خط امیر؛ تلفیق تکنولوژی و هنر در کتابت قرآن
گروه ادب: خط «امیر» که تلفیقی از تکنولوژی و هنر خوشنویسی است برای استفاده در نرم‌افزار قرآن‌نگار و کتابت قرآن آماده شده است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، سیستم قرآن‌نگار برای کمک به حفظ و پاسداری از رسم‌الخط و خوشنویسی قرآن و انحصاراً برای نگارش قرآن طراحی شده است. با کمک این سیستم امکان کتابت و چاپ مکانیزه قرآن، با خط استادان خوشنویسی و با خطوط متنوع نسخ، ثلث و نستعلیق فراهم می‌شود.
قرآن‌نگار، سامانه‌ای متشکل از چندین برنامه به هم پیوسته است که تمام مؤلفه‌های قرآنی از قبل رسم‌الخط، علام وقف، تقسیمات قرآنی در آن ملاحظه شده است و ضمن رعایت حدود شرعی و علمی کتابت به کمک فناوری نرم‌افزار، تضمین صحت چاپ قرآن و عرضه آن در اندازه‌های مختلف و سطربندی‌های متفاوت با اعراب و نشانه‌های مناسب و صفحه‌بندی‌های متنوع امکان‌پذیر شده است. دغدغه اصلی در این کار، رعایت اصول خوشنویسی با حفظ اصالت خط بوده، به نحوی که در طراحی فونت، فراتر از طراحی‌های مرسوم اقدام به آموزش خط اساتید خوشنویسی قرآن به نرم‌افزار می‌شود و در طراحی فونت تمام قطعات خطی یک نسخه اصیل قرآن کریم از ابتدا تا انتها، صفحه به صفحه، سطر به سطر، کلمه به کلمه و حرف به حرف بررسی شده و با نسخه خطی تطبیق داده می‌شود. در این کار از آخرین دستاوردهای علمی در زمینه پردازش و بازشناسی هوشمندانه خطوط بهره‌گیری شده و امکانات تدقیق خط چندان فراهم شده است که بین دست‌نوشته کاتب با خطوط بازآفرینی شده تفاوت محسوسی دیده نشود. گویا که این خود استاد است که زنده شده و از ما سفارش خط می‌گیرد و این چشم‌انداز جدیدی در حوزه انتشار قرآن کریم و همچنین همراهی کارشناسان فنون کتابت و نشر قرآن در عرصه سریع و دقیق مصاحف آینده را در پی خواهد داشت.
خط امیر:
این خط به ابتکار شرکت گام الکترونیک طراحی و ابداع شده است. هدف از طراحی این خط ایجاد یک خط ایرانی خوشخوان و ساده برای کتابت قرآن بوده است. طرح اولیه خط امیر توسط گروه طراحی فونت شرکت ایجاد شد و سپس با توجه به اصول نسخ ایرانی و تنوع قطعات و ترکیبات متعدد برای کتابت قرآن کریم، زیر نظر اساتید خوشنویسی توسعه یافت. در این زمینه استاد عبدالکاظم صادقا که سابقه طولانی در امر کتابت قرآن کریم دارد نقش اصلی را ایفا کرده است و نحوه اعمال فنون خوشنویسی نسخ در قطعات فونت، زیرنظر وی اصلاح شده. به گونه‌ای که با بیان قواعد نگارش توسط وی و سپس نظارت بر نوع طراحی حروف، جزئدیات فونت با دقت بالا اصلاح شده و با توسعه و تکمیل قطعات متنوع فونت برای استفاده اختصاصی در نرم‌افزار قرآن‌نگار و کتابت قرآن آماده شد.
بازآفرینی نسخه‌های خطی نفیس قرآن
نسخه‌های نفیس قرآنی را به کمک سیستم قرآن‌نگار میتوان احیا و بازآفرینی کرد. خطوطی که نسخه خطی به دقت به کامپیوتر آموزش داده می‌شود تا بتوان آن نسخه را با تغییرات دلخواه بازآفرینی و چاپ کرد. هم اکنون خط نیریزی به صورت دقیق و کامل از روی نسخه خطی نیریزی به برنامه آموزش داده شده است و ناشران می‌توانند هر تغییری را که تمایل دارند در نسخه نفیس نیریزی سفارش دهند و فایل آماده چاپ قرآن را تحویل گیرند.
