مصطفی محدثی‌خراسانی تاکید کرد:
شعر قرآنی در قاب کلیدواژه‌ها منحصر نشود
گروه ادب: عضو شورای شعر آئینی رسانه ملی اظهار کرد: شعر قرآنی نباید در کلیدواژه‌ها و لغات محدود شود، بلکه شعر بر جان‌مایه خود که اساساً قرآن است پایه‌ریزی شده و باید به محتوا و جان شعر توجه کرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)
مصطفی محدثی‌خراسانی، عضو شورای شعر آئینی رسانه ملی است که این روزها
در کنار گروهی از شاعران تلاش می‌کند تا مجموعه آثار مرحوم حمید سبزواری، پدر شعر انقلاب را
در قالب کتابی به نام «این بانگ آزادیست» تدوین کند. این
کتاب همزمان با شهریورماه سال جاری رونمایی خواهد شد.
محدثی‌خراسانی در گفت‌وگو با ایکنا شعر فارسی را شعری دینی و قرآنی خواند و گفت: برآیند شعر فارسی و افقی که این شعر به ما نشان می‌دهد، همان افقی است که اشعار دینی و قرآنی نمایانگر آن است. اوج شعر فارسی عرفان اسلامی است و شاعران بزرگ ما مانند حافظ، مولانا و دیگران از بزرگان و عارفان دین اسلام هستند و اشعارشان سرشار از معانی و مفاهیم دینی است.
نقش عشق در واژه‌های شعر
وی به نقش عشق در سرودن شعر اشاره کرد و گفت: شاعر بدون ذوق و عشق به آموزه‌های دینی نمی‌تواند شعر بسراید. در واقع این طور نیست که شاعر کلمات را کنار هم بچیند و شعر بسازد. حقیقت شاعری این است که شعر از عشق و قلب شاعر سرچشمه می‌گیرد و این شعر مفاهیم بیشتری دربرخواهد داشت و تأثیر بیشتر بر جان مخاطب خواهد گذاشت، لذا منشأ شعر دینی، معرفت، محبت و عمل شاعر خواهد بود.
تعریفی نو از شعر دینی
محدثی تعریف جدیدی از شعر دینی ارائه کرد و گفت: در حوزه شعر قرآنی نباید به ظاهر آن توجه شود، چه بسا ممکن است شعری در ظاهر دینی نباشد. شعر قرآنی اصلاً نباید در کلیدواژه‌ها و لغات محدود شود، بلکه شعر بر جان‌مایه خود که اساساً قرآن است پایه‌ریزی شده و باید به محتوا و جان شعر توجه کرد. شعر ممکن است انقلابی، اجتماعی، سیاسی و حتی عاشقانه باشد، ولی محتوای دینی داشته باشد.
بال‌های پرواز شعر در آسمان هنر
این شاعر آئینی با اشاره به اهمیت طبع شاعری گفت: شاعر بودن یک صفت ذاتی است و اگر کسی این طبع را نداشته باشد با آموزش هم نمی‌تواند شاعر شود. در تاریخ ادبیات معاصر نیز شاعران بزرگی داریم که نقش پررنگی در ادبیات و شعر داشتند و با وجود عشق و علاقه‌ای که از آن برخوردار بودند، اما شعر تأثیرگذار مطلوبی از آنها به جا نمانده است. برای مثال استاد جلال همایی با آن عظمت، در بیت‌هایی از کتاب فنون بلاغت و صناعات از خودشان به عنوان شاهد مثال نقل کرده است و می‌بینیم که ضعیف‌ترین بیت‌ها همینها هستند، اما از طرفی شاعری مانند یغمای نیشابوری با سواد اندک خود، غزل‌های باشکوهی به جای گذاشته است. با این حال ذوق بدون آموزش و پروراندن روح و طبع شعری به کار نخواهد آمد. در کل آموزش و ذوق شعری مکمل یکدیگر هستند و شاعر برای پرواز شعرهای خود به دو بال آموزش و ذوق شعری نیاز دارد.
