جوان نابغه قرآنی از جاهای خالی گفت

به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، هر سال بعد از برپایی و اتمام نمایشگاه قرآن، مهم‌ترین سؤالی که پیش می‌آید این است که فعالیت‌های قرآنی بعد از اتمام مدت زمان نمایشگاه قرآن، بیشتر و گسترده‌تر خواهد شد و یا اینکه اثربخشی و توجه به قرآن به روزهای برپایی نمایشگاه قرآن خلاصه می‌شود.

در این زمینه با محمدسعید بیلکار، جوان نابغه قرآنی 17 ساله که حافظ کل قرآن‌ کریم و دانشجوی دکتری الهیات است درباره فعالیت بیست و چهارمین نمایشگاه قرآن که امسال برگزار شد و علوم قرآنی در دانشگاه‌ها گفت‌و‌گو کردیم.

وی درباره نوآوری و روند نمایشگاه قرآن در این سال‌ها، گفت: هر سال یک روند خاصی در نمایشگاه‌ها وجود دارد و چیز جدیدی به آن صورت عرضه نمی‌شود. قرآن را یک بار روی دانه برنج می‌نویسند، یک‌بار روی دانه شکر و ...، به نظر من این نوآوری نیست. این به سمت جلو حرکت کردن نیست. اگر هم نوآوری باشد ما بی‌خبریم. من به عنوان یکی از اعضای کوچک جامعه قرآنی، خبری از اتفاقات این نوع نمایشگاه‌ها ندارم و در نتیجه آن را نمی‌بینم. هم‌چنان نوآوری مسکوت باقی می‌ماند و ادامه پیدا نمی‌کند.

جای خالی بخش‌های تخصصی در نمایشگاه قرآن

بیلکار افزود: سال‌های قبل به دنبال یک‌سری کتاب‌های تخصصی بودم که آن‌ها را در نمایشگاه قرآن نیافتم. ترجیح دادم به بازار میدان امام خمینی(ره) بروم و از فروشگاه معروفی که در آنجا است، کتب مورد نیازم را تهیه کنم. در نمایشگاه امسال نیز در حوزه تخصصی‌ام چیزی یافت نکردم. بازتابی که لازم بود از نمایشگاه قرآن نگرفتم. باید فعالیت قسمتی از نمایشگاه بسیار تخصصی باشد که این موضوع سال‌هاست که جایش در نمایشگاه خالی است.

مشاوره تحصیلات تکمیلی؛ اتفاق خوب نمایشگاه امسال

این حافظ قرآن کریم از جنبه مثبت نمایشگاه امسال که توسط جهاد دانشگاهی انجام گرفت یاد کرد و گفت: معمولا در تعریف نمایشگاه می‌گویند محل تجمع افراد متخصص آن رشته، اما منِ حافظ قرآن که هفت الی هشت سال است در این امر فعالیت دارم، وقتی رغبتی به حضور در این نمایشگاه پیدا نمی‌کنم، به دلیل تخصصی نبودن آن و جنبه نمایشی‌اش است. اگر بدانم وقتی به اینجا می‌آیم و پنج قاری بین‌المللی و یا چند مفسر قرآن می‌بینم، مسلما برای حضور مستمر من خیلی تأثیرگذار خواهد بود.

وی ادامه داد: ارائه یک‌سری مشاوره‌های رایگان در زمینه مقاطع تحصیلات تکمیلی رشته‌های علوم قرآنی از طرف جهاد دانشگاهی در نمایشگاه امسال از نکات مثبتی بود که به چشم می‌خورد و این امر بسیار قابل تحسین بود چراکه حداقل تا قسمتی افرادی را که به صورت آکادمیک علوم قرآنی را می‌خوانند به این نمایشگاه می‌کشاند و دیگر لازم نبود جهت چنین مشاوره‌های دو سه ساعته هزینه‌های هنگفتی متقبل شوند. در ارائه فعالیت‌ها، محتوا خیلی اهمیت دارد؛ اگر به محتوای موضوعات مرتبط به کودکان و نوجوانان اهمیت بیشتری داده شود و در قالب یک صورت و ساخت زیبا عرضه شود، خیلی بهتر جواب خواهد داد تا اینکه صرفا ساخت و صورت را زیبا کنیم ولی محتوا و معنی نسبتا خالی بماند.

کرسی‌های آزاداندیشی باعث پویایی نمایشگاه خواهد شد

وی به جای خالی کرسی‌های آزاداندیشی در نمایشگاه قرآن اشاره کرد و افزود: نمایشگاه‌های قرآن، فرصت مناسبی است که افراد متخصص و عموم را به سمت قرآن سوق بدهیم. نمایشگاه قرآن می‌تواند این دستاورد را داشته باشد، اما این نوع سوق‌ دادن مشاهده نشده است. چرا نباید این اتفاق بیفتد و افرادی در نمایشگاه حضور پیدا کنند که شبهه‌ای دارند و یا حتی ممکن است اعتقاد درستی هم نداشته باشند، بیایند در نمایشگاه قرآن و به دنبال جواب آن اعتقاد نادرست و شبهه باشند. حداقل یک کرسی آزاداندیشی در نمایشگاه قرآن باشد تا فرد مخالف دین به فرض مثال، که حالا خدا نکند این‌چنین باشد، بنشیند و حرف خودش را بازگو کند و جواب درست بگیرد که این موضوع می‌تواند در سوق‌ دادن افراد غیرمذهبی و غیرقرآنی به مسائل دینی و قرآنی مهم باشد.