کتابت قرآن با خط‌های متنوع قرآنی
در کنار خط نیریزی خطوط دیگری به برنامه قرآن‌نگار آموزش داده شده و امکان کتابت قرآن با این خطوط نیز وجود دارد، برخی از این خطوط عبارت است از شیوه امین رشدی، شیوه عثمان‌طه، قلم لطیف، قلم حکیم و ... . هر قرآنی را با مشخصات دلخواه شامل تعداد صفحه و سطر، اندازه قلم، تنوع تقسیمات قرآنی، نوع علائم وقف، گل‌آیه‌های گرافیک و ... را میتوان با خطوط بالا سفارش داد.
افزودن خط‌های جدید
علاوه بر خطوط فعلی و موجود در سیستم قرآن‌نگار ناشران می‌توانند خطوط مورد علاقه خود را برای چاپ قرآن‌های نفیس سفارش دهند این خطوط را میتوان از منابع نسخه خطی، کلماتی که یک خوشنویس معاصر کتابت می‌کند و از روی فونت‌های کامپیوتری موجود تهیه و طراحی کرد.
نشر قرآن‌های حزبی 120 پاره
قر آن‌های 120 پاره معمولا از روی ورق‌های یک نسخه قرآن کامل صحافی می‌شوند که گاه نیز ختم به آیه در آنها رعایت نشده است با برنامه قرآن‌نگار میتوان 120 حزب قرآن را به گونه‌ای صفحه‌بندی کرد که یک حزب از ابتدای صفحه شروع شده و انتهای حزب نیز در پایان صفحه قرار گیرد. درشتی قلم تعداد صفحه‌ها و تعداد سطرهای هر حزب را نیز به دلخواه تعیین کرد. البته میتوان در شروع و پایان 120 قسمت یا حتی تعداد آنها تغییراتی داد. حتی تغییراتی براساس مفاهیم قرآن که شروع و ختم یک مطلب ملاک صفحه‌بندی باشد.
چاپ قرآن‌های درشت خط و بزرگ
صفحه‌آرایی قرآن‌نگار محدودیتی ندارد و میتوان قرآن‌های بسیار کوچک و یا بسیار بزرگ را با آن چاپ کرد. مثلا برای قرائت دسته‌جمعی در کلاس یا مسجد میتوان قرآنی به قطع بسیار بزرگ تهیه کرد. چاپ قرآن‌های نفیس با جلد و چرم همچنین سیستم قرآن نگار این امکان را فراهم می‌کند که بتوان قرآن‌هایی بسیار نفیس با خط خوش، تذهیبات چشم‌نواز و صحافی و جلد بسیار با کیفیت روی کاغذ اعلا چاپ کرد.
برخی از قرآن‌های چاپ شده با نرم‌افزار قرآن‌نگار از قرآن‌های چاپ شده با نرم‌افزار قرآن‌نگار میتوان به دو مصحف زیر اشاره کرد؛
یکی قرآن 604 صفحه‌ای به خط نیریزی و با رسم‌الخط مصوب مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران است. این قرآن در سال 1393 توسط مرکز طبع و نشر سفارش داده شد و به چاپ رسیده است و صفحه‌بندی این قران از نظر ختم به آیه مشابه قرآن عثمان‌طه بوده و هر صفحه در 12 سطر نگارش شده است. پی‌دی‌اف این قرآن آماده تحویل به ناشران است.
قرآن 604 صفحه‌ای دیگر به خط نیریزی و با رسم‌الخط مصوب مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران و ضبط دارالقرآن این قرآن در سال 1394 توسط معاونت نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریم سازمان دارالقرآن الکریم سفارش داده شده و به چاپ رسیده است. این مصحف نیز همانند مصحف قبلی از نظر ختم به آیه مشابه قرآن عثمان‌طه بوده و هر صفحه در 12 سطر نگارش شده است.
