«زلال وحی»؛ مبدع طرح‌های برتر قرآنی ـ پژوهشی در مشهد/ ارائه روشی نوین در حفظ قرآن
گروه مؤسسات قرآنی مردم‌نهاد: مؤسسه قرآنی زلال وحی از جمله مؤسسات قرآنی موفقی است که سال‌هاست با مدیریت حجت‌الاسلام معماریانی در مشهد در حوزه قرآن فعال است، این مؤسسه تاکنون توانسته است تعداد زیادی طرح‌های برتر قرآنی ـ پژوهشی را اجرایی کند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به‌دنبال معرفی مؤسسات قرآنی سراسر کشور این بار به سراغ مؤسسه‌ای قرآنی در مشهد‌الرضا(ع) دیار عاشقان اهل بیت(ع) رفته‌ایم، مؤسسه‌ای که با عنوان «زلال وحی» سال‌هاست در راستای آموزش قرآن قدم گذاشته و قرآن‌آموزان زیادی را تحت پوشش خود دارد.
در ادامه برای آشنایی بیشتر با این مؤسسه و دستاوردهایش با حجت‌الاسلام والمسلمین رضا معماریانی، مدیر مؤسسه زلال وحی مشهد به گفت‌وگو پرداختیم که به حضورتان تقدیم می‌شود.
حجت‌الاسلام معماریانی با اشاره به فعالیت‌های قرآنی و چگونگی قدم گذاشتن در مسیر تأسیس مؤسسه اظهار کرد: از دوران کودکی در سال 1353 در جلسات قرآن مسجد الرضا(ع) واقع در خیابان بهار مشهد شرکت کرده و از محضر حجت‌الاسلام والمسلمین موسوی خراسانی، امام جماعت، دروس قرآن و احکام را تلمذ کرده و به عنوان مکبر در آن مسجد مشغول شدم و این حضور تا زمان انقلاب اسلامی ادامه داشت.
وی ادامه داد: در دوران تحصیلات ابتدایی به برکت حضور در کلاس‌های قرآن مسجد، در ارائه قرآن، نماز و احکام موفقیت‌هایی حاصل شد. پس از انقلاب اسلامی در سال 1358 در مدرسه راهنمایی حکیم نظامی مشهد در مسابقات قرآن مدرسه که به عنوان استانی بود مقام اول را کسب کرده و همچنین در جشنواره مسابقات شهید رجایی در استان به عنوان داور مسابقات دانش‌آموزی معرفی شدم.
معماریان در ادامه اظهار کرد: در سال 1360 مرحوم استاد رضایی‌کمال از معلمان و کارشناسان قرآنی اداره‌کل آموزش و پروش استان خراسان پس از مشاهده رتبه ممتاز استانی، بنده را به یکی از بزرگترین جلسات قرآنی مشهد که با نظارت مرحوم سید‌میرزا‌علی رحیمی بود، معرفی کرد که آموزش تجوید در ان زمان آغاز شد.
وی ادامه داد: از سال 1360 تا سال 1361 به مدت یک سال هر هفته دو روز به منزل استاد رفته و آموزش تجوید به مدت یک سال طول کشید و این دوران آموزشی بهترین دوران بود. از همان روزهای اول کلاس، مرحوم رحیمی ما را مکلف کرد که هفته‌ای دو شب در جلسات قرآنی شرکت کنیم.
معماریانی بیان کرد: در طول دو سال حضور مستمر در جلسات و تمرین‌های مکرر و تلاوت در محضر اساتید بزرگی چون مرحوم مختاری، مرحوم اوحدی، مرحوم نازدار، مرتضی فاطمی، سید‌جواد سادات‌فاطمی، هاشم روغنی، چابکی، محمد‌زاده و مرحوم استاد رحیمی شیوه‌های تلاوت را آموخته و بهره‌های فراوانی بردم.
وی در ادامه گفت: در زمستان 1362 در یک جلسه آزمون نهایی قرائت و تجوید که با حضور اساتید بزرگی همچون مرحوم استاد رحیمی، استاد چابکی، محمد‌زاده و استاد مرتضی سادات‌فاطمی و با حضور جمع کثیری از قرآنیان آزمون نهایی برگزار شد که نمره 100 کسب شد.
این حافظ قرآن به دیگر مراحل زندگی قرآنی خود اشاره کرد و افزود: بنده در دی‌ماه 1362 گواهی‌نامه دوره کامل قرائت و تجوید قرآن را در مسجد گوهر‌شاد با حضور استاندار خراسان، معراجی، مدیر‌کل اوقاف و امور خیریه استان دریافت کردم. همچنین در تاریخ 1362 موفق به قبولی در آزمون تخصصی تجوید شدم.
