استقرار الگوی پیشرفت قرآنی بر پایه پاسخگویی؛ لازمه مقابله با گفتمان‌های رقیب
گروه حوزههای علمیه: حجت‌الاسلام عبدالکریم بهجت‌پور در نشست تخصصی تفسیر پیشرفت‌شناخت اظهار کرد: الگوی پیشرفت قرآنی باید برپایه تبیین اصول گفتمان پیشرفت و پاسخگو بودن در برابر گفتمان‌های رقیب طراحی شود و بتواند آنها را به چالش بکشد و نقد کند.
به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا)، نشست علمی پژوهش‌محور تفسیر پیشرفت‌شناخت، شب گذشته 12 دی‌ماه، در موسسه تمهید و با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین بهجت‌پور و حجت‌الاسلام والمسلمین آکوچکیان برگزار شد.
در ابتدای این نشست علمی، حجت‌الاسلام والمسلمین آکوچکیان، مدیر مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) گفت: تفسیر فرایندی، در گام اول باید یک فرایند دانشی را به دانشجویان این مسیر ارایه دهد.
وی افزود: این مدل در واقع یک مدل از ایده تحول به رشد است که در این بخش میتوانیم سوره حمد را در این خصوص به عنوان مصداق بیان کنیم و تفسیر این مدل پایه را ارایه دهیم. کارکرد این مدل جامعه را در مدیریت زمان بیان میکنیم.
مدیر مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه(رشد) بیان کرد: نقطه مرکزی تمام این اتفاقات باید تربیت عنصر انسانی باشد؛ اگر به این فرایند قائل باشیم، در میان این 114 سوره که هر کدام خود یک سیستم هستند، می‌توان به یک شبکه جامع رسید.
وی با ذکر این مطلب که هنوز کسی با مدل پرداختن به فرایند رشد به مقوله فرایندی و سیستمی نگاه کردن آیات، نگاه نکرده است گفت: در میان 114 سوره که در واقع 114 سیستم هستند، یک سیستم جامع وجود دارد؛ پردازش الگوی موضوعی تحول امری مهم است که خوشبختانه امروز نظام اسلامی این فرصت را به خوبی در اختیار ما قرار داده است که از اجمال به تفصیلهای واژه‌شناسی و موضوع‌شناسی و سازوکارشناسی برویم.
وی اظهارکرد: انتخاب و کاربست سازوکار در این زمینه بسیار مهم است و در زمینه اینکه در چه چرخههایی این رشد را به معرض آزمونهای اجرایی بگذاریم، 6 سازوکار مطرح است که شامل رشد و تحول، مدیریت، تحقیق و توسعه، نظام‌های مطلوب، کیفیت حاکمیت و نقد حاکمیت است.
آکوچکیان بیان کرد: در الگوی پیشنهادی قرآنی رشد و پیشرفت باید این شش گام را حرکت کنیم تا به تحلیل سازوکار دست یابیم؛ در عرصه نظریه پیشرفت نیز باید گامهایی طی شود که شامل عرصه انسان‌شناسی و تمدنی انسانی، دوم سه حوزه فردی اجتماعی و تمدنی و سبک زندگی است.
مدیر مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) اظهارکرد: پس از این مقدمات به مدل مفهومی رسیدهایم که باید ذیل نظام برنامه عملیاتی به عملیات مبدل شود؛ نمیتوان نظریه پیشرفت و تمدنی را صرفا در کتابخانه سامان داد، بلکه باید با زبان گفتمان مردمی و عرصه هنر و رسانه وارد این مقوله شود، زیرا هنر ثابت کرده است که از میان همه طرق اثبات حقانیت وحی، زبان پیامبر برای انتقال این مفاهیم از سوی خدا برگزیده شده است.
دعا عالی‌ترین و بالغترین گفتمان تفسیری الگوی رشد
دعا عالی‌ترین و بالغترین گفتمان تفسیری الگوی رشد
وی گفت: عالی‌ترین زبان این گزارش ادعیه است؛ دعا عالی‌ترین و بالغترین گفتمان تفسیری این الگوی رشد است؛ یعنی حتی در عرصه زبان‌داری و آشکارگی این مدل نیز باید عالی‌ترین جنس را بیاوریم.
