محمد قهرمانی:
سینمای متعهد باید با زنده نگاه داشتن امید به آلام بپردازد
گروه هنر: مدیر اسبق موسسه فرهنگی هنری شهید آوینی گفت: سینمای متعهد آن است که با زنده نگاه داشتن امید، بتوان به دردهای جامعه پرداخت، حرکتی که به نظرم می‌تواند جریان‌سازی کند.
محمد قهرمانی، تهیه‌کننده سینما و مدیر عامل اسبق موسسه فرهنگی هنری شهید آوینی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) درباره نقش و جایگاه مسئولان سینمایی در هدایت سینماگران و هنرمندان جوان به سمت موضوعات دینی و قرآنی چنین اظهار نظر کرد: به نظرم تربیت نیروهای متعهد در سینما به دو طریق در کشورمان انجام می‌شود. ابتدا شکل دولتی آن که اصلی‌ترین بخش در این رابطه است. برای مثال حوزه هنری، سازمان تبلیغات اسلامی، موسسه شهید آوینی، انجمن سینمای دفاع مقدس از جمله بخش‌هایی هستند که طی چهار دهه گذشته در تربیت نیروهای متعهد به ایفای نقش پرداخته‌اند، هر چند میزان و مقدار آن در دوره‌های مختلف با هم فرق داشته‌اند. به این معنا که در زمانی این نقش از طرف مراکز مورد نظر بسیار خوب و قوی بوده و در زمانی دیگر این نقش بسیار کم‌رنگ بوده است.
وی افزود: در کنار بخش‌های دولتی، بخش خصوصی نیز به نظرم در تربیت نیروهای متعهد نقش خاصی داشته‌اند، چون در کشور ما کم نیستند آدم‌هایی که با سرمایه شخصی خود، برای اعتلای انقلاب اسلامی تلاش کرده‌اند کم نبوده‌اند؛ برای مثال به جشنواره‌های چون عمار اشاره می‌کنم که در آن هنرمندان مردمی تربیت یافته‌اند تا با زبان سینما مبلغ ارزش‌های انقلاب باشند، ولیکن متاسفانه بخش خصوصی به دلیل محدودیت‌های مالی که به آن مواجه بوده نمی‌توانسته قدم های متداومی در این رابطه بردارد.
تأکید بر نداشته‌ها به جای داشته‌ها
قهرمانی در پاسخ به این سوال که آیا شما موافقید که در سازمان سینمایی مراکزی چون انجمن سینمای جوانان وجود دارد که در آنها هنرمندان جوان تربیت می‌شوند، برای همین نمی‌توان سینما و مراکز دولتی را در تربیت نیروهای متعهد در سینما موفق ندانست؟ گفت: اگر بخواهم عملکرد انجمن سینمای جوان را در حوزه تربیت نیروهای انقلابی در سینما ارزیابی کنم باید بگویم که نمره دریافتی چندان مطلوب نیست، زیرا در این بخش‌ها بیشتر توجهات به روی تکنیک‌های سینمایی متمرکز بوده است. در کلامی در این مراکز ما تنها جوانانی را تربیت کرده‌ایم که به طور حرفه‌ای سینما را می‌شناسند، اما برای آنان مسیر مشخص نکرده‌ایم. برای همین هم نباید تعجب کنیم که فیلم‌هایی در سینمای کشور ما ساخته می‌شود که نه‌تنها تصویر داشته‌های ما نیست، بلکه بیشتر بر نداشته‌های ما تاکید دارند.
این مدیر سابق سینمایی ادامه داد: ضعف دیگری که در این زمینه می‌توانم برای سازمان سینمایی متصور شوم این است که برای هنرمندانی که دغدغه کار دینی دارند آن‌چنان که باید بازار کار به‌درستی فراهم نیست، پس بسیاری از آنها سرخورده شده و مجبور می‌شوند برای گذران زندگی هدف و ایده‌آل‌های خود را رها کنند و به سمت موضوعاتی که بخشی اندکی از سینما طالب آن است بروند!
