جنبه‌های تربیتی عید قربان/ قربانی کردن‌ها باید ما را به صفات خداوند نزدیک سازد
گروه معارف ـ مدیر مؤسسه مطالعات مشاوره اسلامی با بیان اینکه در همه قربانی کردن‌ها باید نشانه قرب به صفات کمالیه خدا وجود داشته باشد، گفت: قربانی کردن با قرب الی‌الله رابطه دارد و در این عمل فرد خودیت خود را از جمله خواسته‌ها و گرایش‌های نفسانی را فدای خدا می‌کند.
حجت‌الاسلام و المسلمین علی‌نقی فقیهی مدیر مؤسسه مطالعات مشاوره اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان، درباره جنبه‌های تربیتی عید قربان گفت: یک نکته اساسی در ارتباط با مناسک و آموزه‌های دینی وجود دارد و آن این است که در میان انبیاء و همچنین اولیاء اسلامی هر آموزه و هر رفتاری که صورت بگیرد جنبه تربیتی دارد؛ یعنی آنها به عنوان اسوه حسنه راه برای دیگر مردم هموار می‌سازند و همه این رفتارها برای رشد تعالی خود آنها و رشد و پرورش مردم انجام می‌شود و این یک اصل است که در آیه «يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ» که درباره هدف بعثت انبیاء سخن گفته است مطرح شده است.
وی درباره منشأ عید قربان اظهار کرد: منشأ عید قربان هم یک رفتار تربیتی است که حضرت ابراهیم(ع) نسبت به نزدیک‌ترین و محبوب‌ترین فرد پیش او یعنی حضرت اسماعیل آن را انجام می‌دهد. این به چه معناست؟ رفتار حضرت ابراهیم(ع) یعنی قربانی کردن هواهای نفسانی و آن محبت‌ها و خواسته‌ها و گرایشات درونی فرد نسبت به خدا و کسب رضایت او. به عبارت دیگر می‌توان گفت قربانی کردن با قرب الی‌الله رابطه دارد.
فقیهی توضیح داد: در همه قربانی کردن‌ها باید نشانه قرب به صفات کمالیه خدا وجود داشته باشد. یعنی هر رفتاری که حکایت از این دارد که انسان دارد قربانی می‌دهد و در این زمینه تلاش می‌کند باید به همان میزان به صفات حسنه خداوند که مجموعه کمالات الهی نزدیک شود و صفات خداوند را در خود به وجود بیاورد.
قربانی کردن برای خدا، در حقیقت قربان خدا رفتن است
مدیر مؤسسه مطالعات مشاوره اسلامی گفت: قربانی کردن برای خدا، در حقیقت قربان خدا رفتن است؛ یعنی فرد خودیت خود را فدای خدا و مخلوقات او می‌کند. چنین نیست که قربانی کردن همیشه صرفاً برای خدا باشد، گاهی وقت‌ها انسان قربانی می‌هد، مثلا گوسفندی را قربانی می‌کند که مردم استفاده کنند. بنابراین فرد خودیت خود را فدا می‌کند و از این رو رنگ خدایی بر آنچه فرد قربانی کننده می‌بیند و می‌اندیشد و با آن رابطه برقرار می‌کند، حاکم است.
جنبه تربیتی عید قربان پرورش انسان برای نزدیک شدن به صفات الهی است
این محقق خاطرنشان کرد: نکته دیگری که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که در روایات ما آمده است: «کل یوم لایعصی الله فیه فهو یوم عید»: هر روزی که در آن گناه انجام نشود عید است. هر وقت انسان از خودیت و هواهای نفسانی خود که منشأ گناه است بیرون بیاید در حقیقت هواهای خود را قربانی می‌کند و به خاطر رضای خدا آنها را کنار می‌گذارد. مسلماً این نکته مهمی است که در سراسر زندگی انسان اگر ایام و روزها و هفته‌های ما این چنین باشد که در مسیری قرار بگیرد که هیچ عصیانی از او سر نزد همه لحظاتش عید می‌شود. این از مسائل مهمی است که جنبه تربیتی دارد؛ یعنی پرورش انسان به خروج از نفسانیات و پیوستن به صفات کمالیه الهی.
