روایت ناتمام دنیای منهای کودکی

به گزارش ایکنا از خراسان‌شمالی، امروزه مفهوم کودکی و نوجوانی در جامعه مهم تلقی می‌شود و خانواده‌ها و نهادهای تربیتی بر این باورند که باید به کودکان فرصت کودکی داد زیرا کودک به بازی، فراغت و ارتباط نیاز دارد و نباید حتی در صورت نیاز خانواده کار کند.
کودکان کار به کارگرانی گفته می شود که به جای تجربه کردن دوران کودکی به صورت مداوم و پایدار در محیط‌های کاری فعالیت می‌کنند و این کودکان، کسانی هستند که دوره کودکی را تجربه نمی‌کنند بلکه در نقشی غیر از سن خود فعال هستند.
یکی از پیامدهای حضور کودکان کار در سطح شهرها به وجود آمدن نوعی بی‌نظمی اجتماعی بوده زیرا سلامت اجتماعی موجود در شهرها با وجود این دسته از کودکان به خطر می‌افتد.
خبرنگار ایکنا به واکاوی پدیده کودکان کار در استان پرداخته است.
برای خرج خانه از 13 سالگی سرکار رفتم
علی پسری که 17 سال دارد متولد 1380 و در کارگاه کابینت سازی مشغول به کار است، به ایکنا گفت: 13 ساله بودم که دیگر مدرسه نرفتم و از همان موقع به دنبال کار گشتم تا بالاخره کار در کارگاه کابینت سازی را شروع کردم سنم کم بود ولی مجبور بودم؛ چون پدرم تومور مغزی داشت و مادرم هم سرایدار مدرسه بود و ما مشکلات مالی زیادی داشتیم.
وی ادامه داد: زندگی ما به سختی گذران می‌شد چون حقوق مادرم برای درمان پدرم هزینه می‌شد از آن گذشته من دو خواهر هم داشتم که اولی خیلی سال‌ها پیش در 13 سالگی ازدواج کرد و الان یک پسر دارد و خواهر دومم هم در 17 سالگی ازدواج کرده و حدودا یک سالی می‌شود به خانه خودش رفته، اما در هر صورت من باید کار می‌کردم چون هزینه‌های زندگی بالا بود.
علی با بیان اینکه در کارگاه کابینت‌سازی در بجنورد صاحبکارم به من ماهی 300 هزار تومان دستمزد می‌داد و میگفت برایش صرف نمی‌کند بخواهد دستمزد من را افزایش دهد، افزود: بعد یک سال که کاررا یاد گرفتم مجبور شدم برای کار به تهران بروم، آنجا بعد چند روز دنبال کارگشتن یک کارگاه پیدا کردم که صاحبکارش گفت ماهیانه یک میلیون و 300 هزار تومان به من می‌دهد و میتوانم از کارگاه به عنوان جا خواب هم استفاده کنم و کلاً آنجا بمانم تا هزینه کرایه خانه نداشته باشم و بتوانم پول بیشتری برای خانواده‌ام بفرستم.
علی با ذکر اینکه دوست ندارم درس بخوانم چون هرچقدرهم که درس بخوانی آخرش بیکاری هست، یادآور شد: ولی در عوض من با اینکه درس نخواندم یک حرفه یاد گرفتم و می‌توانم یک مغازه باز کنم، کارم را ادامه بدهم و در آمد کسب کنم.

در 11 سالگی مسئولیت زندگی را برعهده گرفتم
مهدی پسر دیگری که در مغازه سبزی فروشی مشغول به کار است به ایکنا گفت: 16 سال سن دارم با مادر و دو خواهرم زندگی می‌کنم، پدرم زنده است ولی هیچ وقت پیش ما نیامده، در حال حاضر حدوداً پنج سالی می‌شود کار کردن در این سبزی فروشی را شروع کردم.
وی ادامه داد: صبح و بعد ازظهر به صورت دو شیفت کار می‌کنم و ماهیانه 600 هزار تومان هم حقوق می‌گیرم، با اینکه حقوقم کم و کفاف زندگی را نمی‌دهد ولی چاره‌ای نیست و باید خرج زندگی مادر و خواهرانم را بدهم.

