صدرا تشریح کرد:
ریشه فرار نامزدها از ارائه برنامه اجرایی/ کلی‌گویی؛ آسیب اصلی مناظره
گروه سیاسی: عضو هیئت علمی دانشگاه تهران کلی‌گویی و نداشتن برنامه اجرایی از سوی نامزدها را بزرگترین مشکل مناظره اول و دوم دانست و گفت: ریشه این آسیب به فقدان تشکل‌های ملی در کشور برمی‌گردد که برنامههای اجرایی تولید کرده و کادرسازی می‌کنند.
علیرضا صدرا، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در تحلیل مناظره دوم انتخابات ریاست جمهوری گفت: یک نظام مدنی مانند جمهوری اسلامی ایران از سه بخش: اقتصاد، سیاست و فرهنگ تشکیل شده است که حوزه اقتصاد، توسعه و آسایش جامعه را تأمین میکند، حوزه سیاست، تعادل، نظم و امنیت را در جامعه برقرار میکند و حوزه فرهنگ که تعالی معنوی و اخلاقی جامعه را مدنظر دارد.
رسالت اصلی نامزدها بیان برنامههای اجرایی است نه کلی‌گویی
وی با بیان اینکه جامعه و نظام سیاسی فراهم‌آمده از این سه حوزه است، گفت: در جمهوری اسلامی ایران، رهبری نظام، چشم‌انداز بلندمدت و سیاست‌های راهبردی نظام را تعیین میکند. مجلس شورای اسلامی برنامههای کاربردی و عملیاتی کشور را براساس چشم‌انداز در قالب برنامههای پنج‌ساله و برنامههای یک‌ساله بودجه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ترسیم و تصویب میکند و برای اجرا در اختیار دولت می‌گذارد.
صدرا اظهار کرد: قاعدتا، نقش و جایگاه ریاست جمهوری به عنوان رئیس قوه مجریه این است که قوانین مصوب مجلس را اجرایی کند و برای این کار دولت دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های اجرایی را مشخص میکند. بنابراین اگر قانون اساسی جمهوری اسلامی درست تبیین شود انتظاراتی که از نامزدهای ریاست جمهوری می‌رود مشخص می‌شود.
وی ابراز کرد: براین اساس رسالت مهم و اصلی رئیس‌جمهور این است که برنامههای اجرایی برنامههای پنج‌ساله توسعه را مشخص کند. به عبارتی نامزدها به جای کلی‌گویی و بیان شعارها و اهداف که بعضی از آنها مربوط به جایگاه رهبری است و برخی دیگر نیازمند مصوبه مجلس است برنامه اجرایی خود را برای پیاده شدن اهداف برنامه پنج‌ساله مطرح کنند.
نامزدها برنامه اجرایی ارائه نکرده‌اند؛ چرا؟
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه بزرگترین مشکل مناظرات اول و دوم این بود که نوعا نامزدها هیچ برنامه اجرایی ارائه ندادند، گفت: نامزدها نمی‌گویند در اقتصاد، فرهنگ و سیاست چه برنامه‌ای دارند و با چه منابع، شاخص‌ها و فرآیندهایی به دنبال اجرا کردن برنامههای خود هستند. این کلی‌گویی یک آسیب است در حالی که اکنون ضرورت دارد که نامزدها برنامههای اجرایی خود را به مردم ارائه کنند.
صدرا درباره علت اصلی این آسیب کلی‌گویی و نداشتن برنامه گفت: این مسئله به فقدان تشکل‌های ملی در کشور برمی‌گردد. تشکل‌های ملی هستند که در چارچوب منافع و مصالح ملی وارد فرآیند گردش نخبگان و جابجایی قدرت می‌شوند و برنامههای اجرایی تولید کرده و کادرسازی می‌کنند. الان کاملا مشخص است که برنامه‌ای تولید نشده است در حالی که این اشخاص افراد محترمی هستند.