این تهیه‌کننده سینما در پاسخ به این سوال که چرا سینمای ما بیش از اینکه به دنبال نشان دادن داشته‌های پر افتخار کشورمان باشد به دنبال نشان دادن سیاهی‌هاست؟ گفت: بگذارید جواب به این سوال را با ذکر مثالی بیان کنم. اگر در خانواده‌ای، یکی از فرزندان خطاکار از کار درآید آیا پدر خانواده عیب آن فرزند را فریاد می‌زند تا همه متوجه شوند یا اینکه سعی می‌کند آن را برطرف کند؟ این اتفاق هم‌اکنون در سینمای ما موجود است؛ یعنی اینکه ما بیش از اینکه بخواهیم به مفاخر خود بپردازیم به نداشته‌های خود توجه می‌کنیم.
جلب جوایز جشنواره‌های خارجی
وی افزود: دلیل عمده این مسئله نیز این است که این دست تولیدات را جشنواره‌های خارجی می‌پسندند و به آن جایزه می‌دهند، پس جای تعجب نیست بسیاری از سینماگران جوان ما برای مطرح شدن به سمت این فیلم‌ها گرایش پیدا کنند؛ اتفاقی که من از آن به عنوان یک دام می‌بایست نام برم، هرچند متاسفانه برخی‌ها از روی آگاهی یا عده‌ای از روی ناآگاهی منکر این مسئله هستند و می‌گویند نگاه سینمای جهان به فیلم‌های ایرانی کاملاً رویکردی حرفه‌ای دارد، اما آنها نمی‌خواهند از خود بپرسند چرا فیلم‌هایی نظیر از «از کرخه تا راین» یا «آژانس شیشه‌ای» در اوج داشته‌های سینمایی نمی‌تواند در جشنواره‌های خارجی موفق باشد، اما یک فیلم اولی تنها به بهانه نشان دادن زشتی‌ها، جوایز مختلف را به خود اختصاص می‌دهد.
ترسیم آلام در عین حفظ عزت
وی به توضیح فوق اضافه کرد: وقتی از بی‌توجهی به داشته‌های کشورمان سخن می‌گویم منظورمان این نیست که ضعف‌ها مورد توجه قرار نگیرد، چون رسالت هنرمند است که آلام جامعه را نشان دهد، به شرطی که این تصویرسازی عزت کشورمان را هم محفوظ نگه دارد. در ضمن وقتی قرار است در فیلمی به نقاط تاریک پرداخته شود امید در آن نباید کشته نشود؛ بهترین مثال هم در این حوزه فیلم‌های مطرح سینمای جهان است که در اوج پرداختن به سختی‌ها، امید را هم فراموش نمی‌کند، اما ما در برخی فیلم‌ها تماشاگر را مایوس و سرافکنده از سالن‌های سینما بیرون می‌فرستیم. اتفاقی که به نظرم برای سینما ملی خطرناک است و باید چاره‌ای جدی برای آن اندیشیده شود.
قهرمانی در پایان توصیه کرد: بهترین راه برای ضعف موجود نیز، روی‌آوردن به قهرمانان در سینماست که به نظرم می‌تواند امید را در سینما زنده کند.
وی افزود: در کنار بخش‌های دولتی، بخش خصوصی نیز به نظرم در تربیت نیروهای متعهد نقش خاصی داشته‌اند، چون در کشور ما کم نیستند آدم‌هایی که با سرمایه شخصی خود، برای اعتلای انقلاب اسلامی تلاش کرده‌اند کم نبوده‌اند؛ برای مثال به جشنواره‌های چون عمار اشاره می‌کنم که در آن هنرمندان مردمی تربیت یافته‌اند تا با زبان سینما مبلغ ارزش‌های انقلاب باشند، ولیکن متاسفانه بخش خصوصی به دلیل محدودیت‌های مالی که به آن مواجه بوده نمی‌توانسته قدم های متداومی در این رابطه بردارد.
تأکید بر نداشته‌ها به جای داشته‌ها
قهرمانی در پاسخ به این سوال که آیا شما موافقید که در سازمان سینمایی مراکزی چون انجمن سینمای جوانان وجود دارد که در آنها هنرمندان جوان تربیت می‌شوند، برای همین نمی‌توان سینما و مراکز دولتی را در تربیت نیروهای متعهد در سینما موفق ندانست؟ گفت: اگر بخواهم عملکرد انجمن سینمای جوان را در حوزه تربیت نیروهای انقلابی در سینما ارزیابی کنم باید بگویم که نمره دریافتی چندان مطلوب نیست، زیرا در این بخش‌ها بیشتر توجهات به روی تکنیک‌های سینمایی متمرکز بوده است. در کلامی در این مراکز ما تنها جوانانی را تربیت کرده‌ایم که به طور حرفه‌ای سینما را می‌شناسند، اما برای آنان مسیر مشخص نکرده‌ایم. برای همین هم نباید تعجب کنیم که فیلم‌هایی در سینمای کشور ما ساخته می‌شود که نه‌تنها تصویر داشته‌های ما نیست، بلکه بیشتر بر نداشته‌های ما تاکید دارند.
