیر(ع) در چند جا حکومت و خلافت را به کفش کهنه، آب بینی بز هنگام عطسه تشبیه کرده است و یا این مساله را دانه‌ای که مورچه در دهان می‌گیرد خوانده است و اگر ولایت در معنای حکومت باشد چطور حضرت میر ولایت را چنین تشبیه کرده است؟ امامت کم ارزش یا حکومت دقیقا به معنای ولایت نیست؟ ما متاسفانه ولایت را منحصر می‌کنیم به بحث حکومت کردن و آنچه امیرمومنان ناراحت بود انحراف مسیر امامت و نبوت بود که باید اسوه و الگوی جامعه قرار می‌گرفت.
وی تصریح کرد: حضرت زهرا(س) نگرانی‌اش این نبوده که حکومت و دارائی دنیایی ما از دست ما رفته است. ایشان مانند ما نبودند که وقتی در یک انتخابات پیروز شویم خوشحال و در صورت شکست ناراحت شویم. آنچه حضرت زهرا(س) ناراحت بود این بود که زحمات پیامبر که در 23 سال کشیده شده بود، به یغما می‌رفت و مسیر امامت و نبوت به بیراهه می‌رود.
بداشتی با بیان اینکه مساله امامت فراتر از بحث تکوینی و تشریعی است، گفت: بحث ولایت تکوینی که فردی می‌تواند در تکوین تصرف کند مهم نیست و عارفی هم می‌تواند این کار را بکند و ابن‌عربی می گوید عارف می‌تواند سنگ را طلا کند و این کار مساله قبال توجهی نیست و مساله امامت فراتر از چیزی است که در ذهن مردم و بخشی از ما شیعیان است.
وی ادامه داد: ما باید بدانیم که گریه‌های حضرت زهرا(س) نیز سیاسی بود همان‌طور که غم حضرت سجاد(ع) فراتر از احساساتی بود که ایشان در در فقدان پدر داشتند. هر چند وقتی پدری چون رسول خدا باشد، غمش چند برابر از پدر معمولی خواهد بود اما بزرگترین مصیبتی که بعد از رسول خدا(س) وارد شد این بود که ارتباط ما با وحی قطع شد و حضرت زهرا(س) غم هدایت و ولایت را داشتند.
بداشتی در پاسخ به این پرسش که مراد دقیق از این پرسش که دیدگاه حضرت فاطمه(س) درخصوص ولایت چه بوده؟ گفت: ولایت رسول الله متفاوت از ولایت پدر است و این ولایت که متعلق به ائمه اطهار(ع) نیز هست از حضرت ابراهیم(ع) به ارث رسیده بوده است و این ولایت به معنای هادی الی الله است و نه به معنایی که تنها راه را نشان دهد و با تصرف در هستی و وجود انسان او را به سر منزل مقصود برساند و هر کسی دنبال رو ائمه(ع) شده است در کانال هدایت افتاده و نجات می‌یابد و مصداق صراط مستقیم و صراط اقومی است که در قرآن به آن اشاره شده است. مراد حضرت فاطمه(س) از ولایت و امامت این است و لازمه آن هم حتما عصمت است و غیر معصوم نمی‌تواند به این مقام برسد.
بداشتی ادامه داد: نکاتی اساسی در خصوص حضرت زهرا(س) وجود دارد و برای جامعه، زندگی، زنان و نسل ما درس‌آموز است و ما آن را کمتر از منبرها، مداحی‌ها و گفته‌های خطیبان می‌شنویم.
حضرت زهرا(س)، انسان کامل
استادیار دانشگاه قم، تصریح کرد: حضرت زهرا(س) یک انسان نمونه و کامل در میان زنان عالم هستند و در میان امت پیامبر(ص) بالاترین مقام را داشتند و این حرف گزافی نیست. شما به آیه شریف تطهیر «... وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا: و خدا و فرستادهاش را فرمان بريد، خدا فقط مىخواهد آلودگى را از شما خاندان [پيامبر] بزدايد و شما را پاك و پاكيزه گرداند»(احزاب، 33) توجه کنید. در این خصوص و در روایت آمده است پیامبر حضرت امیر(ع)، حسنین و حضرت زهرا(س) در زیر کساء جمع کرد و گفت خدایا این‌ها اهل بیت من هستند و در این زمان ام‌سلمه که از زنان بسیار مورد احترام بود و روایات بسیاری از ایشان رسیده است، پرسیدند آیا من می‌توانم داخل شوم که پیامبر گفتند که اَنتَ بِخِیرٍ وَلکِن لَیسَ من اهل بیتی.
