سنت‌های استقبال از ماه رمضان در غرب آفريقا + عکس
گروه بین‌الملل: مسلمانان مالکی‌مذهب و عمدتا تيجانی‌مسلك و تصوف‌گرای کشورهای غرب آفریقا در ماه شعبان فعالیت‌های مختلفی به‌منظور آماده‌سازی خود برای ورود آگاهانه و مؤثر به ماه مهمانی خدا انجام می‌دهند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، محمدرضا قزلسفلی، رایزن فرهنگی سابق ایران در سیرالئون در مطلبی با عنوان «نگاهی به برخی تلاش‌ها و شیوه‌های آماده‌سازی مسلمانان كشورهای غرب آفريقا برای ورود موفق به به ماه ميهمانی خدا» که نسخه‌ای از آن را در اختیار ایکنا قرار داد، نوشت: مسلمانان مالکی‌مذهب و عمدتا تيجانی‌مسلك و تصوف‌گرای سیرالئون، غنا، گینه کوناکری ، لیبریا، ساحل عاج، توگو، بورکینافاسو و ... در ماه شعبان مشغول انجام فعاليت‌هایی از جمله رسيدگی به وضعیت مساجد، مساعدت در ازدواج آسان جوانان، خودسازی درونی و برونی و ... جهت آماده‌سازی خود برای ورود آگاهانه و مؤثر به ميهمانی خدا در ماه مبارك رمضان هستند.
اعتقاد عمومي بر اين است كه رسیدگی به امور مساجد، تسهيل ازدواج جوانان، ايجاد صلح و آشتی در بين مردم و ... در ماه شعبان از جمله شرایط آمادگی و حضور موفق در ماه مبارک رمضان است.
الف: رسيدگی به امور مساجد و ساير امور آماده‌سازی برای ورود به ماه ميهمانی خدا
1- رسیدگی به وضعیت مساجد، تکمیل و تعمیر خرابی‌ها، نقاشی ساختمان مسجد، تهیه حصیر جدید جهت فرش‌کردن محوطه مسجد و خرید انواع وسایل صوتی از جمله فعالیت‌هایی است كه در ماه شعبان با تشويق علما و ائمه جمعه و جماعات صورت می‌گیرد.
2- علمای قبایل فولا، مدینگو و سوسو به منظور آماده‌شدن برای ماه رمضان مردم را تشويق می‌کنند كه روزهای دوشنبه و پنجشنبه ماه‌های رجب و شعبان را روزه بگیرند.
3- تهیه آذوقه برای سحری و افطار ماه مبارك رمضان از دیگر اقداماتی است که در ماه شعبان صورت می‌گيرد.
4- هیئت‌های امنا و انجمن‌های اسلامی مساجد و مؤسسات علمی و فرهنگی با ارسال نامه و مراجعه حضوری به مراکز فرهنگی و اسلامی برای رسيدگی به امور مساجد تقاضای کمک و مساعدت می‌کنند.
5- مسلمانان كشورهای غرب آفریقا از ابتدای ماه شعبان به عنوان بخشی از مراسم استقبال از ماه مبارک رمضان جلسات متعدد قرائت قرآن در مساجد برگزار کرده و در انجام امور خیریه از یکدیگر سبقت می‌‌گیرند. تقریبا چهره مناطق این کشورها از نیمه دوم ماه شعبان کاملا دگرگون شده و حالت جامعه نسبتا اسلامی به خود می‌گیرد.
6- علما، ائمه جمعه و جماعات و سازمان‌های اسلامی از مراكز اسلامی تقاضای نسخه‌های قرآن برای قرائت در ماه مبارك رمضان می‌کنند.
7- تقاضا برای چاپ و نشر جزء‌های مختلف قرآن از جمله جزء 30 يا سوره ياسين برای قرائت در شب‌های رمضان به اوج خود می‌رسد.
8- اعمال خلاف شرعی و انسانی از جمله شرب مشروبات الکلی و برگزاری مراسم خلاف آموزه‌های اسلامی که سامان داده می‌شود، متوقف می‌شود و تولید و فروش محصولات شرکت‌های مشروب‌سازی در ماه رمضان به حداقل می‌رسد.
9- مردم به منظور آماده‌سازي خود برای ورود ماه رمضان همواره به يكديگر می‌گويند ماه ميهمانی خدا در پیش است. خود را آماده كنيد.