عید قربان تربیت اجتماعی را هم در پی دارد
فقیهی با بیان اینکه عید قربان فقط جنبه تربیت فردی ندارد؛ بلکه تربیت اجتماعی را هم در پی دارد، گفت: انسان‌ها در این عید تعهد می‌بندند برای خدا کار کنند و هر چه متعلق به آنهاست خالصانه برای خدا قرار دهند. از این رو ما در دعای عید قربان می‌خوانیم «اللهم اهل الکبریا و العظمه ... بحق هذا الیوم الذی جعلته للمسلمین عیدا» بنابراین عید قربان عید جامعه اسلامی است و کل مسلمین این روز را عید می‌گیرند به دلیل اینکه همه افراد باید در یک تجمعی رنگ خدایی بگیرند و رفتارهایشان از رنگ غیرخدایی بیرون بیاید. این جنبه تربیت اجتماعی است.
مدیر مؤسسه مطالعات اسلامی ادامه داد: عید قربان جنبه سیاسی هم دارد؛ این نکته بسیار مهمی است که حضرت امام(ره) در برخی سخنرانی‌های خود درباره عید قربان مطرح کرده است که عید قربان نه تنها جنبه عبودیتی دارد؛ بلکه جنبه سیاسی و ارزش اجتماعی دارد و باید به آن توجه شود؛ یعنی سیاست جامعه و امور اداری جامعه باید در این محور که رضایت خدا است، قرار بگیرد.
این محقق دینی اظهار کرد: نکته دیگر که در این دعا وجود دارد این است که جامعه اسلامی و هر فرد مسلمانی در این دعا از خدا می‌خواهد آنچه را که از هدایت برای پیغمبر اکرم(ص) وجود داشت شامل این جامعه اسلامی هم بکند، می‌فرماید:
«وَاَنْ تُدْخِلَنى فى کُلِّ خَیْرٍ اَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ الَ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تُخْرِجَنى مِنْ کُلِّ سُوَّءٍ اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ الَ مُحَمَّدٍ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمْ»
اعلام پیوستگی جامعه اسلامی به شخص رسول اکرم(ص) و ائمه هدی(ع) در روز عید
این نکته بسیار مهمی است که این پیوستگی جامعه اسلامی را به شخص رسول اکرم(ص) و ائمه هدی(ع) در روز عید اعلام می‌کند و فقط این نیست که یک جنبه عبادی، سیاسی و اجتماعی داشته باشد؛ بلکه آن را به هدف غایی قرب الی‌الله پیوند می‌دهد. لذا در ادامه این دعا می‌خوانیم:
«اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ خَیْرَ ما سَئَلَکَ مِنْهُ عِبادُکَ الصّالِحُونَ وَاَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْه ُعِبادُکَ الْصّالِحُونَ»
خدایا از تو می‌خواهم مرا از بهترین چیزهایی که به افراد صالح و خالص داده‌ای بهره‌مند سازی ـ و این یعنی همان قرب الی‌الله ـ و آنچه آنها را از آن بازداشتی که به ورطه سقوط نیفتند مرا نیز از آن باز داری. این حکایت از این دارد که نماز عید قربان و مسائلی که در عید قربان تحقق پیدا می‌کند از شعائر الهی است.
پیشوایی و بزرگی بدون از سرگذراندن آزمایش‌ها میسر نمی‌شود
مدیر مؤسسه مطالعات اسلامی اظهار کرد: اگر ما به آیه‌ای که در رابطه با عید قربان است دقت کنیم وقتی حضرت ابراهیم(ع) مورد آزمایش‌های متعدد قرار گرفت و آنها را کامل کرد، خداوند به او فرمود: «قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا؛ تو را برای مردم امام قرار دادم». یکی از این آزمایش‌ها و ابتلائات قربانی کردن اسماعیل بود. این یک سمبل است برای اینکه انسان‌ها به این نکته توجه کنند که ابراهیم(ع) تا این همه ابتلاء و آزمایش را به درستی از سر نگذراند، امام نشد. ما در دعاها می‌خوانیم:«اللهم اجعلنا للمتقين اماما» خداوندا ما را امام و پیشوای متقین قرار بده. این امر بدون ابتلاء نمی‌شود.
فقیهی خاطرنشان کرد: یکی از مسائلی که جامعه امروز ما را فرا گرفته است ابتلائاتی مثل مسائل اقتصادی، کمبودها، دشمنان بسیار و ... است. ما باید تمام افکار و قدرت‌های خود را متحد و هماهنگ کنیم و زیر لوای مقام عظمای ولایت بتوانیم از این ابتلائات سربلند بیرون بیاییم.
انتهای پیام