وی درباره فرایند آغاز آموزش قرآن گفت: بعد از انقلاب از سال 1359 در بسیج مسجد الجواد(ع) واقع در خیابان دانشگاه مشهد ثبت نام کرده و در آن زمان تحت عنوان انجمن تبلیغات اسلامی فعالیت می‌کردم که پس از حضور مکرر به عنوان مسئول جلسه معرفی و تدریس قرآن به دانش‌آموزان را آغاز کرده و از همان زمان یعنی سال 1359 فرایند تدریس قرآن شکل گرفت و تا به امروز نیز به شکل‌های مختلف ادامه دارد.
این فعال قرآنی افزود: پس از ورود به حوزه علمیه و همزمان به دانشگاه علوم اسلامی رضوی در سال 1367 رویکرد جدیدی به قرآن در من ایجاد شد و در کنار برنامه‌های قرائت قرآن کم کم مطالعات مفاهیم و تفسیری آغاز شد.
وی گفت: در تابستان سال 1375 با یکی از دوستان آزاده علی موحدی در قم آشنا شده که ایشان در دوران اسارت و در مدت سه ماه از ساعت 12 تا 2 شب در آسایشگاه مبادرت به حفظ قرآن کریم می‌کرد و این موضوع بر بنده تأثیر گذاشت و پس از مراجعت به مشهد کار حفظ قرآن کریم را آغاز کردم.
معماریانی به روند حفظ قرآن کریم اشاره کرد و گفت: در اول خرداد 1375 کار حفظ قرآن را آغاز کردم و در 10 مهر سال 1375 یعنی 4 ماه و 10 روز طول کشید که قرآن را حفظ کنم و پس از آن دوران تثبیت شروع شد. اما کار ما یک تفاوت داشت و آن این بود که چون دروس حوزه و ادبیات عربی و تفسیر را در دانشگاه و حوزه فرا‌گرفته بودم، یک تسلط نسبی به مفاهیم آیات داشته و تصمیم گرفتم قرآن را به همراه تفسیر و مفهوم حفظ کرده و از طرفی چون با قرائت و لحن نیز آشنایی داشته، سعی شد مفاهیم را با الحان و محتوای آیات هماهنگ کنم و یک ترکیب بسیار دقیق و عالی به دست آوردم که بعد از اتمام کار تصمیم گرفته شد این روش را تبدیل به یک متد آموزشی کنم.
وی ادامه داد: کم کم به فکر تشکیل دوره‌های تخصصی آموزش حفظ مفهومی و تفسیر کاربردی افتاده و نخستین دوره در تابستان 1376 برگزار شد که در این دوره حدود 15 نفر از علاقه‌مندان شرکت و در یک دوره 4 ماهه موفق به حفظ قرآن شدند. در ادامه راه از مرحوم آیت‌الله عبادی، امام جمعه وقت مشهد جهت بازدید از روند کلاس‌ها دعوت شد که ایشان این حرکت را بسیار شایسته دانستند.
معماریان در ادامه با اشاره به شروع به کار این مؤسسه قرآنی اظهار کرد: این مرکز قرآنی با کسب مجوز از سوی معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کار خود را با ارکان هیئت مدیره سه نفره آغاز کرد که تشکیلات مؤسسه بر سه معاونت آموزش و پژوهش، طرح و برنامه و اداری و مالی بنا شده است.
وی به نقاط مثبت و ضعف مؤسسه اشاره کرد و گفت: نقطه قوت مؤسسه در استقلال مالی و فکری و برنامه‌ای و خلاقیت و نقطه ضعف در کمبود منابع و پشتوانه‌های مالی و عدم حمایت و نبود شناخت کافی مردم و مسئولان از برنامه‌های قرآنی است. تدوین کتاب تفسیر کاربردی قرآن، تدوین کتاب حفظ مفهومی قرآن، تدوین کتاب‌های تفسیر موضوعی قرآن، انجام پژوهش‌های کاربردی در قرآن، انجام آموزش‌های کاربردی در حوزه تربیت مربی و آموزشی در رشته‌های حفظ مفهومی، تفسیر کاربردی، مهد قرآن، تفسیر کاربردی و حفظ مفهومی و از دیگر فعالیت‌های این مؤسسه است.
مدیر مؤسسه زلال وحی افزود: به مرور پس از برپایی سه دوره کوتاه‌مدت 4 ماهه برای اینکه بیشتر مردم بتوانند با قرآن مأنوس بشوند و کار حفظ را شروع کنند تصمیم به گسترش کار گرفته شد، که دوره‌های اول تا سوم در منزل حقیر برگزار شد. پس از تصمیم به گسترش کار در منطقه چهارراه لشگر مشهد مکانی را اجازه کرده و کلاس‌ها در آن مکان برگزار شد. به علت استقبال مردم مکان تغییر و تحت عنوان دارالتحفیظ قرآن در منطقه سمرقند مشهد اجاره و ادامه برنامه‌ها انجام شد که استقبال خوبی صورت گرفت.
