«خمسه» دستخوش تغییر مدیریت شهری خواهد شد؟
گروه هنر: در حالی‌که توقع می‌رود در شرایط کنونی شاهد انتشار فراخوان سوگواره نمایشی «خمسه» باشیم اما به جهت تغییر و تحولات مدیریتی که در سطح شهرداری و به تبع آن سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران شاهد هستیم گویا تداوم یافتن آن در هاله‌ای از ابهام فرو رفته باشد.
سوگواره نمایشی «خمسه» نیز به عنوان یک رویداد مناسبتی در عرصه هنرهای نمایشی و در شرایطی که خلأ چنین رویکردی به ویژه از ناحیه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی اصلی فرهنگ و هنر آن هم در ایام سوگواری محرم و صفر احساس می‌شود توانست تنها با وجود سه دوره برگزاری جایگاه باشکوه و مطرحی را در حوزه هنرهای نمایشی دین برای خود به دست آورد به شکلی که در دوره اخیر آن شاهد بودیم جمع کثیری از هنرمندان باسابقه و پیشکسوت هنرهای نمایشی با تولید آثار نمایشی در آن مشارکت خوبی داشتند.
البته اعتبار «خمسه» براساس آنچه به آن اشاره شد شاید بیشتر به این جهت باشد که ما به ازایی همچون این رویداد را در سایر محافل رسمی نمایشی ویژه ایام سوگواری محرم و صفر که مثلاً ارشاد متولی برگزاری آن باشد نداریم و لذا برگزاری این سوگواره تنها مأمن و ملجأیی است که هنرمندان دغدغه‌مند حوزه هنرهای نمایشی دینی و عاشورایی به تولید اثر به جهت شرکت در آن مبادرت ورزند.
با این وجود و صرفنظر از اینکه آیا شهرداری و سازمان فرهنگی و هنری وابسته به آن وجهه قانونی برای برگزاری دو رویداد تئاتری که سراسری است را دارد یا خیر و آیا نباید فعالیت‌های آن تنها محدود و منحصر به حوزه کلانشهر تهران شود اما باید گفت که «تئاتر شهر» و «خمسه» توانسته‌اند جبران مافات کرده و به ویژه «خمسه» در زمینه پرداختن به تئاتر دینی و مذهبی با رویکرد پرداختن به آئین‌های نمایشی عاشورایی سهم مهمی از این جریان را به خود اختصاص دهد.
«تئاتر شهر» به عنوان جشنواره‌ای براساس دغدغه‌های ذاتی شهرداری تهران و حوزه فرهنگسازی شهری و حقوق شهروندی هر ساله در زمان خاصی از سال فراخوان خود را اعلام و گروه‌های هنری نیز به شکلی ثابت خود را برای تولید اثری ویژه این رویداد بزرگ تئاتری مهیا می‌سازند اما این میان باید گفت که «خمسه» به جهت مناسبتی برگزار شدن آن و اینکه تابع سالشمار هجری قمری است بیشترین لطمه را از برخی مسائل مدیریتی و پیرامونی واقع شده در شهرداری تهران و به تبع آن سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران خواهد خورد.
اگر قرار است طبق سنت سه‌سال گذشته شاهد برگزاری دوره چهارم این سوگواره نمایشی در ایام محرم و صفر به میزبانی سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران باشیم پس توقع می‌رود که در همین ایام و حتی کمی قبل‌تر شاهد انتشار فراخوان آن برای مشارکت حداکثری هنرمندان اصطلاحاً مذهبی‌کار عرصه هنرهای نمایشی باشیم، امری که تاکنون محقق نشده است و البته پیگیری‌های ایکنا از مسئولان برگزاری این سوگواره تاکنون نیز به نتیجه‌ای نرسیده است.
با این تفاصیل تنها یک موضوع می‌تواند توجیهی باشد بر مسکوت ماندن روند برگزاری و تداوم این سوگواره و آن تغییر و تحولاتی است که اخیراً در آستانه روی کار آمدن دوره جدید شورای اسلامی شهر تهران و به تبع آن تغییر در مدیریت کلان‌شهری زین پس شاهد آن خواهیم بود که مسلماً این تغییرات تا سطح پایین مدیریتی نیز به شکل دمینویی جریان خواهد داشت و نتیجه اینکه مدیران فعلی در سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران چندان از ماندگاری خود در حوزه مدیریت فرهنگی شهری اطمینان ندارند که بخواهند برای برنامه‌های روتین فرهنگی آن برنامه‌ریزی کنند و چه بسا با روی کار آمدن مدیران در حوزه شهرداری تهران و مشخصاً تغییراتی ماهوی در مدیریت سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران شاید اصلاً تداوم سوگواره‌ای همچون «خمسه» توجیه‌ناپذیر باشد به این بهانه که یا شهرداری تهران شایستگی ورود به منظور برگزاری یک رویداد فرهنگی و هنری به شکل سراسری را ندارد و یا بودجه‌ریزی برای برگزاری چنین رویدادی باید در امور مهم‌تری که نفع بیشتری در راستای ارتقای فرهنگ شهروندی دارد مصروف شود.
به هر حال چه شهرداری تهران و سازمان فرهنگی و هنری وابسته به آن صلاحیت برگزاری این سوگواره را داشته باشد و چه نداشته باشد، برگزاری سه دوره این سوگواره که همواره با موفقیت نسبی کمی و کیفی مواجه بوده است، ظرفیت غیرقابل انکاری را در راستای پرداختن به هنر دینی و عاشورایی از منظر آئینی و نمایشی فراهم کرده است و اگر چنین رویدادی دارای تشکیلات ثابت سازمانی و دبیرخانه دائمی باشد هیچگاه نباید با تغییر در ساختار مدیریت شاهد تعطیلی، تعویق و یا معلق ماندن آن باشیم.
امیر سجاد دبیریان
