از ناخوانایی اعراب در نستعلیق تا بی‌دغدغگی در حمایت از کاتبان
گروه ادب: یکی از اساتید دارالکتابه مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی با بیان اینکه نمی‌توان اعراب را به طور خوانا در کتابت قرآن با خط نستعلیق مشخص کرد، گفت: کتابت قرآن هنری مغفول و رها شده است که مسئولان فرهنگی دغدغه‌ای برای حمایت از آن ندارند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، حوزه کتابت قرآن از جمله حوزه‌هایی است که زمان بسیاری برای آن صرف می‌شود تا کاتب بتواند یک قرآن را کتابت کرده و آن را برای عرضه به جامعه نشر و قرآن آماده کند. در این راستا آسیب‌هایی متوجه قشر کاتبان است که سبب می‌شود کاتب نتواند از راه کتابت قرآن که در اصل هنری قرآنی به شمار می‌آید امرار معاش کند و این موضوع به فاصله گرفتن کاتبان از این هنر منجر می‌شود و می‌توان گفت تنها افرادی در این حوزه باقی می‌مانند که به آن علاقه دارند.
به منظور بررسی مشکلاتی که بر سر راه کاتبان وجود دارد و در ادامه برای آگاه‌سازی مسئولان مرتبط با این هنر قرآنی در مراکز قرآنی مرتبط همچون معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد و دارالکتابه مرکز طبع و نشر قرآن،درصدد برآمدیم تا با سیدرضا بنی‌رضی در این رابطه گفت‌وگو کنیم.
بنی‌رضی از اساتید ممتاز دارالکتابه مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی است که با بیان اینکه از حدود 10 سال پیش تاکنون بازار کتابت راکد شده و اثر ارزنده‌ای عرضه نشده است، عنوان کرد: برخی از کاتبان حرفه‌ای مشکل عدم قیمت‌گذاری کارشناسانه آثار کاتبان را دغدغه اصلی می‌دانند، ولی حقیقت این است که کاتبان تراز اول شناخته شده هستند و قیمت کارشان مشخص است و ارزش‌گذاری بر آثار کاتبان کمتر شناخته شده را نیز انجمن خوشنویسان انجام می‌دهد.
وی مشکل اصلی کاتبان را عدم اختصاص بودجه دولتی برای خرید و سفارش اثر عنوان کرد و افزود: در صورت تامین بودجه و اعتبار می‌توان کتابت ایران را به جایگاه شایسته آن رساند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند با تامین بودجه کتابت قرآن در بالا بردن عیار هنری مصحف‌های ایرانی موثر باشد.
بنی‌رضی گفت: ناشران خصوصی از عهده تامین بودجه‌های 400 میلیون تومانی کتابت قرآن برنمی‌آیند؛ بنابراین تنها به جلد و زیبایی کاغذ مصحف‌ها توجه می‌کنند و عیار هنری خط را مورد توجه قرار نمی‌دهند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند با سفارش و تامین بودجه کتابت قرآن‌ها با عیار هنری مطلوب، نسبت به تهیه فایل آنها برای واسپاری به ناشران متقاضی اقدام کند.
وی تاکید کرد: به سفارش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال 1380 قرآنی را با رعایت اصول سادگی قرائت، ضوابط خاص خوشنویسی با نسخ فارسی و تقسیم‌بندی صحیح به طوری که برخی صفحات شلوغ و برخی خلوت نباشند، کتابت کردم که تنها هفت تا هشت ماه محاسبات آیات برای شلوغ نشدن برخی صفحات به دلیل بلندی و کوتاهی آیات طول کشید و کتابت در مدت سه سال انجام شد. متاسفانه با تغییر دولت، این قرآن به سرانجام مورد نظر نرسید و فقط یکبار با چاپی نازل در 500 نسخه عرضه شد و به دلیل عدم حمایت، تجدید چاپ و عرضه گسترده از آن صورت نگرفت.
بنی‌رضی با تاکید بر اینکه خوشنویسان ما از توان کافی برای کتابت بهترین قرآن‌ها با بالاترین عیار هنری بر اساس ضوابط استاندارد برخوردار هستند، ولی این تلاش باید مورد حمایت مالی دولت قرار گیرد تا به سرانجام برسد، گفت: حدود هفت ماه پیش 20 نفر از کاتبان حرفه‌ای با ارسال نامه‌ای به رئیس‌جمهور خواستار حمایت دولت از کتابت یک قرآن ملی با عیار هنری بالا شدند که متاسفانه پاسخ مساعدی نگرفتند.
وی توضیح داد: اخیراً خبری مبنی بر آغاز کتابت قرآن ملی به خط نستعلیق به سفارش سازمان فرهنگی و هنری شهرداری منتشر شده است. باید گفت که خط نستعلیق برای کتابت قرآن ملی مناسب نیست؛ چراکه نمی‌توان اعراب را به طور خوانا در آن مشخص کرد و کاربردی نخواهد داشت.
بنی‌رضی تاکید کرد: مناسب‌ترین خط برای کتابت قرآن ملی، نسخ است. از اواخر دوره قاجار که چاپ سنگی و افست وارد کشور شد، به دلیل دشواری چاپ کتابت و نیز منتفی شدن ماجرای نوشتن قرآن توسط یک فرد برای تامین یک نسخه دیگر، خط نسخ نیز کمرنگ شد و به حاشیه رفت. این فترت تا 20 سال پیش نیز بود تا اینکه با همت استاد صنعتی و سال‌های بعد با تلاش‌ها و حمایت‌هایی که صورت گرفت خط نسخ با سلیقه‌های مختلف رایج شد.
بنی‌رضی در اوایل دهه 1360 فعالیت خود را در زمینه خوشنویسی در سه شاخه خط ثلث، نسخ و نستعلیق آغاز کرده است. وی از دهه 80 تاکنون به طور حرفه‌ای تنها به کتابت قرآن با خط نسخ پرداخته است.
