تقویان در گفت‌وگو با ایکنا تشریح کرد:
چالش کاربردی‌‌سازی پژوهش‌های قرآنی و مسئولیت دانشگاهیان
گروه دانشگاه: عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) یکی از آسیب‌هایی که در حال حاضر متوجه رشته‌های علوم قرآنی مخصوصاً در بعد پژوهشی است را خلأ استفاده مناسب و بجا از پایان‌نامه‌ها در مباحث مربوط به جامعه دانست.
عباس تقویان، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) در گروه علوم قرآن و حدیث در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، درباره آسیب‌شناسی راه‌های تقویت قرآن در سطح جامعه با تأکید بر نقش دانشگاه‌ها، اظهار کرد: دانشگاه به‌عنوان یک تشکل عمیق علمی می‌تواند در همه رشته‌ها از جمله رشته‌های علوم انسانی و به‌ویژه رشته‌های مرتبط با علوم دینی اثرگذار باشد.
وی با استناد به آیه‌ای از قرآن در تکمیل سخنان خود، افزود: خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ»، (آیه 11 سوره مجادله)، در این آیه شریفه خداوند از دو دسته از افراد یاد می‌کند؛ دسته اول مؤمنانی که صرفاً واجد ایمان هستند که خداوند از آن‌ها به نیکی یاد می‌کند و برایشان مقام و درجه‌ای بیان می‌فرماید؛ اما طائفه و گروه دوم کسانی هستند که ایمانشان مبتنی بر علمشان است، «وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ»، تلویحاً می‌فرماید کسانی که ایمانشان مبتنی بر دانش و علم است از مقامات و درجات متعالی‌تری برخوردار هستند.
تأثیرگذاری مراکز دانشگاهی و حوزوی در جامعه نیاز به سرمایه‌گذاری بلندمدت دارد
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) بیان کرد: مراکز علمی اعم از دانشگاه و حوزه‌های علمیه می‌توانند نقش بی‌بدیلی در ترویج اندیشه‌های قرآنی در جامعه داشته باشند که البته این موضوع نیاز به سرمایه‌گذاری منسجم و بلندمدتی دارد. خوشبختانه بعد از انقلاب اسلامی در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها شاهد حرکت‌های خوبی جهت ترویج علوم قرآنی به معنای عام آن هم در زمینه تفسیر و هم در زمینه علوم مرتبط با قرآن کریم بوده‌ایم؛ البته نقطه‌های قوت و ضعفی در این زمینه وجود دارد اما در مجموع برآیند کارهایی که صورت گرفته برآیند مثبتی است.
وی با بیان اینکه دانشگاه‌ها خوشبختانه در دو الی سه دهه اخیر رویکرد و اقبال خوبی به علوم قرآنی داشته‌اند، گفت: تأسیس دانشکده‌های علوم قرآنی توسط سازمان اوقاف، راه‌اندازی رشته‌های علوم قرآنی در بیشتر دانشگاه‌های مطرح کشور و تربیت نیروها و اعضای هیئت علمی کارآمد در زمینه علوم قرآنی در این زمینه تأثیر داشته است. اعضای هیئت علمی‌ای که خودشان فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها در دانشگاه‌های بعد از انقلاب بوده‌اند و بعضی از آن‌ها دانش‌آموختگان قبل از انقلاب بوده‌اند و به‌طور عام در رشته‌های علوم دینی تحصیل کرده بودند، بعضاً با مطالعات گسترده‌ای که داشتند در راه‌اندازی و ترویج رشته‌های علوم قرآنی در دانشگاه‌ها اثرگذار شدند. خوشبختانه در حال حاضر یک زنجیره انسانی علمی قوی تربیت شده در زمینه علوم قرآنی در دانشگاه‌ها داریم که مشغول فعالیت هستند.
وی ادامه داد: در حوزه‌های علمیه نیز همین طور است. کسانی که با حوزه‌های علمیه آشنا هستند می‌دانند که ما در گذشته‌ها علم تفسیر و علوم قرآنی به معنای رایج و مصطلح آن نداشتیم؛ خوشبختانه بعد از انقلاب و مخصوصاً در یکی دو دهه اخیر، کرسی‌های مطالعات قرآنی مخصوصاً علم تفسیر در حوزه‌های ما رواج پیدا کرده و در حال حاضر در کنار دروس خارج فقه و اصول و فلسفه خوشبختانه درس خارج تفسیر را هم بعضی از علمای بزرگ حوزه دارند.