وی یادآور شد: به عبارتی فرضا بهترین ایده‌های فرهنگی داده شود اما چه کادر و تیمی می‌خواهد آن را اجرا کند، برنامه اجرایی نامزد چیست و منابع مالی چه میزان است و این مسائلی است که مشخص نیست و لذا در در صحنه عمل مشکل ایجاد می‌شود و آن فرد متهم به دروغگویی شده و در معرض این اتهام قرار می‌‌گیرد.
صدرا عنوان کرد: رجل سیاسی به این معناست که فرد در عرصه سیاست، رجلیتش ثابت شده باشد و تجربه، طرح، برنامه و تخصص داشته باشد. ریشه این مسئله نیز به همان نکته نداشتن تشکل‌های کلی بازمی‌گردد.
سؤالات تصادفی و شانسی، دومین نقطه ضعف مناظره
این استاد علوم سیاسی دانشگاه اظهار کرد: نقطه ضعف اساسی دیگر برنامه مناظره، سؤالات تصادفی و شانسی از نامزدهاست. به جای این کار، باید یک سؤال مطرح شود که برنامه فرهنگی، اقتصادی و سیاست داخلی و خارجی نامزدها چیست تا نامزدها در اتاق فکرشان برنامه خود را طراحی کنند و با جزئیات ملموس آن را ارائه دهند.
وی ادامه داد: مسئله دیگر اینکه مجری به غیر از مدیر برنامه است. مجری سوالات را ارائه می‌دهد اما مدیر، مناظره را مدیریت میکند و زمانی که نامزدها از دستورکار خارج شدند آنها را به مسیر اصلی هدایت میکند و به مانند داور عمل می‌نماید. لذا سؤالات شانسی و پراکنده و عدم مدیریت بر روی مباحث مطرح شده و عدم تناسب پاسخ نامزدها با سؤالات مطرح شده از جمله نقاط ضعف مناظره بود که مانع از تعمیق مناظره می‌شد. البته نفس برگزاری مناظره و ایجاد شفافیت خوب است اما باید تلاش کرد که بهتر شود.
دلیل کم‌توجهی و نگاه سطحی به مسئله فرهنگ در مناظره دوم
صدرا درباره جایگاه فرهنگ در بین نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری گفت: قطعا فرهنگ دغدغه همه نامزدها بوده است زیرا همه آنها در فضای فکری و گفتمانی جمهوری اسلامی زیست کرده‌اند اما چون این دغدغه‌‌ها به یک نظریه فرهنگی تبدیل نشده لذا به نظر می‌رسد نامزدها برنامه خاصی برای حوزه فرهنگ ندارند.
وی تصریح کرد: باید فرهنگ فعالیت تشکلی در کشور ایجاد شود تا کادرسازی و برنامه‌محوری شکل بگیرد که الان چنین چیزی وجود ندارد و لذا شخصیت‌ها محور انتخابات می‌شوند و این شخصیت‌ها تا همین چند ماه پیش بعضا نمی‌دانستند در صحنه رقابت انتخاباتی حضور می‌یابند یا خیر. در حالی که در سایر کشورهای جهان از دو سال قبل از انتخابات نامزدها، برنامه‌ها و کادرها مشخص و روشن است.
صدرا یادآور شد: در جمهوری اسلامی ایران نیز در ابتدا شخصیت‌های شاخص محور بودند، بعد شاخص‌های شخصیتی محور شدند و الان باید از این مرحله نیز گذر کرد و به برنامههای اجرایی متمرکز شد و خواست و مطالبه اصلی مردم نیز بیان برنامههای اجرایی از سوی نامزدهاست نه بیان اهداف، وعده‌ها و شعارها.
