حوزه علمیه نیازمند مرکز مطالعات تمدنی است/ هویت‌جویی افراطی؛ عامل تخریب دستاورد تمدنی اربعین
گروه حوزه‌های علمیه: یک محقق حوزه با تاکید بر ضرورت ایجاد مرکزی برای مطالعات تمدنی و فرهنگی گفت: باید تعریف مورد وفاقی از سوی حوزه علمیه برای فرهنگ و تمدن ارایه و حول آن برنامه ریزی‌ها انجام شود.
به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا) حجت‌الاسلام و المسلمین امیرحسین عرفان، محقق و پژوهشگر حوزه علمیه امروز 22 تیر در نشست علمی «خوانشی فرهنگی و تمدنی از آموزه قرآنی امت» با اشاره به مدیریت امام علی(ع) در تشکیل امت واحده اسلامی گفت: کانونی‌سازی میدان اجتماعی در کوفه مدل الگویی تمدنی پاسداشت امت واحده است.
وی افزود: مهندسی رفتار اجتماعی، تبدیل گسست‌های فعال اجتماعی به غیرفعال و تولید بسیج اجتماعی از جمله راه کارهای ایجاد امت واحده است که در رفتار بزرگان نیز قابل استخراج است.
این محقق و پژوهشگر حوزه علمیه با اشاره به اهمیت اعتقادات اسلامی در شکل دهی امت واحده عنوان کرد: بزرگترین ظرفیت وفاق اجتماعی اعتقادات اسلامی است که هم عام و هم فراگیر و هم تاثیرگذار و منطبق بر فطرت و عمق دل و اندیشه انسان‌ها است و باعث ایجاد انگیزش متعالی و تعهد نسبت به اهداف واحد می‌شود.
عرفان با بیان اینکه وقتی مصالح و اعتقادات معیار در میان امت اسلامی باشد قوم و نژاد و مسایل دیگر کمرنگ خواهد شد اظهار کرد: یکی از نمودها و مصادیق عینی این مسئله را می‌توان در دفاع از حرم و جریان مقاومت مشاهده کرد زیرا چنین اتفاقی در تاریخ شیعه بی‌نظیر است که گروه‌های مختلفی از مردم با زبان‌های عربی و فارسی و ... و با مذاهب و نژادهای مختلف از کشورهای سوریه و عراق و افغانستان و پاکستان و لبنان و ... حول یک محور و هدف واحد در این کشورها با دشمنان واحد می‌جنگند.
وی تاکید کرد: همان‌طور که در جبهه باطل آخرالزمانی اتحادی برای رسیدن به اهداف نازل مادی و دنیوی درست شده است در جبهه حق نیز در بحث مدافعان حرم نیز رنگ و بوی قومی و نژادی و مذهبی کنار رفته و وحدت اعتقادی ایجاد شده است.
این محقق حوزه علمیه به اربعین و عاشورا اشاره و بیان کرد: اربعین و پیاده‌روی مردم در این روز همچنین عاشورا جای بررسی و نگاه تمدنی و فرهنگی دارد زیرا مسیحی و سنی و ... همراه با شیعیان از سراسر جهان این دستاورد بزرگ فرامذهبی را رقم می‌زنند و باید از این فرصت تمدنی بهره لازم را ببریم البته متاسفانه عده‌ای که یا نادان و یا اجیر هستند دنبال ضربه زدن به این مسئله هستند.
وی افزود: در برخی مراسمات اربعین شاهد هستیم که برخی علنا برضد مذاهب دیگر تبلیغ می‌کنند در حالی که اهل سنت نیز در این مراسم حضور دارند لذا برخی با تندروی‌های مذهبی دنبال جلوگیری از شکوفایی ظرفیت‌های این مراسم هستند.
عرفان تاکید کرد: هویت‌جویی‌های افراطی عامل مهمی در جلوگیری از نگاه تمدنی اسلامی و ایجاد امت واحده است که برخی نمونه‌های آن در عراق توسط افرادی مانند بارزانی در حال تحقق است که بحث استقلال کردها را دامن می‌زنند.