بهترین تجربه زندگی هر حافظی؛ حفظ قرآن کریم است

بیلکار بهترین اتفاق هر حافظ قرآنی را حفظ قرآن می‌داند و می‌گوید: هر فردی از حفاظ قرآنی را نگاه کنید، ممکن است تجربه‌های مختلفی در زندگی از جمله ورزش، هنر، علم و ... داشته باشد؛ من تقریبا همه این‌ها را تجربه کرده‌ام، از ورزش تخصصی تا هنر تخصصی، جلسات شعر و درس هم که الحمدلله می‌خوانم و در حال حاضر دانشجوی دکتری الهیات هستم. اما، با وجود اینکه سن کمی داشتم و درک و فهم حال حاضر را نداشتم، قشنگ‌ترین تجربه‌ای که داشته‌ام، تجربه قرآن کریم بوده است. این در بین همه حافظان یک وجه مشترک است. بهترین اتفاق زندگی هر حافظی، حفظ قرآن‌ کریم است.

وی ادامه داد: مگر می‌شود کسی قرآن بخواند و در زندگی‌اش آن را مشاهده نکند. این که من می‌توانم در هر محفلی که شرکت می‌کنم، دو سه نفر و یا چند خردسال و نوجوان را به سمت قرآن کریم سوق بدهم، به هدف خود رسیده‌ام؛ یعنی من به عنوان یک مبلغ دین عرصه را برای دیگرانی هم که علاقه‌مند هستند، باز کنم و این از عنایات خود قرآن است. استاد یادگاری از قاریان بین‌المللی مرا تشویق کردند و حرفی زدند که در ذهن من حک شده، ایشان گفت که قرآن را اگر به‌عنوان یک نقشه راه در نظر بگیرید و هر کجا و در هر زمان با این نقشه آشنا بشوید، تا ادامه مسیر شما را را راهنمایی می‌کند. حالا ممکن است این نقشه راه صرفا در کیف شما باشد، اما چون ذهن شما با آن است همیشه در کنارتان می‌ماند. اگر جایی ممکن است بلغزید، از راه خارج شوید، این نقشه راه را باز می‌کنید و شما را به سمت هدف می‌رساند. اتفاقا ساختاری که این نقشه راه دارد، این است که انسان، در همه عرصه‌ها به آن نیاز دارد. این نقشه راه صرفا ما را به یک گنچ نمی‌رساند بلکه ما را به گنجی در تمام امور متصل می‌کند.

زبان قرآن در شعر شاعر امروز

این دانشجوی دکتری الهیات، با ذکر خاطره‌ای از یک شاعر به تأثیر قرآن اشاره کرد و گفت: کسی که اهل رابطه گرفتن با قرآن باشد با این خاطره ارتباط می‌گیرد. چند وقت پیش در جلسه شعری بودم و با یکی از شاعران سپیدنویس معروف که در صفحات مجازی هم شاید بیش از 30 هزار دنبال‌کننده داشته باشد، صحبت می‌کردم، از من پرسید شما کل قرآن را حفظ هستید؟ گفتم بله، گفت من هم بچه بودم 10 جزء قرآن را حفظ بودم و الان هم قرائت قرآن را انجام می‌دهم. این فرد شاید الان آن‌قدر مذهبی نباشد، اما درباره تجربیات خوب زندگی‌اش از قرآن گفت، زمانی که در شهرستان بوده و بهترین دوران انس با قرآن را داشته است. زبان قرآن‌ کریم و مفاهیم آن می‌تواند بر شعر روز شاعران تأثیرگذار باشد چنانچه شعرای قدیم همچون حافظ، سعدی و  مولانا با تأثیر از آیات الهی اشعار خود را به غایت رساندند.

