به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، نهمین جشنواره بینالمللی هنرهای تجسمی فجر این روزها در حال برگزاری است و آثار مربوطه در موزههای هنرهای معاصر و فرهنگسرای نیاوران روی دیوار رفتهاند که در این گزارش سعی میشود، توصیفی مختصر از آنچه که مورزه هنرهای معاصر گذشته، داشته باشیم.
بیشتر کارهایی که به نمایش در آمدهاند، خالقشان هنرمندان جوان هستند، اتفاقی که نکات مثبتش بیش از منفی آن است، چون حضور جوانان این امکان را فراهم میکند تا کارها از نواندیشی بیشتر بهرهمند باشند، هرچند این گفته به هیچوجه نافی هنر اساتید نیست، اما همیشه حضور هنرمندان جوان برای هر جشنواره رنگ و بویی متفاوت و زیبا دارد.
در موزه هنرهای معاصر بخشهای مختلفی وجود دارد که ما به بخشهای مورد نظر اشارهای مختصر خواهیم داشت. در یکی از گالریهای موزه هنرهای معاصر دکور زده شده که در آن به نوعی فضای «جبهه دفاع مقدس» بازسازی شده است. در این بخش نیزاری تعبیه شده که در میان آن قایقی وجود دارد. نکته جالب در این قسمت، دودی است که در فضا مشاهده میشود و به فضا نوعی ایهام میبخشد و سبب میشود موقعیت درست شده با دکورها همخوانی بیشتری داشته باشد. در همین قسمت عکسهایی از رزمندگان زینتبخش دیوار گالری است، با این تفاوت که در این عکسها هم زمان حال رزمنده نشان داده میشود، هم اینکه صحنههای نبرد ترسیم شده است.
زیبایی دیگر در این عکسها به حضور خانواده رزمندگان در برخی عکسها برمیگردد که همراهی همسر و فرزندان آنها را در جهاد اکبر ترسیم کرده است. درباره این عکسها حتی میتوان جزئیتر نظر داد؛ برای مثال رزمندهای که عکس زمان جنگش را به دست گرفته و در کنار همسر و پسرش قرار دارد. نکته جالب اینجاست که رزمنده در عکس نشسته و همسر و فرزندش پشت او ایستادهاند. درضمن همسر دو دستش را به روی سر رزمنده قرار داده است. این رفتار به نوعی تداعیگر همان ضربالمثل معروف است که میگوید پشت سر هر مرد موفق، زنی قرار دارد.
در این نمایشگاه موضوع مهم دیگر بحث مدافعان حرم است که مورد توجه هنرمندان قرار گرفته است؛ در یکی از این عکسها دوچرخه یکی از بچهها زیر چرخ تانکی داعشی له شده است. در این عکس هیچ اسلحه و داعشی را نمیبینیم، اما زبانی که برای تصویرگری ظلم این ددمنشان انتخاب شده، بسیار زیبا و تاثیرگذار است. نکته دیگری که در این عکسها وجود دارد بحث صلح دوستی است که با المانهای اسلامی مورد توجه قرار گرفته است.
بحث دیگری که در این نمایشگاه به صورت ویژه مورد توجه قرار گرفته، نگاه به تعزیه است. در یکی از این عکسها پسر بچه محصلی با لباس تعزیه در کلاس درس حاضر است یا در عکسی دیگر یک کارمند با لباس تعزیه در محل کارش حاضر است. این عکسها که مطمئناً توسط یک عکاس گرفته شده میخواهد یک نکته را بیان کند آنهم اینکه فرهنگ حسینی تنها در تکیه و هیئت خلاصه نمیشود، بلکه در همه موقعیتها میتوان عاشورایی رفتار کرد.
در این گزارش، دو نفر از مسئولان اجرایی جشنواره نیز استفاده کردهایم تا نگاهی دقیقتر به این جشنواره داشته باشیم.