محدثی‌خراسانی در گفت‌وگو با ایکنا شعر فارسی را شعری دینی و قرآنی خواند و گفت: برآیند شعر فارسی و افقی که این شعر به ما نشان می‌دهد، همان افقی است که اشعار دینی و قرآنی نمایانگر آن است. اوج شعر فارسی عرفان اسلامی است و شاعران بزرگ ما مانند حافظ، مولانا و دیگران از بزرگان و عارفان دین اسلام هستند و اشعارشان سرشار از معانی و مفاهیم دینی است.
نقش عشق در واژه‌های شعر
وی به نقش عشق در سرودن شعر اشاره کرد و گفت: شاعر بدون ذوق و عشق به آموزه‌های دینی نمی‌تواند شعر بسراید. در واقع این طور نیست که شاعر کلمات را کنار هم بچیند و شعر بسازد. حقیقت شاعری این است که شعر از عشق و قلب شاعر سرچشمه می‌گیرد و این شعر مفاهیم بیشتری دربرخواهد داشت و تأثیر بیشتر بر جان مخاطب خواهد گذاشت، لذا منشأ شعر دینی، معرفت، محبت و عمل شاعر خواهد بود.
تعریفی نو از شعر دینی
محدثی تعریف جدیدی از شعر دینی ارائه کرد و گفت: در حوزه شعر قرآنی نباید به ظاهر آن توجه شود، چه بسا ممکن است شعری در ظاهر دینی نباشد. شعر قرآنی اصلاً نباید در کلیدواژه‌ها و لغات محدود شود، بلکه شعر بر جان‌مایه خود که اساساً قرآن است پایه‌ریزی شده و باید به محتوا و جان شعر توجه کرد. شعر ممکن است انقلابی، اجتماعی، سیاسی و حتی عاشقانه باشد، ولی محتوای دینی داشته باشد.
بال‌های پرواز شعر در آسمان هنر
این شاعر آئینی با اشاره به اهمیت طبع شاعری گفت: شاعر بودن یک صفت ذاتی است و اگر کسی این طبع را نداشته باشد با آموزش هم نمی‌تواند شاعر شود. در تاریخ ادبیات معاصر نیز شاعران بزرگی داریم که نقش پررنگی در ادبیات و شعر داشتند و با وجود عشق و علاقه‌ای که از آن برخوردار بودند، اما شعر تأثیرگذار مطلوبی از آنها به جا نمانده است. برای مثال استاد جلال همایی با آن عظمت، در بیت‌هایی از کتاب فنون بلاغت و صناعات از خودشان به عنوان شاهد مثال نقل کرده است و می‌بینیم که ضعیف‌ترین بیت‌ها همینها هستند، اما از طرفی شاعری مانند یغمای نیشابوری با سواد اندک خود، غزل‌های باشکوهی به جای گذاشته است. با این حال ذوق بدون آموزش و پروراندن روح و طبع شعری به کار نخواهد آمد. در کل آموزش و ذوق شعری مکمل یکدیگر هستند و شاعر برای پرواز شعرهای خود به دو بال آموزش و ذوق شعری نیاز دارد.
وی به موضوع شعر رضوی اشاره کرد و گفت: شعر رضوی بخشی از شعرهای آیینی ماست و ویژگی‌های همین گونه شعری را دارد، ولی عمده‌ترین ویژگی‌های این نوع شعر، معرفت و محبت به ائمه(ع) است که باعث دلنشینی این اشعار می‌شود. ارادت ویژه ما به امام رضا(ع) علاوه بر اینکه از جمله اهل بیت پیامبر(ص) به شمار می‌آید، به دلیل حضور ایشان در کشور ماست که به غنای این نوع شعر کمک می‌کند.
