هنرمندانه زیستن در آموزه‌های رضوی/ تفاوت اسکن مغز متدینین با دیگران

حامد پوررستمی، پژوهشگر علوم قرآنی و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با ایکنا،‌ به تبیین کارکرد آموزه‌های دینی امام رضا(ع) در عصر معاصر پرداخت و گفت: مهم‌ترین این کارکردها حرکت بشریت به سوی زندگی و ذهن زیبا است که بازگشتی زیبا به جهان ابدی را در پی دارد. هنرمندانه زیستن در همین هزاره در گرو بازگشت به آموزه‌های دینی و رضوی است.

وی هنرمندانه زیستن را نیازمند دستیابی به دانش و معرفت دانست و گفت: امام رضا(ع) می‌فرمایند: «الإِمامُ الماءُ العَذبُ عَلَی الظَّماءِ؛‌ امام، آب شیرین در وقت تشنگی است»؛‌ بنابراین باید به سراغ این بزرگان رفت و از گنجینه معارف آنان برای رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی بهره گرفت.

پوررستمی با بیان اینکه برای درک آموزه‌های اسلامی باید به درب منازل ائمه معصومین(ع) که واسط حقیقی بین خلق و خالق هستند رفت، عنوان کرد: هنر تعامل با خود، خدا، مردم و محیط زیست چهار هنر برای زیبا زیستن است که می‌توان از آموزه‌های امام رضا(ع) استخراج کرد. به طور مثال هنر تفکر نوعی تعامل خردمندانه انسان با خود است که امام رضا(ع) ضرروت آن را اینگونه بیان می‌کنند: «لیس العباده كثره الصیام و الصلاه انما العباده؛ كثره التفكر فی امر الله؛‌ عبادت و اطاعت به روزه و نماز زیاد نیست؛ بلكه عبادت، تفكر و اندیشه در كار خدا و اسرار و آثار نظام آفرینش اوست» طبق این آموزه امام رضا، خلوت فکورانه می تواند برای انسان سعادت را به همراه آورد پس روزانه پنج دقیقه را به این امر اختصاص دهیم.

 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه تهران به تعامل خردمندانه انسان با خدا که امام رضا(ع) از آن با عنوان توکل و توسل یاد می‌کنند اشاره و عنوان کرد: توکل هنر اعتماد و واگذاری واقع بینانه امور به خداوند است به نحوی که سهم خود را انجام داده و سپس منتظر نتیجه از سوی خداوند باشیم. از امام رضا(ع) از حقیقت توکل سؤال شد، فرمودند: «أَنْ لا تَخافَ أحَدًا إِلاَّاللّهَ » این که جز خدا از کسى نترسى.

وی توسل را به عنوان بعدی دیگر از این هنر مورد توجه قرار داد و گفت: حرم امام رضا(ع) خانه است نه قبر به نحوی که در قرآن کریم آمده است: «فِی بُیُوت اَذِنَ اللهُ اَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَ الاْصَالِ؛ در خانه‌‏هايى كه خدا رخصت داده كه [قدر و منزلت] آنها رفعت‏ يابد و نامش در آنها ياد شود در آن [خانه]ها هر بامداد و شامگاه او را نيايش مى كنند» این امر نشان از جایگاه رفیع ائمه معصومین دارد و نشان می‌دهد که می‌توان به این افراد توسل کرد.

روزی 5 دقیقه تمرین توکل و توسل

پوررستمی نوع نگرش را نیز در این میان از اهمیت به سزایی برخوردار دانست و با اشاره به کلام امام رضا(ع) که می‌فرمایند: «حسن ظن به خداوند داشته باشید» اظهار کرد: هرگونه به خداوند گمان داشته باشیم خداوند نیز با همان گمان با ما رفتار می‌کند. بنابراین کیفیت سبک زندگی انسان معلول نوع نگاه ما به خداوند است. پس روزانه پنج دقیقه از زمان خود را نیز به تمرین توکل و توسل اختصاص دهیم.

