شیوه داوری آثار نهمین جشنواره «تجسمی فجر» غیرکارشناسی است

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) مجتبی آقایی، دبیرکل نهمین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر در نشست خبری این جشنواره که دوشنبه 13 دی‌ماه در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد با این ادعا که در جشنواره امسال هم‌نشینی هنرمندان و آثار هنری شرکت‌کننده در آن را تبدیل به هم‌افزایی کرده و نحوه داوری آثار را متحول خواهیم کرد، بر ضرورت اجرای چنین تصمیمی در شورای سیاست‌گذاری جشنواره به منظور هدف‌مندتر شدن روند اجرایی جشنواره تأکید کرد.

براین اساس، در نهمین دوره جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر که از امروز 3 بهمن آغاز به کار خواهد کرد و تا 30 بهمن ادامه خواهد داشت، آثار هنری شرکت‌کننده در مرحله نهایی این جشنواره بدون در نظر گرفتن آنکه در چه قالب و رشته‌هایی پدیدآورده شده‌اند به شکل کلی و در قیاس با یکدیگر مورد قضاوت و داوری قرار خواهند گرفت و ملاک هیئت داوران در بررسی آنها میزان تأثیر سازنده‌ای است که بر روی مخاطب خواهد گذاشت.

به همین دلیل با غلامعلی طاهری، هنرمند پیشکسوت نقاشی و دبیر نخستین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر پیرامون این تصمیم شورای سیاست‌گذاری جشنواره و تبعات مثبت و منفی آن گفت‌و‌گویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

ـ حتماً در مورد نحوه داوری آثار نهمین جشنواره «تجسمی فجر» اخبار شنیده‌اید، نظر کلی خود را در این مورد بیان کنید؟

بله، متأسفانه چنین شکل داوری مورد تصویب قرار گرفته است و باید به این نکته اشاره کنم که تبعات منفی به دنبال خواهد داشت و مشکلات و معضلات زیادی را در ادامه پدید خواهد آورد. اینکه رشته‌های موجود در جشنواره «تجسمی فجر» را محدود کنیم و تحت یک فرایند داوری قرار دهیم غیرممکن است چرا که این حوزه آنچنان تخصصی و حرفه‌ای دنبال می‌شود که مثلاً در زیرمجموعه رشته نقاشی هم گرایشات مختلفی وجود دارد و مثلاً نقاشی دیجیتال را نمی‌توان با آثار نقاشی که به شکل سنتی روی بوم اجرا می‌شوند با هم داوری کرد؛ ما در رشته خوشنویسی 7 الی 8 گرایش مختلف داریم که هیچ‌کدام آنها را نمی‌توان با دیگری مورد مقایسه و داوری قرار داد پس چگونه ممکن است که همه رشته‌ها و بخش‌های شرکت‌کننده در جشنواره «تجسمی فجر» را بتوان با هم مورد قیاس قرار داد؟

ـ به عنوان دبیر نخستین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر به تشریح ابعاد گوناگون این جشنواره و اینکه چه جایگاهی در میان رویدادهای هنری به خود اختصاص داده است، بپردازید؟

دبیرکل نخستین جشنواره «تجسمی فجر» نه‌تنها خود من بودم که اصلاً طراحی آن را نیز خودم به عهده داشتم؛ روزگاری در میان برگزاری همه جشنواره‌های فرهنگی و هنری که تحت عنوان فجر برگزار می‌شدند، احساس کردم که جای حوزه هنرهای تجسمی در این میان بسیار خالی است؛ به این منظور شورای سیاست‌گذاری شکل گرفت و تصمیم بر آن گرفته شد تا مجموعه‌ای از رشته‌های تجسمی را در کنار هم در این جشنواره داشته باشیم تا در نهایت خلأ دارا بودن مجموعه‌ای ارزشمند از آثار تجسمی که تا آن زمان کسی به فکر آن نبود تا حدود زیادی پر شود.

آن دوره به هنرمندان مطرح و پرکار در حوزه هنرهای تجسمی با اهدای نشان عالی جشنواره  رغبت و انگیزه مضاعفی ایجاد می‌شد و همان‌طور هم که اشاره شد آثاری را خریداری و گردآوری کردیم و در دوره نخست رسماً از هنرمندان برای شرکت در این جشنواره دعوت به عمل آمد و شخصاً با تماس تلفنی آنها را برای حضور در جشنواره تشویق می‌کردم.