مجید ملانوروزی، رئیس نهمین جشنواره بینالمللی تجسمی فجر درباره این رویداد هنری اظهار کرد: هر ساله در کشور جشنوارههای متعددی در حوزه هنرهای تجسمی برگزار میشوند که در برخی از آنها، نهادهای خصوصی بانی هستند و در برخی دیگر، نهادهای دولتی برگزارکننده، اما ما در جشنواره تجسمی فجر نمیخواهیم تنها برگزارکننده صرف یک رویداد هنری باشیم، همانند آنچه که رخ میدهد، بلکه سعی داریم با نگاه تخصصی که به این حوزه داریم بسیاری از خلأهای موجود را پر کنیم.
وی افزود: درضمن جشنواره هنرهای تجسمی فجر، شاید همانند جشنواره
فیلم بازخوردهای تبلیغاتی چندانی نداشته باشد، اما معتقدم این رویداد اگر به صورت شایستهای
در رسانه ملی مورد حمایت واقع شود، دستاوردهای پیشرو بسیار در خورد توجه خواهد بود،
نکته دیگر اینکه برگزاری این رویداد به صورت بینالمللی این امکان را فراهم میآورد
تا فرهنگ اسلامی کشورمان در سراسر دنیا رواج پیدا کند.
رئیس نهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر تاکید کرد: متاسفانه در کشور فضای نمایشی بسیار محدود است به نحویکه در این دوره هیئت داوران مجبور شد تعداد از کارها را حذف کند تا امکان نمایش در موزه هنرهای معاصر فراهم شود! البته ما تلاش کردیم در نمایشگاه بینالمللی را برای برگزاری جشنواره تجسمی فجر آماده کنیم، اما متاسفانه این اتفاق بنا به دلایلی رخ نداد. بخشهایی که در جشنواره هنرهای تجسمی فجر مد نظر قرار میگیرد متعدد است، برای همین آثاری که هم به دبیرخانه ارسال میشود فراوان بود و این امر کار هیئت انتخاب و داوران را مشکل میکند. برای همین ممکن است برخی مواقع عدهای بابت تصمیمات اخذ شده در جشنواره ناراحت باشند، اما به طور مطمئن میگویم که داوران تمام تلاش خود را کردند تا بهترین تصمیم را بگیرند.
ملانوروزی درباره بخش پروژههای «پرفورمنس آرت» و «ویدئوآرت» نهمین جشنواره بینالمللی هنرهای تجسمی فجر نیز اینگونه اطلاعرسانی کرد: تا به امروز یک پروژه بین المللی و مشترک ویدئوآرت در جشنواره نهم به نمایش درآمده است. همچنین در بخش بینالملل یک پروژه جهانی دیگر نیز به این بخش افزوده خواهد شد. درضمن نهمین جشنواره بینالمللی هنرهای تجسمی فجر امسال و در پی از میان برداشتن مرز میان رسانههای هنری و توجه به مدیومهای معاصر برای نخستین بار پرفورمنس آرت را به عنوان یکی از رسانههای کلیدی هنر معاصر مورد توجه قرار داده است.
مجتبی آقایی، دبیرکل نهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر نیز به عنوان دیگر فردی که در این گزارش از نظرش استفاده شده، اظهار کرد: جشنواره از دوره هشتم به لحاظ رویکرد، روشی جدیدی را پیش گرفت. در روش جدید تمرکز ویژه به روی همافزایی بود، چون از دوره اول تا هفتم رویکرد این بود که هنرهای تجسمی به 8 یا 9 رشته تقسیم شده بودند. در این شکل دستهبندی، گرایش رشتهها دارای اهمیت زیاد بود، اما با منسوخ شدن این تعریف در حوزه هنرهای تجسمی نیاز بود رویکرد جدیدی برای جشنواره در نظر گرفته شود تا دیگر آثار را تنها در هفت یا هشت رشته محصور نکنیم. در روش جدید این فرصت به هنرمندان داده شد تا مجال برای مطرح شدن به شکل بهتری داشته باشند.
وی افزود: البته ما ادعایی نداریم که در دوره فعلی تعریفی جامع و کامل از هنرهای تجسمی را در جشنواره لحاظ کردهایم، اما فکر میکنم فضای بیشتری برای فعالیت در حوزه هنرهای تجسمی فجر آماده شده است، هر چند باز هم باید زمان داد تا چند دوره بگذارد تا ضعفها شناسایی شده و راهکارهای بهتر برای اجرای مناسب جشنواره فراهم آید.