فرهنگ نقد در مناظرات ضعیف است/ ادامه این روند به غلبه تنازعات می‌انجامد
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه مشکل و نقطه ضعف دیگر مناظرات ضعف فرهنگ نقد است، گفت: فرهنگ نقد، نفی کردن و تخریب‌گری نیست، بلکه بیان نقاط قوت، نقاط آسیب و ارائه راه حل است و این نوع نقد است که باعث هم‌افزایی می‌شود و به تعبیر قرآن «وَلا تَنازَعوا فَتَفشَلوا» باشند. در حالی که در شرایط فعلی حالت تنازع وجود دارد در حالی که فرهنگ تسابق باید حاکم شود.
وی اضافه کرد: متأسفانه با ادامه این روند این تنازعات است که غلبه پیدا خواهد کرد و تنازعات هم به گونه‌ای پیش می‌رود که نامزدها ناخواسته نظام را هدف می‌گیرند. در حالی که اگر نقد صحیح برنامه‌ها انجام شود این مشکلات هم پیش نمی‌آید.
صدرا اظهار کرد: به عقیده من نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در فرصت باقی‌مانده تامل بیشتری کرده و با استفاده از مشاوران خود برنامه اجرایی تولید کنند. اینکه وعده فلان مقدار پول یا شغل داده می‌شود نیازمند مصوبه مجلس و تأیید شورای نگهبان است که ممکن است پذیرفته نشود.
اهمیت تلفیق متعادل شور و شعور انتخاباتی از سوی نامزدها
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران عنوان کرد: در فضای انتخابات همان‌طور که شور لازم است به شعور نیز نیاز داریم. شعور بدون شور حرکت ایجاد نمی‌کند و شور بدون شعور، خروجی‌اش جریان تکفیری است. در واقع شور بدون شعور، حرکت بدون هدایت لازم است. یکی از مزایای انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی، همین انتخابات است که هم شعورخیز و هم شورانگیز است.
وی تصریح کرد: در واقع تلفیق تعادلی این دو مهم است و هر کدام یک مقدار که از دیگری بیشتر شود یا به سازش می‌رسیم یا به شورش. نامزدها نیز لازم است جمع بهینه و اعتدالی این دو شاخص را مدنظر قرار دهند و صرفا به دنبال ایجاد هیجان و احساسی کردن فضا یا عقلانی ساختن صرف فضای انتخابات نباشند. نقطه قوت حرکت امام خمینی(ره) نیز این بود که توانست شور را با شعور به خوبی ترکیب کند و ترکیب موفقی از کار درآمد. در حقیقت تلفیق مطلوب این دو شاخص است که حرکت حکمت‌آفرین یا مشارکت آگاهانه ایجاد میکند.
رسالت اصلی نامزدها بیان برنامههای اجرایی است نه کلی‌گویی
وی با بیان اینکه جامعه و نظام سیاسی فراهم‌آمده از این سه حوزه است، گفت: در جمهوری اسلامی ایران، رهبری نظام، چشم‌انداز بلندمدت و سیاست‌های راهبردی نظام را تعیین میکند. مجلس شورای اسلامی برنامههای کاربردی و عملیاتی کشور را براساس چشم‌انداز در قالب برنامههای پنج‌ساله و برنامههای یک‌ساله بودجه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ترسیم و تصویب میکند و برای اجرا در اختیار دولت می‌گذارد.
صدرا اظهار کرد: قاعدتا، نقش و جایگاه ریاست جمهوری به عنوان رئیس قوه مجریه این است که قوانین مصوب مجلس را اجرایی کند و برای این کار دولت دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های اجرایی را مشخص میکند. بنابراین اگر قانون اساسی جمهوری اسلامی درست تبیین شود انتظاراتی که از نامزدهای ریاست جمهوری می‌رود مشخص می‌شود.
وی ابراز کرد: براین اساس رسالت مهم و اصلی رئیس‌جمهور این است که برنامههای اجرایی برنامههای پنج‌ساله توسعه را مشخص کند. به عبارتی نامزدها به جای کلی‌گویی و بیان شعارها و اهداف که بعضی از آنها مربوط به جایگاه رهبری است و برخی دیگر نیازمند مصوبه مجلس است برنامه اجرایی خود را برای پیاده شدن اهداف برنامه پنج‌ساله مطرح کنند.
