هنر نقالی؛ راوی قصص قرآن و داستان‌های دینی/ تلاش برای تدوین فرهنگنامه نقالی

محسن میرزاعلی؛ هنرمند نقال و پرده‌خوان در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: نقالی و پرده‌خوانی هنر پویا و به روز است و اینگونه نیست که تصور کنیم این هنر تنها برای روایت داستان‌های کهن به کار می‌آید بلکه با استفاده از این هنر می‌توان نسبت به هر پدیده معاصر و جاری در زندگی روزمره نیز واکنش درخوری نشان داد.

وی مصداق این مدعا را کاری دانست که به اتفاق دوستانش آن را به انجام رسانده و افزود: به فراخور احوال و شرایط، موضوعاتی که در جامعه دهان به دهان می‌چرخد و به عنوان دغدغه برای مردم مطرح است را تبدیل به یک روایت مناسب نقالی کرده و آن را در مناسبت‌های گوناگون به مخاطبان ارائه می‌کنیم که البته فرقی نمی‌کند که موضوعی سیاسی باشد، مربوط به فرهنگ و اجتماع باشد و یا به وضعیت معیشتی مردم ربط پیدا کند.

میرزاعلی تصریح کرد: باید به این نکته مهم توجه کنید که اساس کار نقالی و پرده‌خوانی بر قصه‌گویی و روایت است و هر کدام از این موضوعات که به آن اشاره شد ابتدا باید تبدیل به یک قصه با شخصیت‌پردازی مناسب شود که جنبه دراماتیک پیدا کند و سپس برای مردم بازگو شود. اگر قصد پرداختن به ریشه و منشأ هنر نقالی را داشته باشیم باید گفت که از این هنر به عنوان روایتگر داستان‌های مشهور ادبیات کهن ایران استفاده شده است و بعدها غالب روایت‌های هنر نقالی و پرده‌خوانی در خدمت قصص قرآنی و بازگویی داستان‌های دینی بوده که البته همچنان هم ادامه دارد گرچه با ظهور رسانه‌هایی همچون رادیو و تلویزیون کمی کمرنگ و به حاشیه رانده شده است.

این پیشکسوت گفت: با وجود پیشینه هنر نقالی و اوج و شکوه آن همزمان با دوران صفویه و به رسمیت شناخته شدن مذهب شیعه که عملاً نقالی و پرده‌خوانی را به ابزاری برای نقل قصص قرآنی و داستان‌های دینی با محوریت موضوعاتی چون دلیری و شجاعت حضرت علی(ع) بدل کرد اما همچنان باید گفت که این هنر فاقد الگوی مشخص و مرجعی قابل استناد است.

وی تأکید کرد: آنچه که مسلم است اینکه تاکنون به این هنر به چشم یک هنر موروثی که از نسلی به نسل دیگر منتقل شد نگاه شده کما اینکه اینجانب نیز پدر و پدر بزرگ و نیاکانم همگی نقال، پرده‌خوان و تعزیه‌خوان بوده‌اند و این هنر به شکل شفاهی و سینه به سینه به من منتقل شده است که البته نقش مرحوم مرشد ولی‌الله ترابی نیز که افتحار شاگردی ایشان را داشتم موجب قوام و پختگی آن شد.

میرزاعلی در پایان گفت: تصور می‌کنم نیاز به داشتن یک مرجع و الگوی مکتوب در زمینه هنر نقالی و پرده‌خوانی که علاقه‌مندان بتوانند در صورت نیاز به آن مراجعه کنند بیش از پیش محسوس است و لذا به اتفاق مرشد ابوالفضل ورمرزیار درصدد هستیم تا از خلال تجارب ارزنده‌ای که در طول تاریخ معاصر در زمینه هنر نقالی و پرده‌خوانی به دست آمده و مدارک آن نیز موجود است به تدوین فرهنگنامه  نقالی مبادرت ورزیم که حتی مورد استفاده دانشجویان و هنرجویان در مراکز آموزش عالی هنر نیز قرار گیرد.