تقویان با اشاره به اینکه یکی از آسیب‌هایی که در حال حاضر متوجه رشته‌های علوم قرآنی مخصوصاً در بعد پژوهشی است خلأ استفاده مناسب و بجا از پایان‌نامه‌ها در مباحث مربوط به جامعه است، عنوان کرد: علوم قرآنی و تفسیر یک رشته میان رشته‌ای هستند و باید در زمینه‌های مختلفی از علوم به‌ویژه در حوزه‌های علوم انسانی مثل حقوق، اقتصاد، مدیریت، سیاست، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و بسیاری از علوم دیگر انسانی تأثیرگذار باشند.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) گفت: طبق تعالیم اسلامی‌مان معتقد هستیم که همه علوم ریشه در تعالیم دینی مخصوصاً قرآن و حدیث دارد، طبعاً باید قرآن کریم به‌عنوان منبع نخست شناخت دین در حوزه‌هایی که نام برده شد مدخلیت و نقش خود را نشان دهد.
مسئولیت وجود جنبه کاربردی علوم قرآنی در حیطه‌های مختلف متوجه دانشگاه‌هاست
تقویان عنوان کرد: متأسفانه جنبه کاربردی علوم قرآنی و تفسیر در علوم مختلف کمتر وجود دارد و این مسئولیتی است که متوجه دانشگاه‌ها و اساتید این رشته است که در تعریف پروژه‌های علمی و مخصوصاً پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشگاهی سعی کنند جنبه‌های کاربردی قرآنی را بیشتر مطرح کنند و قرآن را به‌عنوان یک منبع کشف نظرات و آرای دینی در زمینه‌های مختلف علوم انسانی محور قرار بدهند. در حال حاضر متأسفانه رساله‌ها و پایان‌نامه‌های دانشگاهی در زمینه علوم قرآنی بیشتر جنبه تئوریک و نظری دارد و به جنبه‌های کاربردی علوم دیگر ناظر نیست؛ این یکی از آسیب‌هاست که باید به تدریج برطرف شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) عنوان کرد: تا زمانی که رشته‌هایی که نام برده شد و دانشگاه‌هایی که در حقیقت در زمینه علوم انسانی فعالیت می‌کنند این مسئولیت را احساس نکنند که قرآن را در محور مطالعات خودشان قرار بدهند طبعاً با نگاه جزیره‌ای که دانشکده‌های علوم قرآنی برای خود کار کنند و دانشکده‌های سیاست، اقتصاد و امثالهم هم برای خود کار کنند و از هم بیگانه باشند طبعاً این آسیب و مشکل وجود خواهد داشت.
وی با استناد به آیه‌ای از قرآن در تکمیل سخنان خود، افزود: خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ»، (آیه 11 سوره مجادله)، در این آیه شریفه خداوند از دو دسته از افراد یاد می‌کند؛ دسته اول مؤمنانی که صرفاً واجد ایمان هستند که خداوند از آن‌ها به نیکی یاد می‌کند و برایشان مقام و درجه‌ای بیان می‌فرماید؛ اما طائفه و گروه دوم کسانی هستند که ایمانشان مبتنی بر علمشان است، «وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ»، تلویحاً می‌فرماید کسانی که ایمانشان مبتنی بر دانش و علم است از مقامات و درجات متعالی‌تری برخوردار هستند.
تأثیرگذاری مراکز دانشگاهی و حوزوی در جامعه نیاز به سرمایه‌گذاری بلندمدت دارد
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) بیان کرد: مراکز علمی اعم از دانشگاه و حوزه‌های علمیه می‌توانند نقش بی‌بدیلی در ترویج اندیشه‌های قرآنی در جامعه داشته باشند که البته این موضوع نیاز به سرمایه‌گذاری منسجم و بلندمدتی دارد. خوشبختانه بعد از انقلاب اسلامی در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها شاهد حرکت‌های خوبی جهت ترویج علوم قرآنی به معنای عام آن هم در زمینه تفسیر و هم در زمینه علوم مرتبط با قرآن کریم بوده‌ایم؛ البته نقطه‌های قوت و ضعفی در این زمینه وجود دارد اما در مجموع برآیند کارهایی که صورت گرفته برآیند مثبتی است.
