عبادی:
از ارتباط عاطفی با خط نیریزی تا انتخاب عثمان‌طه/نسل معاصر در پی سادگی است
گروه ادب: خوشنویس برجسته کشورمان به تفاوت‌های و ویژگی‌های خط نیریزی و عثمان‌طه اشاره کرد و گفت: مخاطبان به دنبال سادگی و سهل‌القرائه بودن رسم‌الخط قرآن هستند.
محسن عبادی، خوشنویس برجسته کشور در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره ترویج کتاب قرآن به رسم‌الخط مفاخر ملی گفت: در حوزه تلاوت قرآن دو بخش داریم، یک بخش مربوط به تلاوت تخصصی از سوی قاریان و حافظان قرآن است که بخشی از آنها هم سالانه در مسابقات بین‌المللی کشورهای مختلف شرکت می‌کنند و نگاه تخصصی به رسم‌الخط قرآن دارند، این افراد از گذشته، هم مسلط هستند و طی چندین سال آموزش‌هایی را گذرانده‌اند، اما بخش دوم تلاوت عام است که در این بخش مشکلات و دغدغه‌هایی داریم که به نظر می‌رسد باید قبل از هر کاری یک تحقیق میدانی از مخاطبان قرآنی انجام شود که در حوزه تلاوت عمومی قرآن مخاطبان به مسائلی مانند خوانایی، روانخوانی، صحیح‌خوانی و ... توجه دارند که همه این موارد به طرز نوشتار برمی‌گردد؛ هر چه نوشتار پیچیده‌تر باشد، کسانی که نوآموزند و یا در جلسات قرآنی شرکت می‌کنند و با قرآن مأنوس هستند، برخی از رسم‌الخط‌ها را که میخواهند تلاوت کنند با مشکلاتی مواجه خواهند شد.
وی افزود: تحقیق میدانی باید انجام شود که مخاطبان عام با کدام رسم‌الخط آشنایی بیشتری دارند و با آن راحت‌تر هستند و مسئله روانخوانی و سهل‌القرائه بودن کدام رسم‌الخط را بیشتر دوست دارند و آن را تأیید می‌کنند. تحقیقی که انجام می‌شود یک عقبه پژوهشی باید داشته باشد. ما در بحث آزمون و خطا کارهایمان را کرده‌ایم، چندی پیش کتابی با عنوان مروری بر 30 سال فعالیت‌های چاپ و نشر سازمان دارالقرآن الکریم به دستم رسید که با بررسی آن می‌توان فهمید که همه نوع خط در آن وجود دارد، از خطوط ایرانی قدیم تا خطوط ایرانی معاصر؛ خطوط غیرایرانی نیز هست که تاکنون این قرآن‌ها چاپ شده و به دست مخاطبان رسیده است. از این رو بحث آزمون و خطا نیست و باید از نسخه‌های مصحف شریفی که در دست مردم است و آن را تلاوت می‌کنند نظرسنجی عمومی شود.
عبادی ادامه داد: هرچند ممکن است یک خط چندان تخصصی نباشد، فرض کنید خط مرحوم طاهر خوشنویس و یا خوشنویسانی که نسبت به قله‌های رفیع خط نسخ، طراز اول نیستند، اما این موفقیت را داشته‌اند که سلیقه مخاطبان را حدس بزنند، کلمات پیچیده‌ای مانند الجحیم را طوری نوشته‌اند که ممکن است به زیبایی خط نیریزی نباشد، اما مردم به‌راحتی و بدون مکث آن را می‌خوانند. از این رو در هر دو حوزه باید با احتیاط پیش رفت تا بتوان آئین‌نامه‌ای تدوین کرد که بر مبنای آن به رسم‌الخطی رسید که بتوان آن را رواج داد. از این‌رو می‌طلبد چندین رسم‌الخط موفق بررسی شود؛ چرا که سلایق متنوع است و ممکن است از میان چند خط خوانا کسی فیزیک خط را بپسندد و یا دیگری به دلیل فربهی خط آن را دوست داشته باشد.
این خوشنویس برجسته در ادامه بیان کرد: اگر خط عثمان‌طه در شمارگان موفق بوده، بیشتر به این دلیل است که از نگاه تخصصی خط نسخ بیرون آمده و از زیبایی‌های خط نسخ عقب‌نشینی کرده و قواعد سخت و پیچیده و علمی خوشنویسی نسخ را کنار گذاشته و به قوانین تخصصی سهل‌القرائه بودن پیوسته است؛ از این‌رو کلمات را از فرم سنتی و اصیل خود خارج کرده و تغییر داده است و بسیاری از کلمات و حروف را دفرمه کرده تا به‌راحتی خوانده شود که این در خطوط قدما به این صورت نیست.
وی با بیان اینکه قدمای خوشنویس ایران به این توجه نداشتند که 500 سال دیگر صنعت چاپ می‌آید و عده زیادی میخواهند مخاطب خط آنها باشند، از این‌رو بسیار مغلق و پیچیده نوشتند، تصریح کرد: کسانی که میخواهند قرآن تلاوت کنند، اگر دو خط عثمان‌طه و نیریزی را جلوی رویشان قرار دهید با خط نیریزی ارتباط روحی و عاطفی بسیار خوبی برقرار کرده و حال و هوای ایرانی بودن آن جذبشان می‌کند؛ چراکه مردم نگاه تخصصی ندارند و نمی‌دانند که قاعده خط نسخ چیست و یا نیریزی چه کسی است و لهجه ایرانی خط، آنها را به عنوان یک حس وطن‌دوستی جذب می‌کند. اما وقتی میخواهند تلاوت کنند خط عثمان‌طه را انتخاب می‌کنند.
وی در ادامه درباره خط عثمان‌طه گفت: عثمان‌طه از خوشنویسان معاصر بوده و به دنبال ساده‌تر کردن مسائل است؛ چرا که دوره معاصر دوره ایجاز و اختصار شده است. ما ممکن است یک مکالمه طولانی را با یک استیکر به همدیگر تفهیم کنیم، این روند نمادسازی و اختصارگرایی در دوران معاصر باعث شده که ما از داشته‌های خودمان در گذشته نتوانیم به خوبی استفاده کنیم و آن داشته‌ها مدرنیزه و امروزی نشده‌اند.
وی در ادامه راه‌حل این مشکل را مورد اشاره قرار داد و بیان کرد: باید خشت و مصالح همان مصالح ملی و سنتی اخذشده از مفاخر تاریخی‌مان باشد، اما معماری و طراحی را به‌نحوی انجام دهیم که به درد نسل معاصر بخورد. منظور این است که در گذشته بسیاری از مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌های ما در مکتب‌خانه نزد ملا قرآن می‌آموختند و پیچیده‌ترین کلمات را در اثر سخت‌گیری و تمرین و ... می‌توانستند به‌راحتی بخوانند، اما نسل معاصر این گونه نیست به دنبال سادگی و راه کوتاه و آسان است.
گفت‌وگو از سمیه قربانی
