اهمیت رعایت استانداردهای لازم در ترتیل

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در تلاوت‌های تحقیق و ترتیل تفاوت‌هایی وجود دارد که برای اجرای صحیح هر یک از این روش‌ها نیاز است تا تفاوت‌های آنها شناسائی شود. در واقع این دو نوع تلاوت تفاوت هایی هست که باید به آنها واقف باشیم تا بتوانیم به خوبی اسلوب های آن، تلاوت را پیاده کنیم، اگر اسلوب را خوب شناختیم، می‌توانیم تفاوت بین این دو روش را به خوبی تشخیص دهیم.

در تحقیق برای هنرنمایی کردن دست قاری بسیار باز است به گونه‌ای که:

• اولا، در این روش می‌توان از هنرهای صوتی و تحریرها استفاده کرد  
• ثانیا، در ترتیل برای به کارگیری از این هنرها محدودیت وجود دارد

با توجه به این محدودیت، بیشترین چیزی که در قالب ترتیل شنیده می‌شود «حروف» و «کلمات» هستند، زمانی که به یک قرائت تحقیق گوش می‌دهیم می‌توانیم حواسمان را به چند جا معطوف کنیم اما اگر بخواهیم حواسمان را به صورت ویژه به آرایه‌های صوتی جلب کنیم قطعاً نمی‌توانیم به اداء الحروف، تجوید و سایر آیتم‌های تلاوت قرآن توجه کنیم و به همین دلیل است که در مسابقات قرآن هم برای رشته قرائت از چند داور استفاتده می‌شود.

با این اوصاف:

وقتی که آرایه‌ها، فراز و فرودها و در یک کلام هنرنمایی‌ها کمتر شود، توجه همه مستمعان به قسمتی که از بقیه قسمت‌ها بارزتر است جلب می‌شود.

1. تمام کلمات در ترتیل با وضوح بیشتری شنیده می‌شوند.
   
2. این مسأله توقع ایجاد می‌کند که قاری بتواند ترتیل را به بهترین شکل اجرا کند.
   
3. علاوه بر این که قاری به تجوید و اهمیت آن واقف است باید تجوید پیشرفته‌تری ارائه کند.
   
4. در تمام دنیا تعداد مرتلان خوب از تحقیق خوان‌ها بیشتر است.

قاریان وقتی که به این حوزه می‌رسند شاید نمی‌توانند به زیبایی‌ها و آیتم‌هایی که یک ترتیل خوان به آن‌ها لازم دارد برسند، ممکن است در اداء الحروف استانداری های کامل رعایت نشود اما در تحقیق اگر رعایت نشود برای مستمع جالب نیست، به همین دلیل یعنی زیبایی در اداء الحروف است که ترتیل منشاوی تبدیل به یک ترتیل شنیدنی شده است.

در نتیجه
با اهمیت دادن به اداء الحروف به شکل زیبای آن، هم ترتیل شنیدنی خواهیم داشت و هم تحقیق زیبا و با تکرار و تمرین باید به جایی رسید که تجوید و زیبایی در اداء الحروف برای قاری ملکه شود.
البته زیبایی اداء در هنرهای دیگر هم وجود دارد، در کلاس های فن بیان حروف را هم معرفی می‌کنند و همان طور که در تجوید جهر و همس و ... داریم در آنجا هم به همین نوع آموزش می‌دهند که حروف شدت دار را به این شکل بخوانید و ...
یکی از حلقه‌های مفقوده قاریان در کشور ما همین است که نمی‌توانند حروف و کلمات را خیلی زیبا ادا کنند و مخصوصاً که خیلی‌ها هم تجوید را عامل بازدارنده می‌دانند و می‌گویند تجوید دست قاری را می‌بندد اما تجوید همان هنر فن بیان و زیبا خواندن است.
یکی از تفاوت های ترتیل با تحقیق بحث انتقال‌ها و تعویض مقامات است که در تحقیق به دلیل محدودیتی که در پرده‌های صوتی وجود دارد قاریان سعی می‌کنند که مقام ها را یکی پس از دیگری در همان پرده مقام قبلی را عوض کنند. این کار از یک نظر استاندارد نیست ولی یک کار غیر استانداری است که پذیرفته شده است، مثلا قاری که نیم ساعت می‌خواند یک مقام را در یک پرده خاص می‌خواند و مقاماتی که عوض می‌شوند پرده شروع مقام همان است در تحقیق به خاطر هنرها و فراز و نشیب ها این موضوع کمتر احساس می‌شود علی الخصوص که در تحقیق فاصله بین نفسهای مان بین 20 تا 30 ثانیه هم می‌رسد در ترتیل این را نداریم و اگر این انتقال‌ها یکسان انجام شود و در ترتیل تعویض مقام در همان پرده قبلی باشد موجب ایجاد خستگی می‌شود.
نکته
کاربرد انتقال های صحیح در ترتیل باعث می‌شود

• قاری بتواند در یک لحظه، یک آیه را در یک مقامی که از درون مقام اصلی خوانده می‌شود در مقام دومی بخواند.
  
• در ادامه سریع به مقام اصلی بازگردد. به این معنا که فرضا در یک آیه اگر قاری در حال اجرای یکی از نغمات است آن نغمه می شود مقام و مقام دیگری که در اثنای آن اجرا توسط قاری خوانده می‌شود مقام دوم محسوب می‌شود و چون هنوز به کلی از مقام اصلی انقطاع ایجاد نشده، برگشت به آن مشکلی ایجاد نمی‌شود.

مثلا ممکن است در یک مقام نهاوند به بخشی از آیه رسید که باید صبا خواند در اینجا می توان در دل نهاوند یک صبا اجرا کرد که از جنس همان نهاوند محسوب شود.
ادامه دارد...
برگرفته از نکات آموزشی برنامه رادیویی «آموزش ترتیل» به کارشناسی احمد ابولقاسمی، قاری بین‌المللی قرآن.