شعرا هرچه از قرآن فاصله بگیرند، شعرها بی‌محتواتر می‌شود
کانون خبرنگاران نبأ: سجاد سامانی نمایشگاه قرآن را فرصتی مناسب برای عرضه آثار ادبی با مضمون قرآن دانست و گفت: اگر شاعران از قرآن که بهترین منبع حکمت و معرفت است، فاصله بگیرند، چیزی که در نهایت عرضه خواهد شد، مجموعه شعری است با ظاهری زیبا ولی بی‌محتوا.
به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، سجاد سامانی از شاعران جوانی است که اولین کتاب شعرش با عنوان «ایما» از انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. وی در بازدید از محل بیست و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن‌کریم واقع در مصلی امام خمینی(ره) و با حضور در غرفه خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره تأثیرپذری شاعران معاصر از مفاهیم قرآنی و عرضه آثار ادبی با درون‌مایه قرآنی در نمایشگاه قرآن با خبرنگار کانون ایکنا؛ نبأ به گفت‌وگو نشست.
سجاد سامانی که 23 سال دارد و دانشجوی کارشناسی ارشد فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) است، از نقش خانواده در گرایش خود به دنیای فرهنگ، ادبیات و شعر این‌طور گفت: تحصیلات من در حوزه فرهنگ و رسانه است. شعر هم یکی از بخش‌های فرهنگ است. دوران راهنمایی بودم که اولین شعرهایم را گفتم. پدر و مادرم در برهه‌هایی شعر می‌گفتند، ولی الان بیشتر در حوزه فرهنگ مشغول هستند. گرایش من به شعر با تأثیرپذیری از خانواده بود. به مرور با خواندن اشعار شاعران روند شعرهایم جدی‌تر شد. کتاب ایما اولین کتابی است که در سال 1394، مجموعه اشعار من در آن به چاپ رسید. به فضل خداوند این کتاب جزء پرفروش‌ترین کتاب‌های انتشارات سوره مهر بوده است.
قرآن؛ مسیر برنامه زندگی انسان و جلوه ارتباط با خدا
وی از انس و ارتباطش با قرآن چنین گفت: من سعی می‌کنم در دو بخش از قرآن بهره بگیرم؛ یکی اینکه قرآن برنامه زندگی برای همه انسان‌هاست و خواندن قرآن و تفاسیر آن باعث درک بهتر قرآن می‌شود و یک بخش هم مربوط به ارتباط خود انسان با خداوند است. تنها منبع آرامش در هستی خود خداوند است و بهترین جلوه‌اش در قرآن دیده می‌شود.
رد پای قرآن در اشعار موفق‌ترین شاعران معاصر
سامانی به توجه شاعران معاصر به مضامین قرآن به‌ویژه بعد از انقلاب اشاره و بیان کرد: ادبیات فارسی را که نگاه کنید، در هر دوره‌ای، بهترین شاعران در قله‌های ادب فارسی بیشترین بهره را از قرآن داشته‌اند. حافظ که مشهورترین آن‌هاست و تقریبا همه شعرای قدیم این‌طور بودند. در شعر معاصر گرچه بعضی جریان‌های شعری هستند که سبک متفاوتی دارند و اصلا به این مسئله توجه ندارند، اما به نظرم در شعر معاصر، مخصوصا بعد از انقلاب، موفق‌ترین شاعران، شعرایی بودند که اولا در زندگی شخصی‌شان با قرآن انس داشتند و نیز در شعرهایشان رد پای این نوع نگاه و توجه به قرآن را می‌توان دید. افرادی چون مرحوم حمید سبزواری و یا قیصر امین‌پور از نمونه‌های این افراد هستند.
تأثیرپذیری غیرمستقیم از آیات قرآن در شعر شاعران معاصر
این شاعر جوان، تأثیرپذیری از قرآن را در اشعار معاصر کمرنگ‌تر از گذشته خواند و گفت: در اشعار قدیم هم به صورت مستقیم و هم غیرمستقیم از آیات قرآن استفاده می‌شد؛ آن‌جا که حافظ می‌گوید «شب قدر است و طی شد نامه هجر/ سلام فیه حتی مطلع الفجر». در شعر معاصر این بهره‌گیری مستقیم کمرنگ‌تر شده است و معمولا مضامین قرآنی به شکل غیرمستقیم در اشعار شعرای امروزی دیده می‌شود. هر کدام از شعرا در برهه زمانی مشخصی در قله‌های ادب فارسی بوده‌اند؛ امروز هم افرادی هستند که گزیده‌تر و بافکرتر کار می‌کنند و شعر می‌سرایند. می‌توان گفت از ویژگی‌های شعر معاصر بهره‌گیری غیرمستقیم از مضامین قرآنی است.
شرکت در جشنواره‌های شعر آئینی فرصت است یا آسیب؟
وی درباره شرکت در جشنواره‌ها و اینکه آیا این جشنواره‌ها برای شاعران یک فرصت به حساب می‌آید یا تهدید، اظهار کرد: اولین جشنواره شعری که شرکت کردم، جشنواره دانش‌آموزی «موسم گل» بود و هر دو بار برگزیده شدم و جشنواره‌های دانشجویی هم بوده که شرکت کردم، اما خیلی اهل جشنواره نیستم. سازوکار جشنواره‌ها متفاوت است، بعضی از آن‌ها مربوط به موضوع خاصی است مثل جشنواره‌های اشعار آئینی (اشعار فاطمی، اشعار انتظار و ...) که افراد با شرکت در این جشنواره‌ها می‌گویند که این خود در ترویج شعرگویی با بهره‌گیری از مفاهیم قرآنی مؤثر است، اما نکته اینجاست که این اشعار تاریخ مصرف دارند، چراکه آن وقتی که باید گذاشته می‌شده تا کار پخته شود، صرف نشده، ولی گاهی اوقات هم پیش می‌آید که بعضی از این اشعار ماندگار می‌شوند و کار خوبی از آب در می‌آیند.