جای خالی تدبر و اخلاق در رشته‌های علوم قرآنی در دانشگاه‌ها

وی از ضعف‌های آکادمی علوم قرآنی یاد کرد و افزود: هر چیزی که آکادمی می‌شود، از اصل آن دور می‌شود. در زمینه هنر اگر نگاه کنید، ما کم شاعر‌های بزرگ داریم که همچون شفیعی‌کدکنی و قیصر امین‌پور ادبیات فارسی خوانده باشند؛ بقیه در رشته‌های دیگر به سمت شعر گرایش پیدا کردند. ما نباید تمام گلایه‌مان را بر روی آکادمیک بودن بگذاریم. در زمینه آکادمیک بودن علوم قرآنی، چه بسا سعی بر این است که جامعه را به سمت قرآنی بودن سوق دهد. ما قرآن را می‌خوانیم که به خود قرآن برسیم، اما در رشته‌های علوم قرآنی حول قرآن خوانده می‌شود، ولی خود قرآن خوانده نمی‌شود؛ ما حتی تفسیر هم می‌خوانیم، نظر فلانی را می‌خوانیم، اما خودمان تدبر را نداریم. دوم اینکه اگر به عرصه مباحث اخلاقی قرآن توجه بیشتری شود، یعنی مثلا فردی مثل من که ارشد و حالا دکتری الهیات می‌خوانم، یک کلاس اخلاق هم داشته باشیم که تا به حال نداشته‌ایم، خیلی مؤثر خواهد بود. جای این دو امر یعنی تدبر و اخلاق قرآنی در جامعه آکادمیک علوم قرآنی خالی است.

بیلکار ادامه داد: یک موضوع دیگر متأسفانه بحث مدرک‌گرایی است؛ افراد صرفا مدرک می‌گیرند تا حقوقی داشته باشند و این به علوم قرآنی ضربه می‌زند. علم را به خاطر آن ارزش واقعی نمی‌خوانی، پس در نیتجه تحقیقی که انجام می‌دهی فایده‌ و ثمری ندارد، مطمئنا اساتیدی که تاکنون داشته‌ایم، از میانشان آن‎هایی که به تأثیرگذاری فکر می‌کردند، خیلی درس پربارتری داشتند، هر جلسه به ما کلیدی می‌دادند که آن کلید و نخ را بگیریم و تا انتها برویم؛ اما آن‌هایی که به فکر تأثیرگذاری نبودند و تنها به این فکر بودند که تدریس‌شان زودتر تمام شود و بروند، کلاس پویایی نداشتند و تنها محدود می‌شد به آن مکرراتی که به همه دانشجویان هربار می‌گفتند.

کسی که شبهه دارد، نباید به او قرائت قرآن تعلیم داد!

این حافظ قرآن درباره مهم‌ترین دغدغه قرآنی‌اش این‌چنین گفت: به شخصه فعالیتی که دارم، این است که به غایت ادبی قرآن کریم پی‌ ببرم. اگر مثلا نظریه شخصیت‌های فرمالیستی روسی را می‌خوانم در حوزه ادبیات، هدفم این است که با قرآن کریم تطبیق دهم و مفاهیم زیبای قرآن را دریافت کنم. می‌خواهم به شناخت زیبایی قرآن کریم برسم که نتیجه آن یک‌سری تولیدات ادبی خواهد بود. دومین دغدغه‌ام، مقابله با هجمه‌هایی است که در زمینه قرآن کریم وجود دارد. از طرف افرادی که چه با دانش و چه بی‌اطلاع دارند این هجمه‌ها را وارد می‌کنند. ما سلسله صحبت‌هایی داشتیم با افرادی که دین نداشتند و بعد از شش یا هفت ماه نظر این‌ها به‌طور کلی تغییر کرد چون متأسفانه این‌ها در ابتدا با دیدی مواجه شده بودند که اسلام و قرآن‌ کریم مخالف پیشرفت، اخلاق و آزادی است؛ در صورتی که این‌طور نیست و قرآن‌ کریم نهایت آزادی، اخلاق و ... است. اگر یک‌ سری شبهات اساسی پاسخ داده شود، همین جامعه الان ما هم اقبال نشان خواهد داد ولی متأسفانه انجام نشده است. چرا یک صفحه ضد دین باید 40 تا 100 هزار دنبال‌کننده داشته باشد و در مقابل هیچ صفحه‌ای برای پاسخ به شبهات وجود نداشته باشد که به این اندازه تأثیرگذار باشد. در واقع این عامل باعث رشد بیشتر افراد بی‌دین و مخالف جامعه قرآنی خواهد شد و این به نظرم یک ضعف است. ما باید در این حوزه یک تجدیدنظر برای افراد داشته باشیم. به کسی که شبهه دارد نمی‌توانیم قرائت قرآن را تعلیم دهیم!.

قرآن حتی بر دشمن خود نیز اثر دارد

وی در پایان به اثر قرآن حتی بر کسانی که از این راه بازگشته‌اند اشاره کرد و یادآور شد: فرد حتی اگر قرآن را بخواند و خدایی‌ نکرده از قرآن برگردد، باز هم ضرر نکرده است. افرادی را متأسفانه می‌شناسم که قرآن‌ کریم را حفظ بودند و از این راه برگشته‌اند، اما هنوز هم از تأثیراتی که قرآن بر زندگی‎شان داشته می‌گویند. یعنی قرآن‌ کریم حتی برای کسانی که دشمن آن می‌شوند، فایده‌هایی داشته و این عظمت قرآن است.

مریم روزبهانی