وی با بیان اینکه دانشگاه‌ها خوشبختانه در دو الی سه دهه اخیر رویکرد و اقبال خوبی به علوم قرآنی داشته‌اند، گفت: تأسیس دانشکده‌های علوم قرآنی توسط سازمان اوقاف، راه‌اندازی رشته‌های علوم قرآنی در بیشتر دانشگاه‌های مطرح کشور و تربیت نیروها و اعضای هیئت علمی کارآمد در زمینه علوم قرآنی در این زمینه تأثیر داشته است. اعضای هیئت علمی‌ای که خودشان فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها در دانشگاه‌های بعد از انقلاب بوده‌اند و بعضی از آن‌ها دانش‌آموختگان قبل از انقلاب بوده‌اند و به‌طور عام در رشته‌های علوم دینی تحصیل کرده بودند، بعضاً با مطالعات گسترده‌ای که داشتند در راه‌اندازی و ترویج رشته‌های علوم قرآنی در دانشگاه‌ها اثرگذار شدند. خوشبختانه در حال حاضر یک زنجیره انسانی علمی قوی تربیت شده در زمینه علوم قرآنی در دانشگاه‌ها داریم که مشغول فعالیت هستند.
وی ادامه داد: در حوزه‌های علمیه نیز همین طور است. کسانی که با حوزه‌های علمیه آشنا هستند می‌دانند که ما در گذشته‌ها علم تفسیر و علوم قرآنی به معنای رایج و مصطلح آن نداشتیم؛ خوشبختانه بعد از انقلاب و مخصوصاً در یکی دو دهه اخیر، کرسی‌های مطالعات قرآنی مخصوصاً علم تفسیر در حوزه‌های ما رواج پیدا کرده و در حال حاضر در کنار دروس خارج فقه و اصول و فلسفه خوشبختانه درس خارج تفسیر را هم بعضی از علمای بزرگ حوزه دارند.
تقویان با اشاره به اینکه یکی از آسیب‌هایی که در حال حاضر متوجه رشته‌های علوم قرآنی مخصوصاً در بعد پژوهشی است خلأ استفاده مناسب و بجا از پایان‌نامه‌ها در مباحث مربوط به جامعه است، عنوان کرد: علوم قرآنی و تفسیر یک رشته میان رشته‌ای هستند و باید در زمینه‌های مختلفی از علوم به‌ویژه در حوزه‌های علوم انسانی مثل حقوق، اقتصاد، مدیریت، سیاست، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و بسیاری از علوم دیگر انسانی تأثیرگذار باشند.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) گفت: طبق تعالیم اسلامی‌مان معتقد هستیم که همه علوم ریشه در تعالیم دینی مخصوصاً قرآن و حدیث دارد، طبعاً باید قرآن کریم به‌عنوان منبع نخست شناخت دین در حوزه‌هایی که نام برده شد مدخلیت و نقش خود را نشان دهد.
مسئولیت وجود جنبه کاربردی علوم قرآنی در حیطه‌های مختلف متوجه دانشگاه‌هاست
تقویان عنوان کرد: متأسفانه جنبه کاربردی علوم قرآنی و تفسیر در علوم مختلف کمتر وجود دارد و این مسئولیتی است که متوجه دانشگاه‌ها و اساتید این رشته است که در تعریف پروژه‌های علمی و مخصوصاً پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشگاهی سعی کنند جنبه‌های کاربردی قرآنی را بیشتر مطرح کنند و قرآن را به‌عنوان یک منبع کشف نظرات و آرای دینی در زمینه‌های مختلف علوم انسانی محور قرار بدهند. در حال حاضر متأسفانه رساله‌ها و پایان‌نامه‌های دانشگاهی در زمینه علوم قرآنی بیشتر جنبه تئوریک و نظری دارد و به جنبه‌های کاربردی علوم دیگر ناظر نیست؛ این یکی از آسیب‌هاست که باید به تدریج برطرف شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) عنوان کرد: تا زمانی که رشته‌هایی که نام برده شد و دانشگاه‌هایی که در حقیقت در زمینه علوم انسانی فعالیت می‌کنند این مسئولیت را احساس نکنند که قرآن را در محور مطالعات خودشان قرار بدهند طبعاً با نگاه جزیره‌ای که دانشکده‌های علوم قرآنی برای خود کار کنند و دانشکده‌های سیاست، اقتصاد و امثالهم هم برای خود کار کنند و از هم بیگانه باشند طبعاً این آسیب و مشکل وجود خواهد داشت.