این فعال قرآنی ادامه داد: بعد از برگزاری چندین دوره تصمیم گرفته شد برای استفاده بیشتر مردم از برنامه، دوره‌های متنوع ارائه شود لذا دوره‌های 8،12،15،18، و 24 ماهه طراحی شد و مخاطبان خودش را پیدا کرد و به لطف خدا کارها پیش رفت تا اینکه به فکر آموزش در مقطع پیش‌دبستانی افتاده و کلاس‌های مهد را با روش استاد محسنی راه‌اندازی کردیم که از سال 1380 تاکنون طی 16 سال کار پر‌تلاش و خستگی‌ناپذیر بدون هیچ پشتوانه مالی و حمایتی و بالغ بر سختی و مشکلات بسیار دوره‌های مهد برگزار شد به طوری که تاکنون بالغ بر 7000 هزار نفر در این کلاس‌ها حضور دارند.
وی به فعالیت‌های مؤسسه اشاره کرد و گفت: در سال 1382 با توجه به گسترش کار و حجم متقاضیان، تصمیم به طراحی دوره‌های سه ساله جامع علوم و معارف گرفته شد و از طریق آزمون ورودی علاقه‌مندان جذب شدند و با گذراندن 140 واحد درسی در یکی از 5 رشته حفظ مفهومی، تفسیر کاربردی، تعلیم و تربیت اسلامی، سیره کاربردی معصومین و نهج‌البلاغه فارغ‌التحصیل شدند. همچنین از سال 1382 تا 1389 به مدت 7 سال 22 دوره برگزار شد که در این راستا رشته حفظ و رشته تفسیر بیشترین متقاضی را داشت و حدود 800 نفر در مجموع در این دوره شرکت کردند.
وی بیان کرد: در سال 1389 با مشکلات اقتصادی که برای مردم به وجود آمد کم کم تعداد مراجعان به مؤسسه به مرور و طی یک فرایند یک ساله افت شدیدی پیدا کرد که تا به حال هم ادامه دارد. در طول سال‌ها دوره‌های متعددی در مکان‌ها و شهرها و کشورها برگزار شد که به صورت اجمالی به آن اشاره می‌شود.
مدیر مؤسسه زلال وحی اظهار کرد: با این وجود حرکت قرآنی ادامه پیدا کرد و با تغییر استراتژی، مؤسسه از آموزش حضوری به سوی آموزش غیر‌حضوری و انجام پژوهش‌های قرآنی و تولید محتوا کارها به پیش رفت اما با مشکلات زیادی روبرو هستیم.
وی ادامه داد: با توجه به اهمیت ادامه فعالیت‌ها با تغییر استراتژی مؤسسه از آموزشی به آموزشی ـ پژوهشی، با هدف تولید محتواهای آموزشی، فرهنگی و قرآنی، حجم فعالیت‌ها را برای تولید محتوا متمرکز کردیم و تاکنون بیش از بیست کتاب تألیف شده که برخی از آنها نیز به چاپ رسید. تاکنون بیش از 2500 موضوع کاربردی از قرآن استخراج شده است که می‌توان به یکی از مهمترین پروژه‌های مؤسسه تحت عنوان اصلاح فرهنگ ترافیک با استفاده از زندگی مورچه‌ها اشاره کرد که بیش از 800 صفحه طرح تدوین شده است.
این فعال قرآنی ادامه داد: در این راستا بیش از 2500 طرح عملیاتی در حوزه‌ها و موضوعات مختلف و مشکلات مختلف کشور از قرآن استخراج شده است که با اجرای این طرح‌ها، یک حرکت بسیار بزرگ اقتصادی و فرهنگی در کشور و حتی سایر کشورها آغاز خواهد شد.
مدیر مؤسسه زلال وحی در پایان خاطرنشان کرد: قرآنی شدن جامعه به این نیست که تعداد جلسات قرآن و تعداد حافظان و مفسران و مسابقات زیاد شود بلکه زمانی جامعه قرآنی می‌شود که به آیات و راهنمایی‌ها و برنامه‌های قرآن در طول زندگی در همه موضوعات عمل بشود که یکی از مهمترین برنامه‌های مؤسسه فرهنگی و هنری زلال وحی این موضوع است.
یادآور می‌شود، مؤسسه فرهنگی هنری
زلال وحی در استان خراسان رضوی، مشهد، خیابان عبادی - عبادی 95 پلاک 63، تلفن 05137322279 واقع شده است.
