محمد حبیبی، مدیرعامل انجمن هنرهای تجسمی انقلاب و دفاع مقدس از جمله کسانی است که در روزهای اخیر از نمایشگاه آثار شرکتکننده در نهمین جشنواره بینالمللی هنرهای تجسمی فجر بازدید کرده است؛ وی همچنین دبیر اجرایی چهارمین جشنواره جهانی «هنر مقاومت» بود که در چهار رشته نقاشی، کارتون و کاریکاتور، گرافیک و پوستر، مجسمه و آثار حجمی، 18 دی با برگزاری اختتامیه از برگزیدگان خود تقدیر کرده بود. با وی پیرامون ارزیابی آثار به نمایش درآمده در این نمایشگاه و جایگاه هنری جشنواره «تجسمی فجر» پس از 9 دوره برگزاری در معرفی هرچه مؤثرتر هنر متعهد انقلابی و ارزشی گفتوگویی ترتیب دادهایم که در ادامه میخوانید؛
ـ در بازدید از نمایشگاه آثار نهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر، سطح کمی و کیفی آثار را چگونه دیدید؟
سطح کمی و کیفی آثار به نمایش درآمده در این دوره از جشنواره تفاوت اساسی نسبت به سال گذشته داشت و کارها هم در زمینه ایدهپردازی و هم اجرا از تکنیک بالا و به نسبت حرفهایتری برخوردار بودند اما نکته مهم و قابل ذکر اینکه در آثاری که حداقل من آنها را از نظر گذراندم کمتر رگههایی از پرداختن به موضوعات ارزشی و انقلابی را شاهد بودیم و این در حالیست که بارها و در برگزاری مجموعه جشنوارههای فرهنگی و هنری فجر تأکید بر این بوده است که این رویدادها حداقل باید اشاراتی به مقولات انقلابی و ارزشی داشته باشند.
این درست که جشنواره هنرهای تجسمی فجر، در حقیقت بهانهای است برای گردآمدن جامعه فعال در عرصه هنر آن هم به میمنت جشنهای فجر انقلاب اسلامی اما به هر حال باید تفاوتی ماهوی حداقل در برخی از بخشهای آن به نسبت سایر رویدادهای عمومی این حوزه داشته باشد و به این شکل نباشد که در تمام بخشهای آن شاهد تولید و ارسال آثار در رشتههای گوناگون با موضوع آزاد باشیم.
ـ یعنی شما قائل به تعیین موضوع برای ارسال آثار به این جشنواره هستید؟
بله، البته نه اینکه کل جشنواره به شکل موضوعی برگزار شود چراکه در آن صورت درصدی از فعالان این رشته که اتفاقاً کارهای خوبی نیز در زمینه هنرهای تجسمی خواهند داشت شانس شرکت در جشنواره را پیدا نخواهند کرد بلکه میتوان به شکل محدود به موضوعی شدن بخشی از جشنواره هم اندیشید تا به این واسطه درصدی از آثار شرکتکننده در جشنواره ماهیت هنر انقلابی و ارزشی داشته باشند و به شما اطمینان میدهم که اگر چنین تدارکی دیده شود، خواهید دید که چه حجمی از هنرمندان بهویژه نسل جوان در این جشنواره با آثار بسیار قابل اعتنایی حضور خواهند داشت.
ـ پرداختن به موضوعات انقلابی و ارزشی را در قالب جشنواره «تجسمی فجر» تا چه اندازه در انتقال چنین فرهنگی به نسل جوان مفید میدانید؟
بسیار زیاد و باید گفت که اساساً چنین پرداختی یک الزام است، چراکه جشنواره «تجسمی فجر» به هر حال بینالمللی برگزار میشود و توانسته ظرف این مدت اعتبار نسبتاً مطلوبی بهدست آورد؛ در جریان نهمین جشنواره بینالمللی هنرهای تجسمی فجر شاهد هستیم که طیف قابلتوجهی از شرکتکنندگان در جشنواره را نسلی از هنرمندان نسل جوان که سنشان برای به خاطر آوردن وقایع اوایل انقلاب کفاف نمیدهد، تشکیل میدهند؛ این افراد باید از رهگذر فعالیت هنری که به آن اشتغال دارند با اشراف به وقایع انقلاب در جریان پیام ارزشی آن قرار گیرند و البته ناگفته نماند که درصد قابل توجهی از مخاطبان آثار هنری این جشنواره نیز در همین محدوده سنی هستند که باید در مواجهه با آثار هنری با موضوع انقلابی و ارزشی، با این مفاهیم آشنا شوند و لذا ضروری است حداقل درصدی از آثار ارائه شده به جشنواره، ماهیتی انقلابی و ارزشی داشته باشند.
ـ یکی از ایراداتی که به این دوره از جشنواره «تجسمی فجر» گرفته شد اینکه چرا شاهد داوری و ارزیابی آثار به شکل تفکیک رشتهها نیستیم و در نهایت 10 اثر برگزیده بدون در نظر گرفتن رشته در پایان جشنواره مورد تقدیر قرار میگیرند، نظر شما در این مورد چیست؟
این اتفاق خیلی هم جای تعجب ندارد و مسبوق به سابقه است؛ گاه پیش میآید که آثار ارسالی به جشنواره آنچنان از نظر فنی و هنری به هم نزدیک هستند که نتوان آن را به شکل تفکیک شده ارزیابی کرد و باید در مقایسه با دیگر آثار در سایر رشتهها آنها را مورد قضاوت قرار داد و در نهایت به تعدادی از آنها و مثلاً 10 اثر برگزیده که از جمله بهترینها هستند، جوایز اهدا کرد.
ـ در ابتدای گفتوگو اشاره به این نکته داشتید که آثار جشنواره اغلب فاقد پرداختن به موضوعات انقلاب و ارزشی هستند؛ با توجه به اینکه زمان زیادی از برگزاری چهارمین جشنواره جهانی«هنر مقاومت» نمیگذرد، چرا دبیرخانه این جشنواره تعاملی با دبیرخانه جشنواره «تجسمی فجر» برای شرکت آثار «هنر مقاومت» در «تجسمی فجر» نداشت؟
این تعامل نیاز به برنامهریزی و تعیین افق و چشمانداز دارد که باید ماهها پیش از برگزاری جشنواره «تجسمی فجر» از سوی شورای سیاستگذاری آن پیرامونش فکر و اندیشهای صورت گیرد. دبیرخانه جشنواره جهانی «هنر مقاومت» این آمادگی را داشت تا در صورت دریافت دعوتنامه و یا فراخوانی از سوی دبیرخانه جشنواره «تجسمی فجر» حداقل آثار برگزیده خود را در این دوره از جشنواره «تجسمی فجر» شرکت دهد؛ به نظر من در صورتی که این اتفاق را شاهد بودیم و تعدادی از آثار با موضوعات انقلابی و ارزشی امکان حضور در این جشنواره را پیدا میکردند، شاهد جشنوارهای مردمیتر و هنریتر در نهمین دوره آن بودیم.
یادآور میشود، نهمین جشنواره بینالمللی هنرهای تجسمی فجر به دبیرکلی مجتبی آقایی تا 30 بهمن به کار خود ادامه خواهد داد.
امیرسجاد دبیریان