10- نظافت، پاکسازی خانه‌ها و اماکن عمومی، شستشوی وسایل خانه مشابه آنچه كه در اسفند‌ماه در كشورمان صورت می‌گيرد، در كشورهای غرب آفريقا از جمله شرايط آماده‌شدن برای ماه مبارك رمضان است که در ماه شعبان انجام می‌شود.
11- آشتی‌کردن با اقوام و همسایه‌ها از آداب خوبی است که در آستانه ماه مبارک رمضان بین مردم صورت می‌گیرد. زنان و مردانی که به هر دلیلی با همسران خود مشکل داشتند و امکان رجوع وجود دارد با تشویق امام‌های جماعات، ریش‌سفیدان و رؤسای قبایل آشتی کرده و در ماه شعبان به خانه خود بر می‌گردند. آن‌ها اعتقاد دارند که روزه کسی که با بستگان و همسایگان خود خصومتی داشته باشد مورد قبول خداوند متعال قرار نخواهد گرفت.
12- سه تا هفت روز به پیشواز ماه مبارک رمضان رفتن از جمله آداب مسلمانان مالكی‌مذهب كشورهای غرب آفريقا است.
ب: شعبان ماه ازدواج‌ها:
بخشی از مراسم آماده‌سازی برای استقبال از ماه ميهمانی خدا این است که بیشتر ازدواج‌های مسلمانان صوفی‌مسلك تيجانی و مالكی‌مذهب كشورهای غرب آفريقا در ماه شعبان صورت می‌گیرد.
مسلمانان این کشورها معتقدند که دختران جوان باید در ماه رمضان در کنار همسران خود باشند. در غیر این صورت در قبولی روزه‌های آن‌ها خلل ایجاد خواهد شد و اجازه ندارند تمام ماه رمضان را به طور کامل روزه بگیرند. لذا بسیاری دختران مجرد تا پانزده روز اول را روزه گرفته و بقیه روزه‌های خودرا به عهده امام‌ها و متأهلین می‌‌گذارند.
هر هفته از ماه شعبان صدها ازدواج در هر يك از کشورهای مسلمان غرب آفريقا صورت می‌گیرد.
از جمله شرايط ورود به ميهمانی خدا برگزاری ازدواج‌های آسان، ساده و كم هزينه بر اساس سنت پيامبر اكرم(ص) است. اکنون در اين تحقيق ميدانی به جزئياتی از فرهنگ و فولكلور مشترك «ازدواج‌های شعبانيه» در بين مسلمانان كشورهای غرب آفريقا به شرح ذيل به اختصار پرداخته می‌شود:
1- كالاباش ظرف چوبی است و محتوای آن در ازدواج‌های شعبانيه از طرف داماد به عروس اهدا می‌شود.
2- یک عدد سوزن با نخ خیاطی، سجاده (حصیر طبیعی)، بادزن سنتی دستی بافته‌شده از ساقه علوفه، میوه تلخ و مقدس «کولانات»، پارچه سفید ملحفه، میوه طبیعی جینجر و مبلغی پول نقد به عنوان مهریه محتوای ظرف چوبی کالاباش اهدایی داماد به عروس كه رموز و اسرار اقلام محتوای آن به شرح ذيل است:
ـ سوزن و نخ خیاطی: وجود سوزن و نخ در درون ظرف کالاباش برای پیوند مقدس دو تن به یکدیگر و همبستگی بوده و هر زمان که شکافی در روند زندگی ایجاد شود، طرفین می‌توانند با نخ و سوزن آن را ترمیم کنند.
ـ سجاده یا حصیر: زیراندازی همراه برای اقامه نماز و انجام سایر عبادات بين عروس و داماد است كه به ازدواج حالت تقدس می‌دهد.
ـ بادزن دستی و سنتی: عروس از این وسیله برای خنک‌کردن غذای تهيه‌شده برای شوهر كه نماد تقلیل حرارت، خشم و غضب احتمالی شوی خود بکار گرفته می‌شود.
ـ میوه سنتی و مقدس کولانات: این میوه که از قداست و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، مهم‌ترین و ضروری‌ترین کالای درون ظرف کالاباش است که باید از سوی داماد به عروس اهدا شود. وجود این کالا که نشانه عشق و احترام توأم با قداست دو زوج به یکدیگر و به معنای استمرار زندگی نیز است. ضمن اینکه در اين كشورها وقتی فردی برای دیگری احترام خاصی قائل است به او میوه کولانات اهداء می‌کند.
ـ پارچه سفید و ملحفه: وجود این پارچه سفید رنگ در دورن ظرف کالاباش که نشانه روشنائی دل طرفین ازدواج به یکدیگر بوده و باید کدورت احتمالی را نسبت به یکدیگر کنار گذارند.