این مدیر سابق سینمایی ادامه داد: ضعف دیگری که در این زمینه می‌توانم برای سازمان سینمایی متصور شوم این است که برای هنرمندانی که دغدغه کار دینی دارند آن‌چنان که باید بازار کار به‌درستی فراهم نیست، پس بسیاری از آنها سرخورده شده و مجبور می‌شوند برای گذران زندگی هدف و ایده‌آل‌های خود را رها کنند و به سمت موضوعاتی که بخشی اندکی از سینما طالب آن است بروند!
این تهیه‌کننده سینما در پاسخ به این سوال که چرا سینمای ما بیش از اینکه به دنبال نشان دادن داشته‌های پر افتخار کشورمان باشد به دنبال نشان دادن سیاهی‌هاست؟ گفت: بگذارید جواب به این سوال را با ذکر مثالی بیان کنم. اگر در خانواده‌ای، یکی از فرزندان خطاکار از کار درآید آیا پدر خانواده عیب آن فرزند را فریاد می‌زند تا همه متوجه شوند یا اینکه سعی می‌کند آن را برطرف کند؟ این اتفاق هم‌اکنون در سینمای ما موجود است؛ یعنی اینکه ما بیش از اینکه بخواهیم به مفاخر خود بپردازیم به نداشته‌های خود توجه می‌کنیم.
جلب جوایز جشنواره‌های خارجی
وی افزود: دلیل عمده این مسئله نیز این است که این دست تولیدات را جشنواره‌های خارجی می‌پسندند و به آن جایزه می‌دهند، پس جای تعجب نیست بسیاری از سینماگران جوان ما برای مطرح شدن به سمت این فیلم‌ها گرایش پیدا کنند؛ اتفاقی که من از آن به عنوان یک دام می‌بایست نام برم، هرچند متاسفانه برخی‌ها از روی آگاهی یا عده‌ای از روی ناآگاهی منکر این مسئله هستند و می‌گویند نگاه سینمای جهان به فیلم‌های ایرانی کاملاً رویکردی حرفه‌ای دارد، اما آنها نمی‌خواهند از خود بپرسند چرا فیلم‌هایی نظیر از «از کرخه تا راین» یا «آژانس شیشه‌ای» در اوج داشته‌های سینمایی نمی‌تواند در جشنواره‌های خارجی موفق باشد، اما یک فیلم اولی تنها به بهانه نشان دادن زشتی‌ها، جوایز مختلف را به خود اختصاص می‌دهد.
ترسیم آلام در عین حفظ عزت
وی به توضیح فوق اضافه کرد: وقتی از بی‌توجهی به داشته‌های کشورمان سخن می‌گویم منظورمان این نیست که ضعف‌ها مورد توجه قرار نگیرد، چون رسالت هنرمند است که آلام جامعه را نشان دهد، به شرطی که این تصویرسازی عزت کشورمان را هم محفوظ نگه دارد. در ضمن وقتی قرار است در فیلمی به نقاط تاریک پرداخته شود امید در آن نباید کشته نشود؛ بهترین مثال هم در این حوزه فیلم‌های مطرح سینمای جهان است که در اوج پرداختن به سختی‌ها، امید را هم فراموش نمی‌کند، اما ما در برخی فیلم‌ها تماشاگر را مایوس و سرافکنده از سالن‌های سینما بیرون می‌فرستیم. اتفاقی که به نظرم برای سینما ملی خطرناک است و باید چاره‌ای جدی برای آن اندیشیده شود.
قهرمانی در پایان توصیه کرد: بهترین راه برای ضعف موجود نیز، روی‌آوردن به قهرمانان در سینماست که به نظرم می‌تواند امید را در سینما زنده کند.
