کوتاهی قصص و خیال‌پردازی کارگردان؛ مشکل تولید فیلم قرآنی
گروه هنر: قصه‌های قرآن معمولا کوتاه است و برای ساخت یک فیلم کافی نیست پس کارگردان مجبور می‌شود از تخیل خود بهره برد و همین عامل فیلم را از شکل واقعی خود دور می‌کند.
سیداحمد بطحایی، معاون آموزش مدرسه اسلامی هنر و عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره التزامات سینمای قرآنی، اظهار کرد: درباره بحث مورد نظر ابتدا باید به این نکته بپردازم که فیلم قرآنی به چه کاری گفته می‌شود؟ فیلم قرآنی از نگاه من به کاریست که در آن روح قرآنی وجود داشته باشد. با این توضیح فیلمی که در آن، قرآن به نمایش در آمده یا این‌که چند آیه قرآن در آن روایت شده، فیلم قرآنی نیست، البته ممکن است برخی آثار قرآنی با چنین ویژگی عرضه شوند، اما لزوما هر پرداختی با این محوریت عنوان قرآنی به خود نمی‌گیرد.
وی افزود: دمیدن روح قرآنی به یک کار سینمایی اصلی‌ترین راهکاری است که به واسطه آن می‌توان یک فیلم را دینی کرد. برای مثال فیلمی که در آن موضوعاتی چون توکل و توسل مطرح می‌شود، اثری قرآنی شکل می‌گیرد. این شرط را درباره فیلم‌های خارجی نیز می‌توان توصیف کرد. یعنی هر فیلمی که در آن کشیش حضور داشته باشد یا جملاتی از انجیل در آن خوانده شد آن کار عنوان دینی به خود نمی‌گیرد، حتی در برخی مواقع ممکن است، استفاده از ظواهر اهرمی باشد تا به واسطه آن به ارزش‌های دینی ضربه زد. اتفاقی که در سینمای جهان رخ داده است.
وی در پاسخ به این سوال که پرداخت‌های سطحی و رو به موضوعات قرآنی چه
آسیب‌هایی را می‌تواند به همراه داشته باشد؟ اینگونه توضیح داد: این بحث بسیار
مهمی است که درباره آن صحبت‌های بسیاری مطرح شده است، اما من می‌خواهم از منظری
دیگر به این سوال پاسخ دهم. آنهم این است که سینما به واسطه تصویری بودن نمی‌تواند
آنگونه که لازم است تصویرگر پیامبران باشد، چون قداست لازم رسولان را قادر نیست در
فیلم لحاظ کند. در کلامی ما به واسطه سینما در حال زمینی کردن هاله قدسی
پیامبران هستیم این اتفاق نیز به هیچ وجه امری پذیرفتنی نیست.
تصویری از پیامبران در سینما کارکرد مثبت ندارد
این فارغ التحصیل فلسفه هنر اسلامی به توضیح فوق اضافه کرد: اتفاق فوق نیز به این دلیل نیست که فیلمساز یا فیلمنامه‌نویس خود در پی چنین خواسته‌ای است، بلکه ضرورت سینما چنین امری را طلب می‌کند. یک فیلم برای شکل‌گیری درام نیازمند آن است که شخصیت‌هایش دارای نقاط ضعف و قدرت باشند، برای همین نباید انتظار داشت که این ویژگی را بتوان درباره پیامبران نیز اعمال کرد، چون همانگونه که گفته شد به نوعی قدسی بودن آنها را زیر سوال می‌برد. با این توضیح پرداخت مستقیم به قصص انبیا در سیما به نحوی که در آن پیامبر ترسیم شود، امری مطلوب نیست و به عقیده من نه تنها تاثیرگذاری مثبت به همراه ندارد، بلکه دست آورد منفی نیز در پی خواهد داشت.
بطحایی به توضیح فوق اضافه کرد: آسیب دیگری که ممکن است به واسطه پرداختن به قصص قرآنی در سینما روی دهد، دوری این کارها از واقعیت است، چون قصه‌های قرآن معمولا کوتاه هستند و همین عمل برای ساخت یک فیلم یا سریال قرآنی کافی نیست. پس کارگردان در این دست تولیدات مجبور می‌شود از تخیل خود بهره برد، همین عامل به نوعی فیلم را از شکل واقعی خود دور می‌کند. نکته دیگر این‌که تنها کلمات هستند که قادرند نجابت قصص قرآنی را بیان کنند. برای همین بهتر است سینما سعی نکند با زبان تصویر به چنین موضوعات ورود کند.
وی در بخش پایانی این گفت‌وگو با بیان این‌که خوشنویسی اصیل‌ترین هنر اسلامی است، بیان کرد: اگر بخواهیم به صورت کلاسیک به روی این مطلب بحث کنیم که چه شاخه‌ای از هنر امکان بهتر پرداختن به موضوعات قرآنی را در خود جای داده؟ باید بگویم خوشنویسی هنری است که بیش از هر هنری سابقه همنشینی با قرآن را دارد، حتی این ادعا مطرح می‌شود که حضرت علی (ع) پدر هنر خوشنویسی است و خط کوفی توسط ایشان ابداع شد. در کنار خوشنویسی هنر قرائت و تذهیب از جمله هنرهایی هستند که نزدیکی بسیار خوبی با قرآن دارند. در این میان معماری نیز هنر دیگری است که با موضوعات قرآنی پیوندی دیرین دارد و از زمان پیامبر اکرم(ص) این هنر در مسجدسازی مورد توجه بود.
