«تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ»؛ دکترین قرآن برای تعامل اسلام و مسیحیت

حجت‌الاسلام والمسلمین جواد باغبانی، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با تبریک سالروز میلاد حضرت عیسی مسیح (ع) گفت: از حضرت عیسی (ع) آموزه‌هایی در اناجیل اربعه و رساله‌های عهد جدید وجود دارد، اما این به معنا آن نیست که مسیحیان معتقد باشند عیسی (ع) صاحب کتاب هست و با خود کتابی آورده است.

وی افزود: باور ما این است که دو میلیون و ۲۰۰ هزار مسیحی در دنیا معتقدند که «عیسی(ع)» کلمة الله و پیامبر و نبی است و بعد‌ها نیز این باور تا جایی رسید که او را خدا نامیدند. حواریون حضرت عیسی (ع)، ۲۷ کتاب و رساله از آموزه‌های آن حضرت نوشته‌اند که چهار عدد آن در قالب اناجیل اربعه ارائه شده و در واقع گزارشات بشری از زندگی عیسی است و وحی مستقیم خداوند نیست.

این استاد موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی و کارشناس ادیان بیان کرد: این در حالی است که تمامی آیات قرآن کریم، وحی است و توسط جبرئیل بر قلب مبارک پیامبر(ص)، نازل شده است.

باغبانی عنوان کرد: شاگردان حضرت عیسی (ع)، شش تا هفت صفحه از مواعظ و آموزه‌های حضرت عیسی را با عنوان «موعظه کوه» نوشته‌اند که سخنانی بسیار زیبا و عالی و مواعظ و پند‌های اخلاقی است که البته ما برتر از آن را در قرآن و روایات معصومین (ع) داریم؛ ولی این چند صفحه مواعظ به علت شباهت محتوایی و نقاط اشتراک می‌توانند نقطه عطفی در تعامل و گفت‌وگوی میان ادیان باشند.

وی با بیان اینکه پیامبر (ص) مواعظی را خطاب به ابوذر غفاری داشته‌اند که شباهت زیادی به مواعظ کوه نقل شده از حضرت عیسی (ع) دارد، گفت: می‌توان بر سر این دو متن اخلاقی و دینی و فرهنگی سلسله نشست‌ها و گفت و گو‌های علمی در عصر خشونت و کشت و کشتار و جنگ و غارت و فریب میان دنیای اسلام و مسیحیت شکل بگیرد.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) به برخی از نکات مشترک میان این مواعظ اشاره و بیان کرد: احترام به والدین، مراعات مساکین و فقیران، گسترش عدالت و عدالت‌طلبی و ترک ظلم و مقوله انتظار منجی از جمله این مواعظ مشترک است.

باغبانی به تذکر یک نکته در مورد بحث انجیل و تحریف آن که مطرح می‌شود پرداخت و عنوان کرد: در میان ما واژه «تحریف» در مورد انجیل به کار می‌رود و رایج است، ولی در حقیقت، کاربرد این واژه غلط است؛ زیرا قرآن کریم تحریف تورات را مطرح کرده است، ولی اشاره‌ای به تحریف انجیل نداشته است؛ وقتی ما واژه تحریف را عنوان می‌کنیم پیشفرض ما این است که این کتاب، وحی و نازل شده از سوی خداوند بوده است؛ در حالی که اساسا اناجیل، جعل بشری است و خود مسیحیان نیز معتقد به نزول کتابی برای عیسی (ع) نبوده و او را کلمه خدا و بعد‌ها خدا نامیدند.

باغبانی تاکید کرد: اناجیل موجود و عهد جدید هیچ ارتباطی با انجیل عیسی (ع) ندارند و اساسا انجیل و تورات و زبور و کتب پیشین نابود شده‌اند و اثری از آنان وجود ندارد.

وی با بیان اینکه انجیل و تورات کنونی، جعل بشر است تصریح کرد: البته این به معنای آن نیست که محتوای این کتب، سراسر دروغ و بدگویی و زشت‌گویی باشد؛ بلکه مطالب خوبی هم دارد که منطبق بر آموزه‌های قرآنی است.

این استاد حوزه علمیه بیان کرد: دنیای اسلام و مسیحیت باید بر این نقاط اشتراک تاکید داشته باشند همان‌طور که قرآن کریم با وجود اینکه باور غلط مسیحیان در مورد تثلیث را با قاطعیت زیر سؤال برده و آن را کفر می‌داند، آنان را به «کَلِمَةٍ سَوَاءٍ» دعوت کرده است.

وی افزود: قرآن کریم در آیه ۶۴ سوره آل عمران می‌فرماید: «قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ» بنابراین ما مشترکات فراوانی داریم که باید حول محور آن با هم گفت‌وگو و تعامل فکری و علمی داشته باشیم.

باغبانی با اشاره به موانع شکل‌گیری تعامل و همزیستی مسالمت‌آمیز میان اسلام و مسیحیت عنوان کرد: دنیای اسلام و مسیحیت از یک نکته غافل شده‌اند و آن این است که ما یک جبهه مشترک در مقابل خود یعنی جبهه الحاد را داریم که نه اسلام و نه مسیحیت را بر نمی‌تابد و دشمن مشترک برای هر دو است و آن صهیونیسم کنونی است.

وی افزود: در اصول اعتقادی میان اسلام و یهود نقاط اشتراک بیشتری وجود دارد؛ زیرا ما قائل به خدای یگانه آنان نیز هستند و در نبوت مقداری اختلاف داریم و در بحث معاد نیز دیدگاه مشترک داریم، ولی مسیحیان در بحث توحید، دچار تثلیث هستند و در نبوت نیز بیشتر شبیه یهودیان می‌اندیشند و در بحث معاد هم دیدگاه مشترکی داریم.

باغبانی با تاکید مجدد بر شکل‌گیری گفت‌وگو و تعامل میان دینی بین دنیای اسلام و مسیحیت ادامه داد: سخن ما در بحث تثلیث، با دنیای مسیحیت این است که طبق باور خود ایشان، در عهد جدید هیچ سخنی در مورد اعتقاد به تثلیث وجود ندارد و دیدگاه این کتاب هماهنگ با قرآن است.

وی ادامه داد: سه‌گانه پرستی چیزی است که از قرن چهارم میلادی رواج یافت؛ لذا هیچ مسیحی نیست که بتواند تثلیث را با رجوع به عهد جدید اثبات کند؛ البته برخی از آنان این سخن را عنوان می‌کنند که در تعالیم‌شان آمده است: «بروید با اب، ابن و روح القدس، امت‌ها را غسل تعمید دهید» و از توالی این سه عبارت قائل به تثلیث شده‌اند در حالی که صرف توالی دلیلی برای این باور نمی‌شود؛ درست مانند این است که ما بگویم، چون در قرآن خدا، رسول و فرشته آمده قائل به تثلیث شویم.

باغبانی تاکید کرد: قرآن کریم در عین اینکه باور به تثلیث را کفر می‌شمارد با این وجود، بر شکل‌گیری تعامل و تفاهم بر مبنای «کلمة سواء» تاکید فرموده است.