کتابسازی؛ نتیجه ورود نویسندگان غیرکارشناس به حوزه علوم قرآنی

حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی کریمی، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره کتابسازی در حوزه علوم قرآنی گفت: یکی از مشکلاتی که در این حوزه به وجود آمده این است که علوم قرآنی به ویژه تفسیر قرآن، حوزه تخصصی به شمار نمی‌رود.

وی افزود: با وجود اینکه این حوزه رشته‌ای مستقل محسوب می‌شود، اما برخی تصور اشتباهی دارند و این موضوع هم سبب شده که بسیاری از افرادی که تخصصی هم در این زمینه ندارند، به این حوزه ورود کرده و کتاب بنویسند و حتی تدریس هم بکنند.

حجت‌الاسلام کریمی ادامه داد: کتابسازی در همه حوزه‌ها وجود دارد، اما این رویکرد در رشته‌های علوم قرآنی و تفسیر بسیار به چشم می‌خورد و شاید عامل اصلی کتابسازی در این حوزه نبود نظارت کافی باشد که هر نویسنده‌ای با هر تخصصی در این حوزه کتاب می‌نویسد.

وی در ادامه عنوان کرد: یکی از کارهایی که باید در این حوزه انجام شود، فرهنگسازی است، یعنی باید نویسندگانی که به این حوزه ورود می‌کنند تخصص کافی و اهتمام بیشتری داشته باشند. از سوی دیگر قرآن کلام خداست و باید احترام بیشتری به آن گذاشت؛ چرا که درباره رشته‌های دیگر روایاتی مانند تفسیر قرآن وجود ندارد که هر کسی قرآن را تفسیر به رأی کند، اهل جهنم است یا به کفر کشیده می‌شود. 

این عضو هیئت علمی با اشاره به راهکارهای حل این معضل در کشور بیان کرد: کسانی که کتاب را به چاپ می‌رسانند باید این موضوع را در نظر داشته باشند که از افراد متخصص استفاده کنند و همچنین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز نظارت کافی در این زمینه داشته باشد. از سوی دیگر در حال حاضر ابزارها و نرم‌افزارهای بسیاری وجود دارد که به راحتی مشخص می‌شود که چند درصد از کتاب حاصل کپی‌برداری از سایر آثار است. 

حجت‌الاسلام کریمی گفت: بهتر است نویسندگان بیوگرافی علمی خود را در پشت جلد کتاب درج کنند تا خواننده با علم و آگاهی بیشتری دست به انتخاب و مطالعه کتاب بزند؛ چرا که این موضوع در کتاب‌های منتشر شده در خارج از کشور نیز وجود دارد.

وی درباره خلأهای نظارتی و قانونی در این حوزه اظهار کرد: در حال حاضر در کشورمان حق معنوی هست و در بسیاری از موارد هم رعایت می‌شود، اما باید قوانین محکمی هم وضع شود و برخورد لازم صورت گیرد. البته بسیاری از کتابسازی‌ها هم مشهود نیست و شگردهایی را به کار می‌گیرد که نمی‌توان آن را سرقت ادبی به شمار آورد و شنیده‌ام که برخی، کتابی را مطالعه می‌کنند و قسمت‌هایی از آن را رنگی و تایپ می‌کنند و سپس نوشتار آن را تغییر می‌دهند که معلوم نمی‌شود از جای دیگر سرقت شده است؛ از این رو برخوردهای قانونی می‌تواند برای مصادیق مشهود کارساز باشد.

حجت‌الاسلام کریمی یادآور شد: از لحاظ کمّی کتاب‌های بسیاری منتشر شده و در گرایش‌های مختلف قرآنی آثار زیادی به چاپ رسیده است و در میان این آثار، کتاب‌های شاخصی هم وجود دارد که به سمت تخصصی شدن پیش رفته است.