حجتالاسلام یعقوب جعفری، استاد حوره علمیه قم و مؤلف تفسیر کوثر در گفتوگو با ایکنا؛ به تشریح دعای روز بیست و سوم ماه رمضان که در آن آمده است: «بسم الله الرحمن الرحیم؛ اللهمّ اغسِلْنی فیهِ من الذُّنوبِ وطَهِّرْنی فیهِ من العُیوبِ وامْتَحِنْ قَلْبی فیهِ بِتَقْوَى القُلوبِ یا مُقیلَ عَثَراتِ المُذْنِبین؛ خدایا بشوى مرا در این ماه از گناه و پاکم نما در آن از عیبها وآزمایش کن دلم را در آن به پرهیزکارى دلها اى چشم پوش لغزشهاى گناهکاران» پرداخت و گفت: در اولین فراز این دعا از خدایا میخواهیم که «من را از گناهان شست و شو بده»؛ این تعبیر جالبی است و لطیف تر از این است که بگوییم خدایا گناهان من را ببخش.
وی تشریح کرد: شست و شو دادن به این معنی است که تمام آثار، عواقب و اثرات گناه از من زدوده شود، یعنی حتی آثار وضعی گناه که ممکن است باقی مانده باشد هم پاک شود. از پیامبر(ص) روایت است که فرمودهاند: اگر در مقابل خانه شما یک نهری جاری باشد و شما در روز پنج مرتبه در آن خود را بشویید آیا چرک و آلودگی در شما میماند؟ وضو و نماز هم به همین معنی است که روزی پنج باز خود را شست و شو میدهید.
این استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: در فراز بعدی از خدا میخواهیم که «طَهِّرْنی فیهِ من العُیوبِ؛ خدایا مرا در این ماه از هر عیب و نقصی پاک کن». عیب اعم از گناه است. گناه اعمالی است که انسان انجام میدهد و مخالف امر الهی است و کیفر دارد اما عیب ائم از گناه است و ممکن است کسی عیبی داشته باشد اما آن عیب گناه نباشد. این عیب نقصان در کمال فرد است. وقتی در این دعا از خدا میخواهیم از هر عیبی ما را پاک کند به این معنی است که از خدا میخواهیم نقص های جسمانی و روحی و معنوی را از ما برطرف کند تا مسیر کمالمان هموارتر شود. مثلاً برخی اخلاق و رفتار که به عادت تبدیل شده و مناسب تعالی نیست.
تفاوت هدیه دادن عیب با عیب جویی
وی به حدیثی از امام صادق(ع) که فرموده اند: «بهترین دوستان من کسانی هستند که عیبهایم را به من هدیه کنند»، اشاره کرد و گفت: هدیه دادن عیب با عیب جویی که حرام است تفاوت دارد. در عیبجویی بهانه تراشی میکنیم و در جمع برای تخریب کسی عیبش را فاش میکنیم که این گناه است اما در هدیه دادن عیب، دوستانه و از روی حسن نیست و البته در خلوت به فرد تذکر میدهیم که عادت و یا عیب بدی دارد تا آن را اصلاح کند.
حجتالاسلام جعفری در خصوص «وامْتَحِنْ قَلْبی فیهِ بِتَقْوَى القُلوبِ» نیز گفت: این بخش از دعا اشاره دارد به آیه سوم سوره حجرات که میفرماید: «إِنَّ الَّذِينَ يَغُضُّونَ أَصْوَاتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ أُولَئِكَ الَّذِينَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوَى لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ عَظِيمٌ ؛ كسانى كه پيش پيامبر خدا صدايشان را فرو مى كشند همان كسانند كه خدا دلهايشان را براى پرهيزگارى امتحان كرده است آنان را آمرزش و پاداشى بزرگ است» و از خدا میخواهد که قلب ما را با تقوا امتحان کن.
23 روز روزه؛ ایا قلبتان پر از تقوا شده است
وی تشریح کرد: کسی که قلبش مملو از تقوا است از خدا میخواهد که او را با تقوا امتحان کند. هر کسی نمیتواند با چنین اطمینانی از خدا بخواهد که او را اینگونه امتحان کند. یعنی افرادی که 23 روز را روزه گرفتهاند اگر روزه واقعی گرفته باشند به مرحلهای از ایمان میرسند که چنین چیزی را از خدا بخواهند.
این استاد حوزه علمیه قم در پایان گفت: در بخش پایانی دعا از واژه اقاله استفاده شده است. وقتی فردی چیزی را خریده اما بدون دلیل میبرد و جنس را پس میدهد این کار را اقاله گویند که از نظر اسلام این کار مستحب است و توصیه شده که فروشنده جنس را پس بگیرد. در انتهای این دعا میگوییم ای کسی که تو لغزشهای گنهکاران را اقاله میکنی یعنی میپذیری عذر ما را هم بپذیرو پرده پوشی کن.
انتهای پیام