این محقق حوزه علمیه عنوان کرد: امت واحده دارای دشمن مشترک است و این دشمن امروز آمریکاست، بنابراین نباید اشتباه محاسباتی در شناخت دشمن داشته باشیم زیرا دشمن ما اهل سنت و حتی وهابیت و داعش نیستند بلکه دشمن اصلی آمریکا و کفار هستند که در خط مقدم مقابله با جبهه مقاومت قرار دارند.
عرفان تصریح کرد: امام علی(ع) بعد از اینکه قائله خوارج را سرکوب کردند فرمودند که هیچ کس بعد از من حق ندارد با خوارج بجنگند؛ زیرا خوارج درون جبهه اسلامی بودند؛ افرادی بودند که بزعم خود دنبال حق می‌رفتند ولی در تشخیص مصداق آن راه را اشتباه رفتند و امروز هم برخی فرقه‌های مذهبی به علت دخالت‌های دشمن اصلی یعنی آمریکا دست به خون برادران مسلمان خود آلوده کرده‌اند و نشانه و هدف اصلی ما باید همین دشمن اصلی باشد.
وی افزود: امام علی(ع) می‌فرمودند اگرچه با خوارج جنگیدند ولی پیکان اصلی حمله باید متوجه معاویه باشد؛ زیرا معاویه می‌داند باطل است و بر مسیر باطل پافشاری کرده است بنابراین خطای محاسباتی در بحث تمدنی اسلامی سبب می‌شود تا پیکان حملات نادیده گرفته شود؛ زیرا دگر مشترک ما مانند اهل سنت و شیعه از سمت آنان نباید هدف قرار گیرد.
این محقق حوزه علمیه اظهار کرد: آموزه امت به ما گوشزد می‌کند که در اختلافات مذهبی باید اصل بر مدارا به عنوان یک ارزش بزرگ قرار گیرد کاری که ائمه(ع) در آن پیشتاز بودند به‌ویژه امام صادق(ع) که کارهای فراوانی در این زمینه کردند و روایات متعددی در برخورد آنان با اهل سنت وجود دارد و دستور فرمودند در نماز جماعت و تشییع مردگان آنان شرکت کنید.
وی ادامه داد: مدارا با مداهنه تفاوت دارد اما برخی بلافاصله وقتی سخن از مدارا به میان می‌آید آن را حمل بر مداهنه می‌کنند در حالی که در مداهنه سهل‌انگاری و گذشتن از عقیده مطرح است ولی در مدارا یعنی اینکه ما شیعه را بر حق می‌دانیم و بر روی این حق نیز پافشاری داریم ولی چون بر حق هستیم دنبال نابودی و زدن گردن دیگران هم نیستیم.
عرفان با بیان اینکه مدارا با اعتقادورزان است بیان کرد: امروزه متاسفانه در دانشگاه‌های مرتبط با دیپلماسی هم آموزه قرآنی امت نقشی ندارد و به این مسئله توجه نمی شود در حالی که خوانش فرهنگی از این واژه می تواند نگاه تمدنی ایجاد کند.
عرفان با اشاره به جایگاه انسان کامل در تمدن اسلامی عنوان کرد: یکی از سؤالات مهم این است که جایگاه انسان کامل در تمدن اسلامی چیست که قطعا پاسخ این است که بدون انسان کامل تمدن اسلامی شکل نمی‌گیرد.
وی افزود: امام صادق(ع) چنان تعامل مثبتی با اهل سنت داشتند که راویان آنان روایات متعددی از این امام را در منابع خودشان آورده‌اند.
وی با تاکید بر بررسی سنخ نگاه مستشرقان به آموزه قرآنی امت در تحقیقات و مطالعات تصریح کرد: یکی از نیازهای مهم امروز جامعه ما این است که میان فرهنگ بنیادین و عمومی باید فاصله کمتر شود و راه آن نیز مدل‌سازی و ارایه مدل است.
این محقق حوزه علمیه در ارایه مدل توجه به نیازهای روز و مطالعه در منابع دینی معطوف به رفع این نیازها بسیار مهم است.
