ضعف مدیریت فرهنگی و فراموشی سنت‌های موسیقی مذهبی
گروه هنر: بسیاری از سنت‌های موسیقی مذهبی همچون مناقب‌خوانی و نعت‌خوانی که کاربرد اصلی آنها در مناسبت‌ها و اعیاد اسلامی است و ریشه در باور و فرهنگ دیرپای ایرانی دارد، به دلیل بی‌توجهی و ضعف مدیریتی مدیران فرهنگی به فراموشی سپرده شده‌اند.
هوشنگ جاوید، کارشناس موسیقی نواحی و آئینی ایران در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: سنت‌های فراوانی در حوزه موسیقی آئینی و مذهبی از دیرباز در میان اقوام ایرانی باقی مانده است که تا همین نیم‌قرن گذشته نیز تداوم داشت، اما اکنون تنها باید سراغ آنها را در روستاها و مناطق دورافتاده‌ای گرفت که البته به دلیل عشق و علاقه اهالی بومی این محلات، هنوز هم بارقه‌هایی از اجرای آنها به مناسبت‌های مختلف به چشم می‌خورد.
وی گفت: ایران در بحث موسیقی مذهبی در حوزه خزر و اقیانوس هند مشترکات زیادی با کشورهای مسلمان و همسایه خود دارد و سنت نعت‌خوانی و منقبت‌خوانی به عنوان پدیده‌ای در حوزه موسیقی مذهبی از جمله مسائلی است که در این کشورها شاهد موارد مشترک میان آنها هستیم. با این وجود باید گفت منشأ اصلی پدید آمدن چنین سنت موسیقایی، ایران با پیشینه تمدنی چند هزار ساله بوده است که با ظهور اسلام، همه آن در خدمت ترویج و نشر فرهنگ اسلامی درآمده است.
جاوید تصریح کرد: در ایران از گذشته سنتی نیکو در زمینه موسیقی مذهبی پدید آمده است و آن ذکر دوازده امامی در آثار آوازی است که هم در میان اهل تسنن و هم اهل تشیع عمومیت دارد و با دف‌زنی همراه است که در مناسبت‌های مبارک و اعیاد مذهبی کاربرد دارد و البته آنچه که قوال‌ها نیز آن را انجام می‌دهند نمونه‌ای از این اذکار است.
این پژوهشگر آئین و فرهنگ اقوام ایرانی ادامه داد: متأسفانه بنا به دلایلی نامعلوم هیچ یک از دستگاه‌های دولتی از ابتدای پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی برنامه‌ریزی جامع فرهنگی در زمینه احیاء و بازشناسی این سنت‌های ناب موسیقی در حوزه فرهنگ دینی و مذهبی نداشته‌اند و با وجود آنکه خاستگاه اغلب آنها ایران است، اما کم کم رو به فراموشی رفته و مظاهری از آن را باید در مناطق دورافتاده و نوعاً خارج از ایران جستجو و مشاهده کنیم.
وی با اشاره به اینکه اکنون در حوزه سیاست‌های کلان فرهنگی کشور برنامه‌ای برای سنت‌هایی همچون نعت‌خوانی وجود ندارد، گفت: جای تأسف است که در پی تغییر ساختار اجرایی کشور و با روی کار آمدن هر یک از آنها حتی آنهایی هم که داعیه توجه و اهتمام به حوزه فرهنگ و هنر دارند، اتفاق قابل ملاحظه‌ای در زمینه احیای سنت‌های فرهنگی ایرانی نمی‌افتد. برای مثال اگر در حوزه موسیقی مذهبی و سنت نعت‌خوانی کوشش‌های افراد دلسوز نبود، شاید شاهد اضمحلال این سنت و سایر سنت‌های تحسین شده در حوزه موسیقی مذهبی بودیم.
جاوید تأکید کرد: سال 85 با کوشش شخصی و به مساعدت حوزه هنری توانستم الگوی نعت‌خوانی را با وجود گذشت 25 سال از پیروزی انقلاب اسلامی وارد کشور کنم و البته به دنبال آن با همکاری سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران همایش نعت‌خوانی برگزار شد که با نام «نعت خورشید» هنوز هم لوح فشرده آثار ارائه شده در آن موجود است.
وی در پایان گفت: به جرئت می‌توانم بگویم که موسیقی آئینی و مذهبی ایرانی بالغ بر 70 زیرشاخه دارد که همه این موارد می‌توانند در یک پروسه پژوهشی مطرح شوند و مختصات و ویژگی‌های آن احصاء شود؛ هر چند که همچنان تأکید می‌کنم عزمی از سوی مسئولان در این زمینه وجود ندارد و در شرایطی که جشنواره موسیقی نواحی 6 سال متوالی برگزار نمی‌شود، چه توقعی می‌توان داشت که پرداختی مؤثر به موسیقی مذهبی ایرانی از جمله دغدغه‌های اصلی مدیران باشد؟