این شاعر ادامه داد: معرفت و محبت برای سرودن اشعار دینی کاملاً لازم و ضروری است. شناخت تاریخی ائمه معصومین(ع) و نقشی که در اسلام و تاریخ کشور داشته‌اند، سبب شده است که نقشی اساسی در سروده شدن اشعار دینی داشته باشند، اما با این حال جان‌مایه اشعار همان محبت و عشق به مفاهیم است.
نقش واژگان در شعر رضوی
محدثی درباره نقش واژگان در شعر رضوی گفت: در دوره‌ای، برپایی جشنواره‌ها، لوح‌ها و جوایز و از طرف دیگر نگاه احساسی به امام رضا(ع) باعث می‌شد تا واژگان کلیدی مانند کبوتر، حرم، گنبد، سقاخانه و... جلوه پیدا کنند و با وجود این واژه‌ها، شعر را رضوی می‌دانستند؛ البته این واژگان می‌تواند بخشی از ارادت ما را نسبت به امام رضا(ع) برساند، اما به نظر من باید عمیق‌تر به شعر رضوی نگاه شود و حوزه مفاهیم را بازتر کنیم و از سلیقه و جشنواره‌زدگی بپرهیزیم تا نسل جوان ما تصور نکند برای، این که شعرش در جشنواره رضوی مورد قبول قرار گیرد، باید فقط از واژگان و نمادهای روز استفاده کند. از طرف دیگر احادیث و روایات زیادی داریم مانند اینکه پیامبر اکرم(ص) دو نفر را پاره تن خود اعلام کردند؛ یکی حضرت فاطمه(س) و دیگری امام رضا(ع). این موارد نکاتی هستند که می‌توانیم حتی در حوزه شعر از آنها الهام بگیریم. این وظیفه ما ایرانیان است که فضایل، بخشش و بزرگی امام رضا(ع) و تأثیری که ایشان در جهان اسلام و روند مسلمان شدن ما داشته‌اند را معرفی کنیم. باید به مفاهیم بپردازیم و از لاک آهو و کبوتر بیرون بیاییم.
شعر از محبت سرچشمه می‌گیرد
وی درباره شاعر اشعار رضوی بیان کرد: سرودن شعر ناشی از همان دو عنصر معرفت و محبت است و وقتی شاعر این عناصر را داشته باشد، طبیعتاً جان او برای سرودن و پرواز در ملکوت الهی آماده می‌شود و اینکه شاعر خود را با مطالعه و حضور در حرم و توسل به امام رضا(ع) و زیارات و صلوات خاصه ایشان، در معرض سرودن قرار دهد نیز بسیار مؤثر است.
محدثی به اشعار مصنوعی اشاره کرد و گفت: اینکه شاعر خود را مجبور کند تا با حدیث‌ها و روایات شعر بسراید، قطعاً سبب می‌شود که شعرش تصنعی شود، اما شاعر باید با اشاره غیرمستقیم و یا اشاره به حدیث و رساندن مفهوم آن، روایت شعر را زیبا و پربار کند.
سنگینی کفه شعر رضوی در سه دهه اخیر
سردبیر فصلنامه شعر ادامه داد: شاید کفه شعر ما در سه دهه اخیر از کل تاریخ شعر رضوی سنگین‌تر باشد و این به برکت افقی بود که انقلاب به فراروی این نسل گشوده است، اما با این حال هنوز جای کار داریم؛ چرا که شعر آیینی یک افق بی‌کران و بی‌نهایت است. شعر آیینی باید هم زیبایی کلام داشته باشد و هم مفهوم والا. شعر باید مفهوم‌مدار باشد و از آرایه‌ها و تزیینات شعر نیز بهره ببرد. با این حال آینده شعر آیینی را زیبا می‌بینم؛ بر این اساس باید جوانان را تشویق و برای آنها انگیزه ایجاد کرد. اشکالی هم ندارد که جوانان شعر جشنواره‌ای و شعر واژه‌محور بسرایند، این هوشمندی نظام فرهنگی ما را می‌طلبد که جوانان را با برنامه‌ریزی جذب کرده و افق عمیق‌تری را به روی این نسل بگشاید.
