آراسته شدن به 4 هنر برای آفرینش سبک زندگی مؤمنانه

وی هنر را آفرینش زیبایی به مدد نیروی دانایی خواند و گفت: باید دید چگونه می‌توان سبک زندگی را با بکارگیری خرد به سوی زیبایی‌ها رهنمون کرد؛ سبک زندگی مجموعه بینش‌ها و منش‌هایی است که در عرصه‌های مختلف زندگی بروز و ظهور می‌کند و همگی در بردارنده تعامل با خداوند است.

پوررستمی با بیان اینکه سبک زندگی سعادت‌بخش به هنرهایی همچون دانستن، خواستن و توانستن نیاز دارد، عنوان کرد: آموزه‌های تعامل با خداوند در مکتب اهل بیت(ع) به نحوی آموزش داده می‌شود که تعامل با خود، مردم و طبیعت را نیز در بر می‌گیرد. هنگامی که دست به قنوت می‌بریم در حوزه فردی و یا دست مستمندی را می‌گیریم در حوزه اجتماعی و یا دست نوازش بر سر حیوانی می‌کشیم در حوزه محیط زیست، همگی ارتباط با خداوند و عبادت محسوب می‌شود و به زندگی سبک و سیاقی هنرمندانه می‌دهد.

سبک زندگی مؤمنانه و عاقلانه از جاده معرفت می‌گذرد

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه از منظر اسلام و به ویژه آموزه‌های شیعه سبک زندگی مؤمنانه و عاقلانه از جاده معرفتی می‌گذرد که آموزه‌های اهل بیت(ع) در اختیار ما قرار می‌دهند، اظهار کرد: تفکر، توکل، تودد و تلذذ چهار حوزه تعاملی با خود و خدا را پوشش می‌دهند، به نحوی که تفکر تعاملی خردمندانه انسان با خود و توکل تعامل واقع‌بینانه انسان با خداوند است. همچنین تودد تعامل نوع‌دوستانه انسان با خلق خدا و تلذذ نیز نوعی تعامل هوشمندانه با دنیا و مواهب آن است.

تفکر؛ هنر پردازش معلومات و تجربه‌ها به قوه خرد

وی به اولین هنر؛ یعنی تفکر اشاره، و عنوان کرد: تفکر؛ هنر پردازش معلومات و تجربه‌ها به قوه خرد است. اشاره قرآن همواره به تعقل است و در آموزه‌های دینی از تعقل به عنوان هزار سال عبادت یاد شده است. به نحوی که در روایات آمده است که «لَیسَ الْعِبَادَةُ کَثْرَةَ الصَّلَاةِ وَ الصَّوْمِ إِنَّمَا الْعِبَادَةُ التَّفَکُّرُ فِی أَمْرِ اللَّهِ عَزّوَجَلَّ؛ عبادت زیاد بودن نماز و روزه نیست بلکه عبادت فقط تفکر در امر خدای متعال است.»

وی با بیان اینکه ارزش زندگی یک مومن در گرو بندگی او است، گفت: در منشور معرفتی امام رضا(ع) برترین بندگی و به طور اساسی بندگی همین کثرت تفکر و اندیشیدن معرفی شده است. به نحوی که هنر تفکر و اندیشیدن جوهره سبک زندگی که همان عبودیت است را رقم می‌زند. گاهی لحظه‌ای اندیشیدن موجب دمش روحی تازه در زندگی می‌شود و تغییر زاویه دید نسبت به زندگی را به دنبال دارد.

پوررستمی اظهار کرد: خداوند انسان را به تفکر دعوت کرده و به طور مثال می‌فرماید: «إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِکُمْ وَ إِنْ أَسَأْتُمْ فَلَها؛ اگر نیکی کنید، به خودتان نیکی می‌کنید و اگر بدی کنید باز هم به خود می‌کنید». تعقل و تفکر در همین یک آیه کافی است تا انسان تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی خود را اصلاح کند.

توکل؛ هنر اعتماد و واگذاری امور به خدا

عضو گروه شیعه شناسی به دومین عنصر مؤثر در سبک زندگی مؤمنانه با عنوان توکل به عنوان هنر اعتماد و واگذاری امور به خدا اشاره کرد و افزود: با آراسته شدن به هنر توکل فرد در طوفان‌های زندگی آرامشی را تجربه می‌کند که بهتر از ناخدا بودن است. حقیقت توکل آن است که جز از خدا نترسیم و جز او را یاری نگیریم.

پوررستمی با اشاره به اینکه از منظر رضوی توکل و تفویض از ارکان ایمان قلمداد می‌شود و در زندگی نقش مؤثری دارد، تصریح کرد: برخی در سبک زندگی خود اینگونه‌اند که وقتی تمام راه‌های مادی و دنیوی به روی انسان بسته می‌شود به سمت خداوند روی می‌آوردند در صورتی که هنر توکل؛ یعنی انسان در زندگی به داشته‌های خداوند بیشتر از داشته‌های خود و اطرافیان اطمینان داشته باشد.