عرفان با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین چالش‌های امروز ما با دشمنان به علت مباحث اعتقادی و ایدئولوژیک است، بیان کرد: درگیری اصلی که امروز میان ایران و آمریکا وجود دارد ناشی از بعد اعتقادی و ایدئولوژیکی است و در مطالعات و تحلیل‌ها باید این مسئله بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد؛ زیرا بزرگان تحلیل گران خودشان به این مسئله اعتراف می‌کنند که نمونه آن تحلیلی از کیسینجر است که گفته در قرن گذشته دولتی قدرتمند بود که می‌توانست مستعمره‌های مختلفی برای خود داشته باشد و بعد از جنگ جهانی دوم نیز قدرت علمی تعیین کننده در قدرتمندی یک کشور بود اما از سال 2010 به بعد کشورهایی ابرقدرت خواهند بود که ایدئولوژی برتری در دنیا داشته باشند.
وی ادامه داد: خود همین سیاستمدار آمریکایی تحلیل کرده است که ما امروز در منطقه خاورمیانه با پدیده فمینیسم و این تفکر روبرو هستیم و این تفکر امروز در مرزهای ایران محصور نیست و در کشورهای مختلف منطقه در حال رسوخ و عمق یافتن است به همین دلیل آمریکا از وضعیت ایران احساس خطر می‌کند.
این محقق حوزه عنوان کرد: ما نه به اندازه آنان قدرت علمی، اقتصادی و نظامی داریم و ثروت و قدرت نفوذ در مجامع بین‌المللی را داریم ولی از میان این همه کشور دنیا تنها ایران را محور مبارزه خود می‌دانند؛ زیرا به عمق قدرت ایدئولوژیکی ایران پی برده‌اند که این مسئله برای ما فرصت است.
عرفان تاکید کرد: در جریان مناظرات انتخاباتی این دوره از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، شاهد بودیم که 21 مرتبه نام ایران در این مناظرات بر زبان آنان جاری شد ولی در مورد روسیه این عدد به شش مورد می‌رسد؛ بنابراین تمایز قدرت ما با دیگران در همین مسئله ایدئولوژی است که پشت سر قدرت نظامی و سیاسی ما قرار گرفته است.
این محقق با بیان اینکه عمق نگاه‌های آخرالزمانی، ایدئولوژیک و تمدنی است و باید این مسئله در فرهنگ کشور تبیین و همگانی شود، بیان کرد: یکی از ضعف‌های ما در بدنه مدیریتی حوزه علمیه این است که ما مرکز تخصصی مطالعات تمدنی و فرهنگ‌پژوهی نداریم البته محققان فرهنگ پژوه و کسانی که در زمینه تمدن فعالیت می کنند داریم اما به صورت سازماندهی شده این مسئله در مدیریت حوزه وجود ندارد.
وی افزود: دکتر ولایتی به عنوان فردی که متخصص اطفال است به علت همین خلأ وارد مباحث تاریخی شده و دغدغه‌مندانه به نوشتن کتب تاریخی مفید رو آورده است در حالی که حوزه علمیه باید به صورت جدی‌تری بازتعریفی از تمدن و فرهنگ که مورد اجماع در داخل کشور بلکه منطقه جهان اسلام باشد ارایه کند و آموزه های دینی را هم در این زمینه تبیین کنیم ولو اینکه مورد وفاق وهابیت و مستشرقان نباشد.
عرفان با اشاره به تعاریف متعدد از تمدن و فرهنگ عنوان کرد: اگر امروز کسی از ما بپرسد که غرب، متمدن است یا خیر اگر با نگاه صرف دنیوی و مادی نگاه کنیم خواهیم دید غرب در اوج این نوع تمدن قرار دارد ولی اگر با نگاه اسلامی به آن بنگریم در این صورت حق به محققانی خواهیم داد که غرب را در اوج جاهلیت از نوع مدرن خود می‌دانند زیرا در بسیاری از این کشورها، همجنس‌بازی قانونی شده و یا در حال قانونی شدن است.
این محقق تاکید کرد: در برخی کشورهای غربی روزی را تعیین کرده‌اند که افراد مانند حیوان بیرون می‌آیند در حالی که این مسئله در تضاد کامل با آموزه‌های اسلامی و فرهنگ اسلامی ما قرار دارد.