آکوچکیان با انتقاد از کمبود تولید فکر در زمینه روش‌شناسی و تولید نظام فکری تصریح کرد: در اینجا باید به این واقعیت پرداخت که به رغم وجود نظرات و نظامات مختلفی که از سوی اساتید بیان شده است، بازهم کسی حرف آخر را نزده است و هنوز به سرجمعی نرسیدهایم، ولی باید این آراء به میدان بیاید و از این فرصتی که انقلاب اسلامی به ما داده است، استفاده کرده و به پیشگامی شیعه در جهان اسلام در زمینه پردازش پایه تحول ادامه دهیم.
وی افزود: به رغم رشد و توسعهای که انجام شده است، ولی در این زمینه دوره گذار معرفت‌شناختی اتفاق نیافته است و نظریات باید در بوته نقد و آزمون قرار گیرند؛ هنوز نظریهها نمیتوانند خود را به عنوان آخرین نظر مطرح کنند.
آکوچکیان بیان کرد: نظریه قرآنی که بانی علوم انسانی اسلامی است طرح شده ولی هنوز شکل ملموس روش شناسی تبیین نشده است؛ در این زمینه باید به گفت‌وگوی درون نظامی ادامه دهیم و سخن یکدیگر را بشنویم.
شش حوزه گفتمانی در چشم‌انداز پیشرفت‌شناخت به قرآن
وی گفت: شش حوزه گفت‌وگو با اساتید در مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه(رشد) مدنظر قرار گرفته است که در هر موضوع موارد با اساتیدی که در این زمینه فعالیت داشتهاند مطرح می‌شود که این موارد شامل چشم انداز پیشرفت‌شناخت به اندیشه و دانش تفسیری، نظریههای تفسیری پیشرفت‌شناخت، روش‌شناسی تفسیر، الگوی مدیریت قرآن‌شناخت پیشرفت، علوم انسانی قرآن‌شناخت و گذار از فهم هرمنوتیک به تجربه هنرشناخت قرآن است.در ادامه این مراسم، حجت‌الاسلام والمسلمین بهجت‌پور، گفت: هیچ نظریهای آخرین نظریه نیست، زیرا معرفت نقطه پایانی ندارد؛ آرمان پیشرفت و تحول در عرصه معرفت و عمل و طراحی تمام‌شدنی نیست.
وی افزود: برخی بیان میکنند که باید به آرمان پیشرفت فکر کنیم، نه خود پیشرفت و تمام اهداف پیشرفت را باید اهداف میانی بدانیم.
مبانی اصول تفسیر تنزیلی
مبانی اصول تفسیر تنزیلی
بهجت‌پور بیان کرد: اصول تفسیر تنزیلی به منظور توضیح روش کشف پیشرفت در جامعه معاصر نزول، الگوگیری از آن در جوامع جدید با روش جری و تطبیق تدوین شده است، از این رو در نظر اول سیر تنزلی سورهها و آیات تنها بر پایه نگاه تحولی بنا می‌شود. باید دانست که قرآن کتاب علم مدیریت پیشرفت نیست بلکه کتاب پیشرفت عینی و عملی است از این جهت باید بتوان از مفاهیم خاص و یا مفاهیم مرتبط با عینیت معاصران نزول، انتزاع مفهوم عام کرد.
سنت؛ مکمل تفسیر تنزیلی
سنت؛ مکمل تفسیر تنزیلی
وی گفت: نکته دیگر آنکه تفسیر تنزیلی و استخراج روش قرآنی تمام زوایای پیشرفت و ابعاد و ابزار آن را روشن نمیکند، بلکه نیاز به تکمیل با منبع سنت دارد؛ بعد از سنت می‌توان زمینه را برای پاسخ به سوالات دقیق پیشرفت فراهم کرد.
نظریه‌پرداز تفسیر تنزیلی قرآن بیان کرد: اگر نظام را ترکیبی از اصول و روشهایی بدانیم که موجد بایدها و نبایدهای مسایل هستند و با افزوده شدن دانش‌ها و تجربهها شکل عینی و تشخصی خارجی پیدا میکند و فعالیتها در سایه آن صورت میپذیرد، تفسیری تنزیلی در پردازش نظام مطلوب رشد در هر شش حوزه نظام پردازی دخالت میکند.وی افزود: به عبارت بهتر تفسیر تنزیلی بانگاه فرایندی سورهها و آیات از ابتدا تا انتهای جریان نزول قرآن، محققان را یاری میکند تا حجم بیشتری از مسایل مربوط به حوزه نظام پردازی را پاسخ دهند؛ به عنوان مثال میتواند نسبت تقدم و تاخر خرده نظام‌ها و نحوه گسترش آنها و کیفیت ترکیب نظام‌های 6گانه را در سیر نزول حکیمانه نشان دهد.