ـ پول نقد موجود در کالاباش: وجه نقد مربوط به مهریه که قبلا طرفین در میزان آن به توافق رسیده‌اند باید از طرف داماد درون ظرف چوبی کالاباش جهت اعطا به عروس قرار داده می‌شود. طبق سنت مسلمانان كشورهای گينه، غنا، ليبريا، سیرالئون و ... مهریه عروس هنگام جاری‌شدن عقد فی المجلس پرداخت می‌شود.
ـ میوه بومی جینجر: این میوه که مزه تند دارد نشانه آن است که گاهی زندگی طرفین با سختی‌هایی مواجه می‌شود . لذا طرفین باید خود را برای مبارزه با مشقات آماده کنند.
برخي ديگر از فرهنگ و اعتقادات ازدواج مسلمانان در ماه شعبان
1- در مراسم عقد ازدواج از خانواده عروس لیوانی با محتوای آب و میوه مقدس کولا از خانواده داماد استقبال به عمل می‌آید.
2- پاکت‌های حاوی مبالغی وجه نقد متناسب با شخصیت و بعد مسافت میهمانان با هزینه داماد آماده شده و در پایان مراسم تقدیم میهمانان می‌شود.
3- ظرف چوبی کالاباش را داماد به عروس تقدیم کرده و عروس بعد از دریافت به عمو یا دایی خود تحویل می‌دهد. فردی که کالاباش را تحویل گرفته و با توجه به محتوای ظرف کالاباش به عروس می‌گوید آیا ازدواج با این مرد را می‌پذیری؟ وی می‌گوید بله.
4- در مراسم فردی از طرف داماد و عروس خانواده و بستگان مربوطه را به مردم معرفی می‌کند.
5- با قرائت خطبه عقد ازدواج دائم و با تکرار عروس و داماد که در مساجد صورت می‌گیرد ازدواج طرفین حالت شرعی می‌یابد. در هنگام مراسم عقد اولیای عروس و داماد و برخی شخصیت‌های موجود در مراسم دست‌های خود را بر روی هم قرار داده و دعای عقد را تکرار می‌نمایند.
6- در مراسم امام جماعت مساجد و تعدادی از شخصیت‌های دینی با قرائت احادیث و روایاتی از پیامبر گرامی اسلام(ص) راجع به اهمیت ازدواج در اسلام، آفات مجردبودن، ازدواج با دینداران، برترین زنان در اسلام، رابطه رشد و توسعه با ازدواج شرعی، آثار مخرب فرهنگ غرب در سست‌کردن کانون خانواده و... با ارائه مثال‌هایی سخنرانی می‌کنند.
مراسم عقد ازدواج در مسجد ـ فريتاون
فریتاون ـ جهیزیه
امضای سند ازدواج ـ شاهد
تمام جهیزیه
اعتقاد عمومي بر اين است كه رسیدگی به امور مساجد، تسهيل ازدواج جوانان، ايجاد صلح و آشتی در بين مردم و ... در ماه شعبان از جمله شرایط آمادگی و حضور موفق در ماه مبارک رمضان است.
الف: رسيدگی به امور مساجد و ساير امور آماده‌سازی برای ورود به ماه ميهمانی خدا
1- رسیدگی به وضعیت مساجد، تکمیل و تعمیر خرابی‌ها، نقاشی ساختمان مسجد، تهیه حصیر جدید جهت فرش‌کردن محوطه مسجد و خرید انواع وسایل صوتی از جمله فعالیت‌هایی است كه در ماه شعبان با تشويق علما و ائمه جمعه و جماعات صورت می‌گیرد.
2- علمای قبایل فولا، مدینگو و سوسو به منظور آماده‌شدن برای ماه رمضان مردم را تشويق می‌کنند كه روزهای دوشنبه و پنجشنبه ماه‌های رجب و شعبان را روزه بگیرند.
3- تهیه آذوقه برای سحری و افطار ماه مبارك رمضان از دیگر اقداماتی است که در ماه شعبان صورت می‌گيرد.
4- هیئت‌های امنا و انجمن‌های اسلامی مساجد و مؤسسات علمی و فرهنگی با ارسال نامه و مراجعه حضوری به مراکز فرهنگی و اسلامی برای رسيدگی به امور مساجد تقاضای کمک و مساعدت می‌کنند.