سامانی ادامه داد: بعضی از جشنواره‌ها که تعدادشان هم کم است، یک نگاه جامع‌تر به شعر دارند و موضاعات را محدود نمی‌کنند و متناسب با مضامین قرآن است. تعداد این جشنواره‌ها زیاد نیست که سازوکار و تقسیم‌بندی دقیق‌تری داشته باشد، به همین جهت خیلی رغبت به شرکت در جشنواره‌ها را نداشته‌ام.
ارتباط با اساتید پیشکسوت شاعری ضروری، اما نیاز به شناخت دارد
وی با اشاره به بهره‌گیری از اساتید پیشکسوت، گفت: جلسات زیادی با حضور اساتید و پیشکوستان عرصه شعر برگزار می‌شود که شاید برخی هم بی‌کیفیت باشند؛ بنابراین این وظیفه من شاعر جوان است که جای مطلوب و استاد مناسب را بشناسم و از وجود او بهره ببرم. من به شخصه از جلسات نشست و درس اساتید پیشکسوت استفاده کرده‌ام، به نظرم امروز فضا برای استفاده و دسترسی به اساتید شعر آماده است؛ البته من بیشتر یادگیری در عرصه شعر را به وسیله مطالعه پیش می‌برم، به این شکل که سعی می‌کنم شاعران هر دوره‌ای که قله‌های شعری دوره خود بودند را شناسایی کنم و روی آن‌ها مطالعه کنم و درس بگیرم.
نمایشگاه قرآن؛ بهترین فرصت برای عرضه آثار ادبی با درون‌مایه قرآن
صاحب اثر ایما، نمایشگاه قرآن را فرصتی مناسب برای عرضه آثار ادبی با مضمون قرآن دانست و عنوان کرد: نمایشگاه قرآن عرصه‌ای است برای عرضه کردن آثاری که با نگاه به قرآن تولید شده‌اند. به‌طور مثال ممکن است یک انتشارات محصولات مختلفی داشته باشد اما در وقت برپایی و حضور در نمایشگاه قرآن به‌عنوان یک مشوق آثاری را بیاورد که گفتمان قرآن باشد. اگر به فرض مثال قرار است در نمایشگاه در حوزه شعر کتابی عرضه شود، باید آثاری عرضه شود که نگاهشان نگاه اصیل شعری با درون‌مایه حکمت قرآنی باشد نه صرفا بازی با کلمات! به نظرم در حال حاضر بهترین فرصت برای ارائه محصولات ادبی با درون‌مایه قرآن، همین نمایشگاه قرآن است. خود شعرا با دیدن همین فضا می‌توانند تأثیر بپذیرند و به سمت بهره‌گیری از قرآن سوق پیدا کنند.
شعرا هرچه از قرآن فاصله بگیرند، شعرها بی‌محتواتر می‌شود
سجاد سامانی از تأثیر قرآن بر اشعارش این‌طور اظهار کرد: در دوران کودکی و نوجوانی در حوزه حفظ قرآن فعالیت داشتم. الان نیز به تناسب حوزه کاری و رشته تحصیلی‌ام، سعی می‌کنم از قرآن بهره بگیرم. در عرصه ادبیات و شعر نیز می‌توانم بگویم اگر شاعران از قرآن که بهترین منبع حکمت و معرفت است، فاصله بگیرند، چیزی که در نهایت عرضه خواهد شد، مجموعه شعری است با ظاهری زیبا ولی بی‌محتوا. بنابراین، از این منظر هم به قرآن کریم و هم بهره‌ام از آن نگاه می‌کنم که چطور در دنیای شعر با قرآن انس داشته باشم.
سرودن شعر با مضامین قرآنی نیاز به مطالعه و جهان‌بینی دارد
وی در پایان به لازمه داشتن مطالعه و جهان‌بینی شعرا در زمینه قرآن اشاره کرد و گفت: این خیلی مهم است که هنرمند و شاعر چه جهان‌فکری دارد و در چه حوزه‌ای مطالعه می‌کند. شاعری که می‌خواهد شعری در این فضا و با مضامین قرآنی بگوید، خیلی خوب نیست که بیاید موضوعی تعیین کند و درباره‌اش شعر بسراید؛ بهتر این است که جهان‌بینی و مطالعه خود را در رابطه با قرآن گسترش دهد. با خواندن قرآن، نهج‌البلاغه، احادیث و روایات ائمه(ع) و نیز اشعاری که پرمغز و با درون‌مایه قرآن است، بتواند ذهن خود را با این فضا آشنا کند و در آن زندگی کند. بالطبع اثری هم که ارائه می‌دهد درون‌مایه خوبی خواهد داشت. من نیز سعی کرده‌ام مطالعاتم را در حوزه ادبیات به سمت قرآن ببرم و به جهان‌بینی درستی دست پیدا کنم و به مرور این را در اشعارم نمایان کنم.
مریم روزبهانی