یاری تفسیر تنزیلی به فهم جایگاه نظام‌ها در سیر تحول
وی گفت: در سایه تفسیر تنزیلی می‌توان عناصر هم نظر را به هم پیوست و نسبت بین آنها را برقرار کرد و با نگاه سیستمی نقش و جایگاه تمام نظام‌ها را در سیر تحول نمایش داد و به اقتصادی حکیمانه از این نگاه درس اجرا و پیاده کردن نظام را در کنار شناخت و فهم نظام گرفت.بهجت پور بیان کرد: در پاسخ به این سوال که سبک تنزیلی در تحلیل انتقادی وضعیت و جمود جامعه هدف در چارچوب الگوی قرآن‌شناخت نقد چه وضعیتی کارکردی دارد، گفت: طبیعی است که این انتظار را از قرآن و سنت داشته باشیم؛ حتی اگر از سبک تفسیری تنزیلی استفاده نکنیم، اگر پذیرفته باشیم که سبک تنزیلی به سوالاتی نوعا مرتبط با روشها و رویهها و فرایندها که تمرکز میکند و روشهای حکیمانه خدای متعال را در این باره مورد توجه قرار میدهد، به طور طبیعی انتظار میرود که این سبک ابزار مناسبی برای نگاه انتقادی به روشهای موجود گفتمانی در هر یک از جوامع هدف باشد.
وی افزود: هرگونه مطالعه قرآن در هر سبکی ابتدا قدرت نقد جامعه هدف را به دست میدهد؛ سبک تنزیلی قادر است که ابعاد این انتقاد را در بخشهای فرایندی سیستم تربیتی و پیدا کردن خرد و کلان نظام‌ها بالاببرد.
رئیس موسسه تمهید بیان کرد: به نظر میرسد که بهترین الگوی کاربردی و برنامه توسعهای بشریت نگاه اجمالی به مقوله برنامه برگرفته از مفاهیم بسیار بنیادین و قابل توجیه و به وسیله آنها است؛ اشتباه بر نگرش برنامه توسعه تفصیلی موجب صرف وقت فراوان و ریسک بالای فاصله برنامه تا عمل و ندیدن مطالبات نامناسب با عمل می‌شود.
وی گفت: بر پایه مطالعات تنزیلی به دست آمد که قرآن ابتدا مطالب مهم و اصلی خود را در قالب چند سوره به اجمال بیان کرده و سپس به تناسب پیشرفت امر دین و مخاطبان برنامه را تفصیل داده است.
استقرار الگوی پیشرفت قرآنی بر پایه پاسخگویی؛ لازمه مقابله با گفتمان‌های رقیب
استقرار الگوی پیشرفت قرآنی بر پایه پاسخگویی؛ لازمه مقابله با گفتمان‌های رقیب
بهجت پور اظهارکرد: به نظر میرسد هر مرحله توسعه نسبت به مرحله گذشته باید رشد درختی مناسبی داشته باشد و از رشد زیرزمینی تا دیده نشدن و بسترگستری تا استقرار و درنهایت پایش و مراقبت پیشرفت را باید تقطیع کرد.
وی افزود: به نظر میرسد که الگوی پیشرفت قرآنی باید برپایه تبیین اصول گفتمان پیشرفت و پاسخگو بودن در برابر گفتمان‌های رقیب طراحی شود؛ در ادامه باید بتواند گفتمان‌های رقیب را به چالش بکشند و نقد کند.
وی تصریح کرد: در الگوی پیشرفت اسلامی باید ابتدا بر مفاهیم پایه تاکید کرد و با پیاده سازی آنها فرصت را برای ارزش‌گذاری فراهم و در مرحله سوم به هنجارسازی و مراقبت و پایش پرداخت.
بهجت‌پور گفت: باید از الگوی یپشرفت اسلامی بروندادهای گفتمان رقیب را به تکرار مورد نقد انسانی و بنایی قرار داد و از صاحبان آن استیضاح کرد.
مطالب مرتبط