5- مسلمانان كشورهای غرب آفریقا از ابتدای ماه شعبان به عنوان بخشی از مراسم استقبال از ماه مبارک رمضان جلسات متعدد قرائت قرآن در مساجد برگزار کرده و در انجام امور خیریه از یکدیگر سبقت می‌‌گیرند. تقریبا چهره مناطق این کشورها از نیمه دوم ماه شعبان کاملا دگرگون شده و حالت جامعه نسبتا اسلامی به خود می‌گیرد.
6- علما، ائمه جمعه و جماعات و سازمان‌های اسلامی از مراكز اسلامی تقاضای نسخه‌های قرآن برای قرائت در ماه مبارك رمضان می‌کنند.
7- تقاضا برای چاپ و نشر جزء‌های مختلف قرآن از جمله جزء 30 يا سوره ياسين برای قرائت در شب‌های رمضان به اوج خود می‌رسد.
8- اعمال خلاف شرعی و انسانی از جمله شرب مشروبات الکلی و برگزاری مراسم خلاف آموزه‌های اسلامی که سامان داده می‌شود، متوقف می‌شود و تولید و فروش محصولات شرکت‌های مشروب‌سازی در ماه رمضان به حداقل می‌رسد.
9- مردم به منظور آماده‌سازي خود برای ورود ماه رمضان همواره به يكديگر می‌گويند ماه ميهمانی خدا در پیش است. خود را آماده كنيد.
10- نظافت، پاکسازی خانه‌ها و اماکن عمومی، شستشوی وسایل خانه مشابه آنچه كه در اسفند‌ماه در كشورمان صورت می‌گيرد، در كشورهای غرب آفريقا از جمله شرايط آماده‌شدن برای ماه مبارك رمضان است که در ماه شعبان انجام می‌شود.
11- آشتی‌کردن با اقوام و همسایه‌ها از آداب خوبی است که در آستانه ماه مبارک رمضان بین مردم صورت می‌گیرد. زنان و مردانی که به هر دلیلی با همسران خود مشکل داشتند و امکان رجوع وجود دارد با تشویق امام‌های جماعات، ریش‌سفیدان و رؤسای قبایل آشتی کرده و در ماه شعبان به خانه خود بر می‌گردند. آن‌ها اعتقاد دارند که روزه کسی که با بستگان و همسایگان خود خصومتی داشته باشد مورد قبول خداوند متعال قرار نخواهد گرفت.
12- سه تا هفت روز به پیشواز ماه مبارک رمضان رفتن از جمله آداب مسلمانان مالكی‌مذهب كشورهای غرب آفريقا است.
ب: شعبان ماه ازدواج‌ها:
بخشی از مراسم آماده‌سازی برای استقبال از ماه ميهمانی خدا این است که بیشتر ازدواج‌های مسلمانان صوفی‌مسلك تيجانی و مالكی‌مذهب كشورهای غرب آفريقا در ماه شعبان صورت می‌گیرد.
مسلمانان این کشورها معتقدند که دختران جوان باید در ماه رمضان در کنار همسران خود باشند. در غیر این صورت در قبولی روزه‌های آن‌ها خلل ایجاد خواهد شد و اجازه ندارند تمام ماه رمضان را به طور کامل روزه بگیرند. لذا بسیاری دختران مجرد تا پانزده روز اول را روزه گرفته و بقیه روزه‌های خودرا به عهده امام‌ها و متأهلین می‌‌گذارند.
هر هفته از ماه شعبان صدها ازدواج در هر يك از کشورهای مسلمان غرب آفريقا صورت می‌گیرد.
از جمله شرايط ورود به ميهمانی خدا برگزاری ازدواج‌های آسان، ساده و كم هزينه بر اساس سنت پيامبر اكرم(ص) است. اکنون در اين تحقيق ميدانی به جزئياتی از فرهنگ و فولكلور مشترك «ازدواج‌های شعبانيه» در بين مسلمانان كشورهای غرب آفريقا به شرح ذيل به اختصار پرداخته می‌شود:
1- كالاباش ظرف چوبی است و محتوای آن در ازدواج‌های شعبانيه از طرف داماد به عروس اهدا می‌شود.
2- یک عدد سوزن با نخ خیاطی، سجاده (حصیر طبیعی)، بادزن سنتی دستی بافته‌شده از ساقه علوفه، میوه تلخ و مقدس «کولانات»، پارچه سفید ملحفه، میوه طبیعی جینجر و مبلغی پول نقد به عنوان مهریه محتوای ظرف چوبی کالاباش اهدایی داماد به عروس كه رموز و اسرار اقلام محتوای آن به شرح ذيل است:
ـ سوزن و نخ خیاطی: وجود سوزن و نخ در درون ظرف کالاباش برای پیوند مقدس دو تن به یکدیگر و همبستگی بوده و هر زمان که شکافی در روند زندگی ایجاد شود، طرفین می‌توانند با نخ و سوزن آن را ترمیم کنند.