نامزدها برنامه اجرایی ارائه نکرده‌اند؛ چرا؟
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه بزرگترین مشکل مناظرات اول و دوم این بود که نوعا نامزدها هیچ برنامه اجرایی ارائه ندادند، گفت: نامزدها نمی‌گویند در اقتصاد، فرهنگ و سیاست چه برنامه‌ای دارند و با چه منابع، شاخص‌ها و فرآیندهایی به دنبال اجرا کردن برنامههای خود هستند. این کلی‌گویی یک آسیب است در حالی که اکنون ضرورت دارد که نامزدها برنامههای اجرایی خود را به مردم ارائه کنند.
صدرا درباره علت اصلی این آسیب کلی‌گویی و نداشتن برنامه گفت: این مسئله به فقدان تشکل‌های ملی در کشور برمی‌گردد. تشکل‌های ملی هستند که در چارچوب منافع و مصالح ملی وارد فرآیند گردش نخبگان و جابجایی قدرت می‌شوند و برنامههای اجرایی تولید کرده و کادرسازی می‌کنند. الان کاملا مشخص است که برنامه‌ای تولید نشده است در حالی که این اشخاص افراد محترمی هستند.
وی یادآور شد: به عبارتی فرضا بهترین ایده‌های فرهنگی داده شود اما چه کادر و تیمی می‌خواهد آن را اجرا کند، برنامه اجرایی نامزد چیست و منابع مالی چه میزان است و این مسائلی است که مشخص نیست و لذا در در صحنه عمل مشکل ایجاد می‌شود و آن فرد متهم به دروغگویی شده و در معرض این اتهام قرار می‌‌گیرد.
صدرا عنوان کرد: رجل سیاسی به این معناست که فرد در عرصه سیاست، رجلیتش ثابت شده باشد و تجربه، طرح، برنامه و تخصص داشته باشد. ریشه این مسئله نیز به همان نکته نداشتن تشکل‌های کلی بازمی‌گردد.
سؤالات تصادفی و شانسی، دومین نقطه ضعف مناظره
این استاد علوم سیاسی دانشگاه اظهار کرد: نقطه ضعف اساسی دیگر برنامه مناظره، سؤالات تصادفی و شانسی از نامزدهاست. به جای این کار، باید یک سؤال مطرح شود که برنامه فرهنگی، اقتصادی و سیاست داخلی و خارجی نامزدها چیست تا نامزدها در اتاق فکرشان برنامه خود را طراحی کنند و با جزئیات ملموس آن را ارائه دهند.
وی ادامه داد: مسئله دیگر اینکه مجری به غیر از مدیر برنامه است. مجری سوالات را ارائه می‌دهد اما مدیر، مناظره را مدیریت میکند و زمانی که نامزدها از دستورکار خارج شدند آنها را به مسیر اصلی هدایت میکند و به مانند داور عمل می‌نماید. لذا سؤالات شانسی و پراکنده و عدم مدیریت بر روی مباحث مطرح شده و عدم تناسب پاسخ نامزدها با سؤالات مطرح شده از جمله نقاط ضعف مناظره بود که مانع از تعمیق مناظره می‌شد. البته نفس برگزاری مناظره و ایجاد شفافیت خوب است اما باید تلاش کرد که بهتر شود.
دلیل کم‌توجهی و نگاه سطحی به مسئله فرهنگ در مناظره دوم
صدرا درباره جایگاه فرهنگ در بین نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری گفت: قطعا فرهنگ دغدغه همه نامزدها بوده است زیرا همه آنها در فضای فکری و گفتمانی جمهوری اسلامی زیست کرده‌اند اما چون این دغدغه‌‌ها به یک نظریه فرهنگی تبدیل نشده لذا به نظر می‌رسد نامزدها برنامه خاصی برای حوزه فرهنگ ندارند.