نقش واژگان در شعر رضوی
محدثی درباره نقش واژگان در شعر رضوی گفت: در دوره‌ای، برپایی جشنواره‌ها، لوح‌ها و جوایز و از طرف دیگر نگاه احساسی به امام رضا(ع) باعث می‌شد تا واژگان کلیدی مانند کبوتر، حرم، گنبد، سقاخانه و... جلوه پیدا کنند و با وجود این واژه‌ها، شعر را رضوی می‌دانستند؛ البته این واژگان می‌تواند بخشی از ارادت ما را نسبت به امام رضا(ع) برساند، اما به نظر من باید عمیق‌تر به شعر رضوی نگاه شود و حوزه مفاهیم را بازتر کنیم و از سلیقه و جشنواره‌زدگی بپرهیزیم تا نسل جوان ما تصور نکند برای، این که شعرش در جشنواره رضوی مورد قبول قرار گیرد، باید فقط از واژگان و نمادهای روز استفاده کند. از طرف دیگر احادیث و روایات زیادی داریم مانند اینکه پیامبر اکرم(ص) دو نفر را پاره تن خود اعلام کردند؛ یکی حضرت فاطمه(س) و دیگری امام رضا(ع). این موارد نکاتی هستند که می‌توانیم حتی در حوزه شعر از آنها الهام بگیریم. این وظیفه ما ایرانیان است که فضایل، بخشش و بزرگی امام رضا(ع) و تأثیری که ایشان در جهان اسلام و روند مسلمان شدن ما داشته‌اند را معرفی کنیم. باید به مفاهیم بپردازیم و از لاک آهو و کبوتر بیرون بیاییم.
شعر از محبت سرچشمه می‌گیرد
وی درباره شاعر اشعار رضوی بیان کرد: سرودن شعر ناشی از همان دو عنصر معرفت و محبت است و وقتی شاعر این عناصر را داشته باشد، طبیعتاً جان او برای سرودن و پرواز در ملکوت الهی آماده می‌شود و اینکه شاعر خود را با مطالعه و حضور در حرم و توسل به امام رضا(ع) و زیارات و صلوات خاصه ایشان، در معرض سرودن قرار دهد نیز بسیار مؤثر است.
محدثی به اشعار مصنوعی اشاره کرد و گفت: اینکه شاعر خود را مجبور کند تا با حدیث‌ها و روایات شعر بسراید، قطعاً سبب می‌شود که شعرش تصنعی شود، اما شاعر باید با اشاره غیرمستقیم و یا اشاره به حدیث و رساندن مفهوم آن، روایت شعر را زیبا و پربار کند.
سنگینی کفه شعر رضوی در سه دهه اخیر
سردبیر فصلنامه شعر ادامه داد: شاید کفه شعر ما در سه دهه اخیر از کل تاریخ شعر رضوی سنگین‌تر باشد و این به برکت افقی بود که انقلاب به فراروی این نسل گشوده است، اما با این حال هنوز جای کار داریم؛ چرا که شعر آیینی یک افق بی‌کران و بی‌نهایت است. شعر آیینی باید هم زیبایی کلام داشته باشد و هم مفهوم والا. شعر باید مفهوم‌مدار باشد و از آرایه‌ها و تزیینات شعر نیز بهره ببرد. با این حال آینده شعر آیینی را زیبا می‌بینم؛ بر این اساس باید جوانان را تشویق و برای آنها انگیزه ایجاد کرد. اشکالی هم ندارد که جوانان شعر جشنواره‌ای و شعر واژه‌محور بسرایند، این هوشمندی نظام فرهنگی ما را می‌طلبد که جوانان را با برنامه‌ریزی جذب کرده و افق عمیق‌تری را به روی این نسل بگشاید.