ـ سجاده یا حصیر: زیراندازی همراه برای اقامه نماز و انجام سایر عبادات بين عروس و داماد است كه به ازدواج حالت تقدس می‌دهد.
ـ بادزن دستی و سنتی: عروس از این وسیله برای خنک‌کردن غذای تهيه‌شده برای شوهر كه نماد تقلیل حرارت، خشم و غضب احتمالی شوی خود بکار گرفته می‌شود.
ـ میوه سنتی و مقدس کولانات: این میوه که از قداست و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، مهم‌ترین و ضروری‌ترین کالای درون ظرف کالاباش است که باید از سوی داماد به عروس اهدا شود. وجود این کالا که نشانه عشق و احترام توأم با قداست دو زوج به یکدیگر و به معنای استمرار زندگی نیز است. ضمن اینکه در اين كشورها وقتی فردی برای دیگری احترام خاصی قائل است به او میوه کولانات اهداء می‌کند.
ـ پارچه سفید و ملحفه: وجود این پارچه سفید رنگ در دورن ظرف کالاباش که نشانه روشنائی دل طرفین ازدواج به یکدیگر بوده و باید کدورت احتمالی را نسبت به یکدیگر کنار گذارند.
ـ پول نقد موجود در کالاباش: وجه نقد مربوط به مهریه که قبلا طرفین در میزان آن به توافق رسیده‌اند باید از طرف داماد درون ظرف چوبی کالاباش جهت اعطا به عروس قرار داده می‌شود. طبق سنت مسلمانان كشورهای گينه، غنا، ليبريا، سیرالئون و ... مهریه عروس هنگام جاری‌شدن عقد فی المجلس پرداخت می‌شود.
ـ میوه بومی جینجر: این میوه که مزه تند دارد نشانه آن است که گاهی زندگی طرفین با سختی‌هایی مواجه می‌شود . لذا طرفین باید خود را برای مبارزه با مشقات آماده کنند.
برخي ديگر از فرهنگ و اعتقادات ازدواج مسلمانان در ماه شعبان
1- در مراسم عقد ازدواج از خانواده عروس لیوانی با محتوای آب و میوه مقدس کولا از خانواده داماد استقبال به عمل می‌آید.
2- پاکت‌های حاوی مبالغی وجه نقد متناسب با شخصیت و بعد مسافت میهمانان با هزینه داماد آماده شده و در پایان مراسم تقدیم میهمانان می‌شود.
3- ظرف چوبی کالاباش را داماد به عروس تقدیم کرده و عروس بعد از دریافت به عمو یا دایی خود تحویل می‌دهد. فردی که کالاباش را تحویل گرفته و با توجه به محتوای ظرف کالاباش به عروس می‌گوید آیا ازدواج با این مرد را می‌پذیری؟ وی می‌گوید بله.
4- در مراسم فردی از طرف داماد و عروس خانواده و بستگان مربوطه را به مردم معرفی می‌کند.
5- با قرائت خطبه عقد ازدواج دائم و با تکرار عروس و داماد که در مساجد صورت می‌گیرد ازدواج طرفین حالت شرعی می‌یابد. در هنگام مراسم عقد اولیای عروس و داماد و برخی شخصیت‌های موجود در مراسم دست‌های خود را بر روی هم قرار داده و دعای عقد را تکرار می‌نمایند.
6- در مراسم امام جماعت مساجد و تعدادی از شخصیت‌های دینی با قرائت احادیث و روایاتی از پیامبر گرامی اسلام(ص) راجع به اهمیت ازدواج در اسلام، آفات مجردبودن، ازدواج با دینداران، برترین زنان در اسلام، رابطه رشد و توسعه با ازدواج شرعی، آثار مخرب فرهنگ غرب در سست‌کردن کانون خانواده و... با ارائه مثال‌هایی سخنرانی می‌کنند.
عروس جهيزيه خود را دريافت كرد
مراسم عقد ازدواج در مسجد ـ فريتاون
از راست: داماد با كلاه سفيد ـ محمدرضا قزلسفلی ـ محمد شريف، رئيس انجمن دوستی دانشجویی سيرالئون ـ ايران در دانشگاه فورابه سيرالئون
فریتاون ـ جهیزیه
امضای سند ازدواج ـ شاهد
تمام جهیزیه