این دکترای علوم قرآن و حدیث سومین هنر را تودد به معنای تعامل خوب با خلق خداوند و دوست داشتن و محبت ورزیدن به سایرین خواند و اظهار کرد: این تودد می‌تواند قلبی و عملی باشد. امام رضا(ع) در این میان کارکرد ارائه داده و معتقد هستند که اگر انسان‌ها را قلبا دوست داشته باشیم سود آن به خود ما برمی‌گردد. در تودد عملی، محبت از قلب به ارکان بدن انسان می‌آید. امام رضا(ع) در حدیث اسلام محض شاخصه دینداری را روی گشاده و رحمت نسبت به مومنین بیان می‌کنند و معتقدند اگر می‌خواهید دینداری مردم را بسنحید به روی گشاده آنان نظر بیاندازید. در آموزه‌های اسلامی آمده است وقتی در برخورد با دیگران چشمتان به یکدیگر می‌خورد سلام کنید؛ اما امام رضا(ع) پا را از این امر نیز فراتر نهاده و می‌فرمایند نسبت به مومنان گشاده‌رو باشید.

وی ادامه داد: امام رضا(ع) می‌فرمایند: رَأسُ العَقلِ بعدَ الإیمان بِاللهِ التَّوَدُّدُ, وَ اصطِناعُ الخَیرِ کُلُّ [أحَدٍ] بَرٍّ و فاجِرٍ؛ مهربانی کردن با مردم اولین فرمان عقل پس از ایمان است و همچنین نیکی و دوستی کردن با مردمان چه نیکشان و چه بدشان. مصداق این امر در زندگی اجتماعی بسیار کارکرد دارد و می‌تواند به روابط اجتماعی انسان‌ها سامان دهد. پس در زندگی روزمره پنج دقیقه را به خوبی به دیگران و خیررسانی به سایرین اختصاص دهیم.

وی با اشاره به اینکه امام رضا(ع) می‌فرمایند از ما نیست کسی که دنیا را به خاطر دین و دین را به خاطر دنیا ترک کند، گفت: امام رضا(ع) عیش دنیا را داشتن خانه وسیع و دوستان فراوان تعریف می‌کنند. پس در قاموس رضوی عیش و دنیا کلمه منفوری نیست بلکه برای حض بردن از زندگی، انسان‌ها را به محروم نکردن خود از عیش دنیایی دعوت می‌کنند تا از حلال خداوند بهره گیرند.

تفاوت اسکن مغزی مذهبی‌ها 

پوررستمی تصریح کرد: دانشمندان چالش امروز جهان را افسردگی معرفی کرده‌اند، اما تحقیقات نشان داده است که افراد فعال در امور دینی کمتر به افسردگی مبتلا شده و آسیب پذیری کمتری به لحاظ روانی دارند. همچنین اسکن‌های مغزی نشان داده است که افراد مذهبی نسبت به غیر مذهبی‌ها کارکردهای مغزی بهتری دارند.

 وی در ادامه سخنان خود به دو آموزه سیاسی و اجتماعی امام رضا(ع) اشاره و اولین مورد را برون رفت از بردگی طاغوت‌ها دانست و اظهار کرد: دو مسافر به خراسان آمدند، در آنجا به خدمت حضرت رضا(ع) رفتند و پرسیدند: ما از فلان جا آمده‌ایم، آیا نماز ما شکسته است یا تمام؟ با اینکه آن دو نفر از یک منطقه آمده بودند و تفاوتی در سفر آن‌ها نبود، امام به یکی از آنها فرمود: نماز تو شکسته است و به دیگری فرمود: نماز تو تمام است! مسافران که از این پاسخ امام متعجب شده بودند، دلیل حکم امام را پرسیدند. ایشان خطاب به شخصی که نمازش را کامل دانسته بود، فرمود: تو به مقصد دیدار سلطان (مأمون) آمده‌ای، بنابراین سفر تو، سفر گناه است و سفر گناه موجب قصر نماز نمی‌شود. از سخن امام رضا(ع) این پیام بر می آید که از دلدادگی به طاغوت بر حذر باشیم.