آقایی درباره حضور دیگر کشورها در جشنواره هنرهای تجسمی فجر نیز اظهار کرد: درست است که به لحاظ آماری ادعا میکنیم ۴۸ کشور در جشنواره نهم حضور دارند، اما به نظرم چندان نمیتوان دل به این آمارها بست، چون تا زمانی که جشنواره در تقویم بینالمللی هنرمندان جهان قرار نگیرد نمیتوان به این آمارها دلخوش کرد. منظورم از این گفته نیز این است که برای هنرمندان جهان مهم باشد در جشنواره ما حضور پیدا کنند، نهاینکه ما به دنبال آنان برای حضور در جشنواره باشیم. نکته دیگر اینکه در شکل جدید، هنر به شکل منفعل به نمایش در نمیآید.
وی ادامه داد: در بخش بینالملل ما همایش سهروزهای را از ۲۵ تا ۲۷ بهمن در محل سینما تک موزه هنرهای معاصر برگزار خواهیم کرد با نام «خوانش هنر امروز». این نشست به ما کمک خواهد کرد تا در حوزه بینالملل به یک زبان مشترک بین هنرمندان دست پیدا کنیم. در بخش ملل جشنواره هم در فرهنگسرای نیاوران آثار دو کشور مکزیک و اسپانیا به نمایش درآمده است، البته اینکه در حوزه بینالملل ما تا چه حد میتوانیم به موفقیت دست یابیم، اقدامی است که میبایست به آن توجه ویژه داشت.
دبیرکل جشنواره هنرهای تجسمی فجر در پاسخ به این سوال که در این جشنواره تا چه حد موضوعات اسلامی و دینی به عنوان شاخصه ویژه مد نظر قرار گرفته است؟ این گونه توضیح داد: اگر آثار به نمایش درآمده در جشنواره را دیده باشید متوجه خواهید شد که موضوعات دینی و دفاع مقدسی جایگاهی ویژه دارد، البته این رویکرد به هیچوجه سفارشی نیست، بلکه تمامی کارها برگرفته از دغدغه هنرمندان است، البته جدا از کارهایی که به صورت مستقیم به موضوعات دفاع مقدسی پرداختهاند، بسیار کارهای دیگر هم نگاهی غیرمستقیم به موضوعات دینی داشتهاند؛ بهویژه در حوزه بینالملل با پرداختن به موضوعاتی که بهنوعی خشونت در آن تقبیح میشود، موضوعات دینی مدنظر جشنواره قرار گرفته است.
وی به توضیح فوق اضافه کرد: در بخشی از نمایشگاه موزه هنرهای معاصر که آثار جشنواره به نمایش در آمده، قسمتی داریم که در آن سعی کردیم فضاسازی درست برای کارهای دفاع مقدسی فراهم کنیم. در همین وضعیت عکسهایی را به نمایش گذاشتهایم که در آنها دفاع مقدس ویژگی اصلی است. این کار را به این دلیل انجام دادیم تا فضا به نوعی با کارهایی که به نمایش در آمده همخوانی داشته باشد و مخاطب را هم بهتر تحت تاثیر خود قرار دهد.
آقایی ادامه داد: بخش ویژه و جالب در این قسمت نگاه ظریف هنرمندان به جنگ است. در برخی از این عکسها، تصاویری جدید با عکسهای قدیم در آمیخته شده تا از وضعیت رزمندگان در زمان حال هم، بیننده مطلع شود، اقدامی که معمولاً کمتر در عکسهای دفاع مقدسی شاهدش هستیم.
وی در انتهای سخنانش گفت: در جشنواره امسال نکتهای بسیار مشخص و عیان است آنهم حضور هنرمندانی است که بهقولی پرورش یافته انقلاب اسلامی هستند؛ ویژگی که بهنوعی کارهای آنها را هم تحت تاثیر قرار داده و جنسی ارزشی به آن بخشیده است، البته باید این نکته را هم اعتراف کنم که هنوز هنرمندان پیشکسوت این جشنواره را آنگونه که باید به لحاظ حرفهای نپذیرفتهاند، اما امید داریم با روشنگریهایی که در آینده انجام خواهیم داد آنها نیز با این جشنواره به شکل شایستهای آشنا شوند.