کد خبر: 3491900
تاریخ انتشار : ۰۷ ارديبهشت ۱۳۹۵ - ۰۸:۲۶

رشد خوشنویسی قرآنی در گذر زمان/ از رایج‌ترین تا زیباترین خط در کتابت

گروه هنر: پس از کتابت قرآن با خط تعلیق،‌ در ادامه خط نستعلیق ایجاد شد و با ظهور دین مبین اسلام،‌ کتابت قرآن رواج پیدا کرد و توصیه‌های فراوانی نسبت به آن شد. در عین حال رایج‌ترین خط در کتابت قرآن خط نسخ است.

غلام‌رضا راه‌پیما، استاد خوشنویس در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) درباره سابقه تاریخی خوشنویسی در ایران، اظهار کرد: در اواسط قرن هفتم، ایرانیان توانستند به خط تعلیق دست پیدا کنند، البته قبل از آن نگارش‌های خود را در قالب خط‌های ششگانه انجام می‌دادند، ولیکن بعد از شکل‌گیری خط تعلیق و در ادامه پیدایش نستعلیق مردم ما خطی به دست آوردند که برایشان افتخار به بار آورد. دلیل این اوج‌گیری در خوشنویسی نیز، این بوده که حاکمان وقت، خود علاقه‌مند به هنر بودند.

وی افزود: نکته جالب آنجاست که در زمان صفویه این باور وجود داشت که توجه به هنر و اعتلای آن نوعی دفاع از کشور است، چون بر این باور بودند که سربازان از مرزها دفاع می‌کنند و هنرمندان این وظیفه را در حوزه هنر انجام می‌دهند. برای همین در عرصه هنرهایی چون معماری با الگوبرداری از معماری غربی در کلیساها، معماری اسلامی هم رشد بارزی پیدا کرد و آثار بسیار جذابی نیز از دوره صفویه در میدان نقش جهان اصفهان بر جا مانده است.

این استاد خوشنویس گفت: آنچه که ما از عالی قاپو می‌بینیم تنها وجه بیرونی آن است، در صورتی که در تمام ریز‌اندام‌های این بنا، کلماتی در مدح امیر المومنین (ع) آمده و این ویژگی به وضوح نشان می‌دهد تا چه حد هدایت و توصیه‌های حاکمان در شکل‌گیری این بناهای زیبا نقش داشته است. در ادامه تاریخ نیز، کم و بیش این حمایت‌ها وجود داشت، اما بعد از پیروزی انقلاب برخی از هنرها (موسیقی، مجسمه‌سازی و بخش‌هایی از نقاشی) به حاشیه رانده شدند. در عوض هنر خوشنویسی به عنوان هنر پیشتاز رشد بیشتری نسبت به دیگر هنرها پیدا کرد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود تاکید کرد: در اسلام توصیه به خوشنویسی بارها دیده شده است، حتی حضرت علی (ع) که خود مبدع خط کوفی است جزء خوشنویسان بزرگ زمان خود بوده؛ البته دیگر ائمه(ع) نیز همه جزء خوشنویسان زمان خود بوده‌اند. این اتفاق نشان می‌دهد که در فرهنگ و تفکر اسلامی، خوشنویسی یکی از محسنات بسیار بزرگ به شمار می‌رفت که فراگیری آن توصیه شده است. نکته دیگر اینکه توجه به فرهنگ خوشنویسی در ایرانیان حتی در دوره قبل از اسلام نیز وجود داشته، چون در آثار به جا مانده از آن دوران می‌شود چنین خصیصه‌هایی را مشاهده کرد.

این هنرمند با بیان اینکه خط نسخ، خط اصلی در کتابت قرآن است، اظهار کرد: در خوشنویسی قرآن، رایج‌ترین خط، خط نسخ است که آن هم ریشه‌ای ایرانی دارد، اما در نوشتن اشعار، خط رایج، خط نستعلیق است که به نظرم زیبایی خاصی دارد، اما اینکه چرا نسخ را رایج‌ترین خط در کتابت قرآن می‌دانیم، دلیلش کاملاً مشخص است؛ آن هم اینکه خوانایی این خط را در خطوط دیگر نمی‌توان مشاهده کرد.

وی در پایان در پاسخ به سؤال پایانی مبنی بر اینکه بسیاری معتقد هستند که خط نسخ ایرانی نیست، بلکه ریشه‌ای عربی دارد؟ گفت: مشخص است که تمامی خطوط ریشه‌ای عربی دارند، اما آنچه مهم است اینکه وقتی این خط به هر سرزمینی وارد شده، توسط هنرمندان آن سرزمین شکل متفاوتی به خود گرفته است و در ایران به نسخ ایرانی تبدیل شده و در اندلس به کوفی اندلسی. برای همین نسخ ایرانی خصیصه‌ای ایرانی دارد.

captcha