پوررستمی با بیان اینکه امام رضا(ع) از خط معاویه، عمر و عاص و ابوموسی اشعری برائت می‌جستند، چرا که ارزشی‌ها را نفی کرده‌اند، عنوان کرد: امام معتقدند اگر ارزش‌ها مثل عدالت در جامعه‌ای طرد شود همه فاسد می شوند. نظام اسلامی باید به عدالت توجه داشته باشد تا دچار فساد و آسیب نشود.

 وی نکته پایانی برای عبرت گیری از آموزه‌های رضوی را توجه به حدیث سِلسِلَةُ الذَّهَب که حدیث قدسی منقول از امام رضا(ع) در باب توحید و شروط آن است عنوان کرد و گفت: امام رضا(ع) این حدیث را هنگام عبور از نیشابور به طرف مرو بیان کرده اند. راویان این حدیث همگی امامان معصوم‌اند تا به پیامبر(ص) و سرانجام به خداوند می‌رسد. به همین دلیل این حدیث را «سلسلة الذهب» به معنای «زنجیرۀ زرین» توصیف کرده‌اند.

وی ادامه داد: در این حدیث آمده است: «شنیدم از پدرم موسی بن جعفر(ع) که فرمود شنیدم از پدرم جعفر بن محمّد(ع) که فرمود شنیدم از پدرم محمّد بن علی(ع) که فرمود شنیدم از پدرم علی بن الحسین علیهما السّلام که فرمود شنیدم از پدرم حسین بن علی(ع) فرمود شنیدم از پدرم امیرالمؤمنین علی بن أبی طالب(ع) که فرمود شنیدم از رسول خدا(ص) که فرمود شنیدم از جبرئیل که گفت شنیدم از پروردگار عزّ و جلّ فرمود: «کلمه‏ «لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ‏» دژ و حصار من است. پس هر کس داخل دژ و حصار من شود، از عذاب من ایمن خواهد بود.» پس هنگامی که مَرکب حضرت حرکت کرد با آواز بلند فرمود با شروط آن و من خود یکی از آن شروط هستم.»

وی با بیان اینکه در نگاه راهبردشناسانه به راهبری جامعه از منظر امام رضا(ع) می‌توان راهبرد امامت را، نظام و برنامه جامعی دانست که بر اساس دین شکل گرفته و در آن، فن به کارگیری همه ظرفیت‌ها و امکانات معنوی و مادی برای سازماندهی و هماهنگی اجزا و فرایندهای راهبرد لحاظ شده است، گفت: تعبیر نظام درباره امامت در کلام رضوی، نشان از آن دارد که امامت نظام واره‌ای است که رشته اتصال و سبب انسجام تعاملات خدا، انسان و هستی است.

وی با تأکید بر اینکه راهبرد امامت بر اساس منشور و سند جاویدان قرآن کریم است که امام رضا(ع) بر جامعیت قرآن و اکمال آن تأکید ویژه می‌فرمایند، گفت: بر اساس کلام رضوی، راهبرد امامت را باید الگویی بی بدیل در نظام مدیریتی و سیاسی دنیا دانست که واجد بیشترین مزیت و کارکرد و کمترین عوارض و آسیب بوده، با هنر هماهنگی میان خرده سامانه‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی قادر است راه سعادت وکمال فردی و اجتماعی را فراروی بشریت نهد. در نهایت تبیین و ترویج این راهبرد میان جهانیان و بیان کارکردها و شاخصه‌های آن در خرده سامانه‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی، در حوزه فرافردی، اشتیاق و عطش جهانیان را به نظام ولایی فزون‌تر و گامی زمینه ساز برای طلوع دولت یار است.

انتهای پیام