بداشتی افزود: بنابراین تنها زنی در خانواده رسول اکرم(ص) که وقتی این آیه نازل شد، از اهل بیت(ع) معرفی شدند حضرت فاطمه(س) بودند. پیامبر در زمان نزول آیه چند همسر داشتند که در نزد خداوند امهات مسلمین معرفی شده بودند و مقام بالایی داشتند و کسی نمی‌توانست با ایشان بعد از پیامبر ازدواج کند، اما در میان ایشان تنها حضرت فاطمه(س) است که در حلقه عصمت و طهارت قرار گرفت و بر اساس این آیه شریفه می‌توانیم ایشان را برجسته ترین زن جهان اسلام بدانیم.
ولایت از دیدگاه حضرت فاطمه(س)
وی تصریح کرد: در رابطه با نظر حضرت زهرا(س) در خصوص ولایت و امامت، باید بگویم این مسئله را نیز خوب نشناخته‌ایم. از قرآن استشهاد شده است که امامت از ابراهیم(ع) شروع می‌شود و در روایات است که ایشان بعد از رسیدن به مقام دوستی محض خدا به این مقام رسیدند و مقام امامت را بالا می‌بریم و مقام شریفی می‌دانیم. خدا در آیه‌ای به حضرت ابراهیم گفت: «... قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا...: ... فرمود من تو را پيشواى مردم قرار دادم...». (بقره، 124) که با این آیه حضرت ابراهیم(ع) انسانی فراتاریخی شد. نبوت‌ها مربوط به زمان خود بودند تا زمان نبی بعدی و از نظر نبوت همه انبیا در حصر زمانی هستند به جز پیامبر(ص) اما امامت حضرت ابراهیم فراتر از زمان و مکان شد.
بداشتی افزود: ما مقام امامت با این همه عظمت را به معنای جنبه سیاسی امامت محدود می‌کنیم، اما اگر به دقت نگاه کنیم بعد سیاسی از لوازم امامت است. حضرت امیر(ع) در چند جا حکومت و خلافت را به کفش کهنه، آب بینی بز هنگام عطسه تشبیه کرده است و یا این مساله را دانه‌ای که مورچه در دهان می‌گیرد خوانده است و اگر ولایت در معنای حکومت باشد چطور حضرت میر ولایت را چنین تشبیه کرده است؟ امامت کم ارزش یا حکومت دقیقا به معنای ولایت نیست؟ ما متاسفانه ولایت را منحصر می‌کنیم به بحث حکومت کردن و آنچه امیرمومنان ناراحت بود انحراف مسیر امامت و نبوت بود که باید اسوه و الگوی جامعه قرار می‌گرفت.
وی تصریح کرد: حضرت زهرا(س) نگرانی‌اش این نبوده که حکومت و دارائی دنیایی ما از دست ما رفته است. ایشان مانند ما نبودند که وقتی در یک انتخابات پیروز شویم خوشحال و در صورت شکست ناراحت شویم. آنچه حضرت زهرا(س) ناراحت بود این بود که زحمات پیامبر که در 23 سال کشیده شده بود، به یغما می‌رفت و مسیر امامت و نبوت به بیراهه می‌رود.
بداشتی با بیان اینکه مساله امامت فراتر از بحث تکوینی و تشریعی است، گفت: بحث ولایت تکوینی که فردی می‌تواند در تکوین تصرف کند مهم نیست و عارفی هم می‌تواند این کار را بکند و ابن‌عربی می گوید عارف می‌تواند سنگ را طلا کند و این کار مساله قبال توجهی نیست و مساله امامت فراتر از چیزی است که در ذهن مردم و بخشی از ما شیعیان است.
وی ادامه داد: ما باید بدانیم که گریه‌های حضرت زهرا(س) نیز سیاسی بود همان‌طور که غم حضرت سجاد(ع) فراتر از احساساتی بود که ایشان در در فقدان پدر داشتند. هر چند وقتی پدری چون رسول خدا باشد، غمش چند برابر از پدر معمولی خواهد بود اما بزرگترین مصیبتی که بعد از رسول خدا(س) وارد شد این بود که ارتباط ما با وحی قطع شد و حضرت زهرا(س) غم هدایت و ولایت را داشتند.
بداشتی در پاسخ به این پرسش که مراد دقیق از این پرسش که دیدگاه حضرت فاطمه(س) درخصوص ولایت چه بوده؟ گفت: ولایت رسول الله متفاوت از ولایت پدر است و این ولایت که متعلق به ائمه اطهار(ع) نیز هست از حضرت ابراهیم(ع) به ارث رسیده بوده است و این ولایت به معنای هادی الی الله است و نه به معنایی که تنها راه را نشان دهد و با تصرف در هستی و وجود انسان او را به سر منزل مقصود برساند و هر کسی دنبال رو ائمه(ع) شده است در کانال هدایت افتاده و نجات می‌یابد و مصداق صراط مستقیم و صراط اقومی است که در قرآن به آن اشاره شده است. مراد حضرت فاطمه(س) از ولایت و امامت این است و لازمه آن هم حتما عصمت است و غیر معصوم نمی‌تواند به این مقام برسد.