وی تصریح کرد: باید فرهنگ فعالیت تشکلی در کشور ایجاد شود تا کادرسازی و برنامه‌محوری شکل بگیرد که الان چنین چیزی وجود ندارد و لذا شخصیت‌ها محور انتخابات می‌شوند و این شخصیت‌ها تا همین چند ماه پیش بعضا نمی‌دانستند در صحنه رقابت انتخاباتی حضور می‌یابند یا خیر. در حالی که در سایر کشورهای جهان از دو سال قبل از انتخابات نامزدها، برنامه‌ها و کادرها مشخص و روشن است.
صدرا یادآور شد: در جمهوری اسلامی ایران نیز در ابتدا شخصیت‌های شاخص محور بودند، بعد شاخص‌های شخصیتی محور شدند و الان باید از این مرحله نیز گذر کرد و به برنامههای اجرایی متمرکز شد و خواست و مطالبه اصلی مردم نیز بیان برنامههای اجرایی از سوی نامزدهاست نه بیان اهداف، وعده‌ها و شعارها.
فرهنگ نقد در مناظرات ضعیف است/ ادامه این روند به غلبه تنازعات می‌انجامد
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه مشکل و نقطه ضعف دیگر مناظرات ضعف فرهنگ نقد است، گفت: فرهنگ نقد، نفی کردن و تخریب‌گری نیست، بلکه بیان نقاط قوت، نقاط آسیب و ارائه راه حل است و این نوع نقد است که باعث هم‌افزایی می‌شود و به تعبیر قرآن «وَلا تَنازَعوا فَتَفشَلوا» باشند. در حالی که در شرایط فعلی حالت تنازع وجود دارد در حالی که فرهنگ تسابق باید حاکم شود.
وی اضافه کرد: متأسفانه با ادامه این روند این تنازعات است که غلبه پیدا خواهد کرد و تنازعات هم به گونه‌ای پیش می‌رود که نامزدها ناخواسته نظام را هدف می‌گیرند. در حالی که اگر نقد صحیح برنامه‌ها انجام شود این مشکلات هم پیش نمی‌آید.
صدرا اظهار کرد: به عقیده من نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در فرصت باقی‌مانده تامل بیشتری کرده و با استفاده از مشاوران خود برنامه اجرایی تولید کنند. اینکه وعده فلان مقدار پول یا شغل داده می‌شود نیازمند مصوبه مجلس و تأیید شورای نگهبان است که ممکن است پذیرفته نشود.
اهمیت تلفیق متعادل شور و شعور انتخاباتی از سوی نامزدها
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران عنوان کرد: در فضای انتخابات همان‌طور که شور لازم است به شعور نیز نیاز داریم. شعور بدون شور حرکت ایجاد نمی‌کند و شور بدون شعور، خروجی‌اش جریان تکفیری است. در واقع شور بدون شعور، حرکت بدون هدایت لازم است. یکی از مزایای انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی، همین انتخابات است که هم شعورخیز و هم شورانگیز است.
وی تصریح کرد: در واقع تلفیق تعادلی این دو مهم است و هر کدام یک مقدار که از دیگری بیشتر شود یا به سازش می‌رسیم یا به شورش. نامزدها نیز لازم است جمع بهینه و اعتدالی این دو شاخص را مدنظر قرار دهند و صرفا به دنبال ایجاد هیجان و احساسی کردن فضا یا عقلانی ساختن صرف فضای انتخابات نباشند. نقطه قوت حرکت امام خمینی(ره) نیز این بود که توانست شور را با شعور به خوبی ترکیب کند و ترکیب موفقی از کار درآمد. در حقیقت تلفیق مطلوب این دو شاخص است که حرکت حکمت‌آفرین یا مشارکت آگاهانه ایجاد میکند.