وی ادامه داد: امام علی(ع) می‌فرمایند هنگامی که پیامبر(ص) در شب معراج از پروردگارش پرسید که «پروردگارا کدامین اعمال از میان سایر اعمال بهتر است» چنین جواب شنید که چیزی برای انسان بهتر از توکل بر من و رضایت به آنچه قسمت و روزیش کرده‌ام وجود ندارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه که توکل منافاتی با تلاش و کوشش ندارد، اظهار کرد: انسان مؤمن از هیچ تلاشی برای رسیدن به هدف باز نمی‌ماند اما نتیجه را به خداوند می‌سپارد. باید باور داشت که تمام عوامل مادی و طبیعی تحت قدرت خدا و به اذن او تأثیرگذار هستند.

تودد؛ هنر دوست داشتن و محبت ورزیدن به خلق خدا

پوررستمی سومین عامل در سبک زندگی مؤمنان را تودد؛ یعنی هنر دوست داشتن و محبت ورزیدن به خلق خدا دانست و گفت: تودد در دو حوزه قلبی و عملی بروز و ظهور پیدا می‌کند. در تودد قلبی انسان قلب خود را سرشار از محبت مؤمنان و همنوعان می‌کند. امام علی(ع) نیز در یکی از بیاناتشان به جامعه نهیب می‌زنند که چه معنا دارد که در جامعه اسلامی عنصر دیگرخواهی نباشد.

وی ادامه داد: وقتی امام رضا(ع) در حدیث معروف اسلام محض شاخصه‌های دینداری و سبک زندگی اهل بیت(ع) را معرفی می‌کنند، روی گشاده و محبت نسبت به مؤمنین را یکی از آنها بر‌می‌شمارد. بدین معنا که اگر کسی می‌خواهد شناسنامه سبک زندگی خود را صبغه قرآنی و عترتی بخشد نباید از دو هنر گشاده‌رویی و گشاده‌دستی در زندگی غفلت کند. حدیث ادخال السرور را نیز می‌توان در همین راستا ارزیابی کرد، به نحوی که فرموده شده است که بعد از انجام واجبات کاری بهتر از ایجاد خوشحالی برای مؤمن نزد خداوند نیست.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: سبک زندگی توددمدار باعث می‌شود که دیگران نسبت به فرد احساس آرامش و خوشی داشته باشند؛ یعنی اگر مؤمنی این هنر را داشته باشد که تودد قلبی و عملی خود را در صحنه زندگی نسبت به دیگران اجرایی کند بدون تردید یکی از محصولات شیرین این سبک آرامش‌بخشی به دیگران در کنار آرام گرفتن خود است. از منظر امام رضا(ع) این سبک زندگی بهترین و برترین نوع زندگی و سبک تعامل معرفی شده است.

تلذذ؛ هنر لذت بردن از زندگی حسب امر خداوند

وی هنر چهارم را تلذذ و لذت بردن از زندگی حسب امر خداوند برشمرد و گفت: نباید به بهانه آخرت‌گرایی از روی جنازه مواهب و لذایذ مشروع دنیوی عبور کرد و نیز به بهانه استفاده از دنیا، آخرت ویرانی را برای خود رقم زد. امام رضا(ع) «لَیسَ مِنّا مَن تَرَکَ دُنیاهُ لِدِینِه وَ دینَهُ لِدُنیاه؛ از ما نیست آن که دنیاى خود را براى دینش و دین خود را براى دنیایش ترک گوید.»

پوررستمی ادامه داد: در آموزه‌های دینی عیش و دنیا مطرود نیست بلکه انسان دعوت به بهره‌مندی روشمند از عیش دنیا شده است. عیشی که به انسان ضرر وارد نکند هیچ تناقضی با آموزه‌های دینی ندارد. اعمالی که حرام هستند و بعضا از سوی برخی افراد لذت شمرده می‌شوند علاوه بر ضرر معنوی به انسان ضرر مادی نیز وارد می‌کنند و علم نیز بارها این امر را ثابت کرده است.

وی ادامه داد: از کلام رضوی بر می‌آید که لذت‌های مشروع راه را برای اداره سبک زندگی بهتر هموارتر می‌کند؛ چرا که امام رضا(ع) تفریح و سرگرمی‌های لذت‌بخش را یاور و مقوم اداره زندگی قلمداد کرده‌اند که با کمک آن بهتر می‌توان در امور دنیوی به موفقیت رسید.

عضو گروه شیعه شناسی یکی از راه‌های لذت‌بردن از زندگی و ایجاد جذبه در آن را روی خوش نشان دادن به سختی‌ها و تلاش مکرر دانست و گفت: معنابخشی به سبک زندگی در پرتو دلدادگی به کار و تلاش است، لذت از دل تنبلی و عیش صرف بر نمی‌خیزد بلکه هنر تلذذ در سبک زندگی همراه و همگام سختی‌ها است. نباید فراموش کرد که قرآن کریم نیز آسانی را همراه با سختی و در کنار سختی دیده است.

نویسنده کتاب «سبک زندگی در آموزه‌های نهج‌البلاغه» با بیان اینکه در سبک زندگی لذت ترک گناه با سختی در راه ترک لذت گناه حاصل می‌شود، گفت: در سبک زندگی مؤمنانه هم حلاوت دنیا و هم حلاوت آخرت و تقوامداری وجود دارد. نباید به بهانه ندیدن لذت و خوشی از تلاش دست برداشت؛ چرا که انسان موظف به بندگی و صبر است. حکم‌هایی که خداوند برای انسان صادر می‌کند تابع منافعی است و اگر از این مسیر خارج شویم دچار خسران معنوی و مادی می‌شویم.