ـ شما  آنطور که از شواهد پیداست، نخستین کسی بودید که اساس دوسالانه و برگزار کردن بی‌ینال‌ها در حوزه هنرهای تجسمی را بنیان گذاشتید، در این مورد توضیح دهید؟

سال 64 از طرف من توصیه شد که در موزه هنرهای معاصر تهران دوسالانه آن هم تنها در رشته نقاشی برگزار شود، تنها هم قصدمان این بود که بی‌ینال در رشته نقاشی برگزار کنیم و نه در سایر رشته‌ها که البته این اتفاق نیفتاد و سال 69 تحقق یافت و شاهد هستیم که طی این سال‌ها بی‌ینال‌های زیادی در حوزه‌های دیگر هم برگزار شد، هدفمان هم این بود که تمام حوزه‌های زیرمجموعه هنر نقاشی را نیز در این بی‌ینال بگنجانیم که حتی خط نقاشی را نیز دربرگیرد. برگزاری این بی‌ینال‌ها هم تنها به سبب پویایی و به‌روز شدن آثار نقاشی و برای تقویت خلاقیت و بنیه‌های فنی هنرمندان بود.

ـ بازگردیم به موضوع مورد بحثمان و اینکه در روز نشست خبری جشنواره، از سوی خبرگزاری ایکنا داوری «تجسمی فجر» مورد اشکال واقع شد و اینکه اگر قرار باشد چنین نحوه داوری را در نهمین دوره آن تجربه کنید باید موضوع واحدی در فراخوان جشنواره لحاظ شود که براین اساس می‌توان آثار را بدون در نظر گرفتن قالبی که اجرا شده است داوری کرد، نظر شما چیست؟

بگذارید پاسخ به این پرسش را با ذکر مثالی توضیح دهم و آن اینکه در عرصه بین‌المللی هنرهای تجسمی، شاهد برگزاری بی‌ینال ونیز هستیم که در آنجا نیز همه شاخه‌ها و رشته‌های تجسمی شرکت دارند و نکته جالب توجه اینکه در این بی‌ینال رشته‌ها به شکل جداگانه مورد ارزیابی واقع نمی‌شوند؛ دلیل این امر هم آن است که تم و یا موضوع فراگیر در هر دوره بی‌ینال برای آن در نظر گرفته می‌شود که برمبنای آن شاهد پدیدآمدن و شرکت آثار خلاقانه به‌ویژه در هنر جدید مفهومی هستیم که موجب می‌شود که داوری آنها به شکل مشترک به انجام رسیده و هر اثری که بیشترین قرابت به تم تعیین شده را داشته باشد، به عنوان اثر برگزیده انتخاب شود.

ـ در پایان اگر مطلبی خاصی باقی مانده که اشاره به آن می‌تواند راهگشا باشد، بفرمایید؟

از آنجا که هر یک از رشته‌های تجسمی برای خود بی‌ینال جداگانه‌ای دارند و هر یک از رشته‌های تخصصی از پایه برای خود دوره‌های آموزشی مجزایی دارند، مبانی بسیاری از آنها بسته به ماهیت هنری و نوع گرایش هر یک متفاوت است؛ لذا مجدد تأکید می‌کنم تصمیمی که شورای سیاست‌گذاری جشنواره اتخاذ کرده و آثار را به شکل کلی و با هم داوری می‌کند غیرکارشناسی است.

همانطور که گفته شد حتی بسیاری از رشته‌های نقاشی را با وجود تشابه در مبانی نظری آنها همچون نقاشی و گرافیک نمی‌توان با یکدیگر مقایسه کرد چه برسد به اینکه خواسته باشیم دو رشته غیرمتجانس در هنرهای تجسمی را یکجا مورد ارزیابی قرار بدهیم و امیدوارم دبیرخانه جشنواره به تبعات منفی آن واقف باشد.

یادآور می‌شود، نهمین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر با هدف معرفی ایده‌های اصیل و آفرینش‌های بدیع و خلاقانه هنری و پژوهشی با حمایت دفتر هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با همکاری مؤسسه توسعه هنرهای معاصر تهران از ۳ تا ۳۰ بهمن‌ماه در موزه هنرهای معاصر تهران و فرهنگسرای نیاوران برگزار خواهد شد. در مراسم افتتاحیه نهمین جشنواره بین المللی هنرهای تجسمی فجر که عصر امروز یکشنبه 3 بهمن در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار می‌شود، از فعالان، سازمان‌ها و مؤسسات برتر عرصه تجسمی تجلیل و تقدیر خواهد شد.

امیرسجاد دبیریان