مهدی افزود: قبل اینکه بیایم سرکار درس می‌خواندم اما از وقتی کار کردن را شروع کردم دیگر درس و مشق را کنار گذشتم اما هنوزم دوست دارم درس بخوانم ولی وقت آن را ندارم و هزینه‌های درس و مدرسه، کتاب و دفتر و لباس هم بالا است.

بی‌پولی باعث شد درس و مشق را کنار بگذارم

مجتبی کودک کار دیگری، به ایکنا گفت: پدرم به دلیل خرید و فروش مواد مخدر دستگیر و زندانی شد و من و برادرم و مادرم با کلی مشکل تنها ماندیم، سال اول با کمک فامیل و همسایه زندگی را گذراندیم و من هم دست و پا شکسته درس خواندم اما بعد یک سال دیگر از کسی اضافه نمی‌آمد که بتواند به ما کمک کند، بنابراین مادرم در یک آشپزخانه و من هم در ساختمان‌های در حال ساخت به بردن سیمان و گچ و کارهایی از این قبیل مشغول شدم.
وی با بیان اینکه من دوست داشتم هم درس بخوانم و هم کار کنم، گفت: همان سال آخری که درس می‌خواندم مدیر مدرسه مدام به من می‌گفت باید شهریه مدرسه‌ام را پرداخت کنم اما از آنجایی که وضع ما خیلی خوب نبود دیگر تحمل نکردم چون من اگر پولی داشتم هزینه خرید کتاب‌هایم را پرداخت می‌کردم، بنابراین بی پولی باعث شد با وجود اشتیاق برای درس خواندن، برای همیشه درس و مدرسه را بوسیده و کنار بگذارم و از 13 سالگی کارکردن را تجربه کنم.
خراسان‌شمالی؛ دارای بیشترین کودکان کار در کشور
اسماعیل قربانی، مدیرکل بهزیستی خراسان‌شمالی نیزدر این خصوص به ایکنا گفت: خانواده 98 درصد کودکان کار در استان اعتیاد داشته و این امر سبب می‌شود تا از تحصیل فرزندان خود ممانعت کرده و آنان را مجبور به کارکردن کنند.
وی با بیان اینکه خراسان شمالی نسبت به میانگین کشوری تعداد کودکان کار بالایی دارد، ادامه داد: در این راستا کودکان کار که ساماندهی می‌شوند در مراکز خصوصی و دولتی نگهداری می‌شوند و آموزش می‌بینند.
وی افزود: در حال حاضر دو مرکز نگهداری کودکان کار و خیابان در استان راه‌اندازی شده و پس از شناسایی کودکان و خانواده‌های آنان، مشکلات اعتیاد، تحصیل و معیشت آن‌ها توسط مددکاران و مشاوران این مراکز پیگیری می‌شود.

وجود اعتیاد در میان کودکان کار
قربانی با ذکر اینکه 95 درصد کودکان کار در استان پسر هستند، افزود: از ابتدای سال جاری تاکنون 180 کودک کار در خراسان شمالی ساماندهی شده‌اند و این در حالیست که طی سال گذشته 260 کودک در استان ساماندهی شده بود.
وی با بیان اینکه بیشتر کودکان کار از تحصیل بازمی‌‌مانند، افزود: این کودکان در هنگام کار به دلیل اینکه بیشتر در شغل‌های کاذب به فعالیت می‌پردازند با باندهای خرید و فروش مواد مخدر آشنا شده و این مهم‌ترین تهدید برای آنان محسوب خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه هر سال تعداد انگشت شماری از کودکان کارشناسایی شده در استان اعتیاد دارند، افزود: این کودکان با مشارکت علوم پزشکی در بیمارستان بستری و فرایند سم‌زدایی از بدن آنان انجام می‌شود.
قربانی با اشاره به اینکه کودکان کار را همواره کودک آزاری روانی، جسمی و جنسی در جامعه تهدید می‌کند، گفت: همین که یک کودک در جامعه به کودک کار تبدیل می‌شود برجسب زنی به عنوان کودک کار سبب خواهد شد تا آسیب‌های متفاوتی همانند عدم بهره‌مندی از کانون گرم خانواده وی را تهدید کند.
وی با بیان اینکه شرایط و علت‌های اجتماعی جامعه به نحوی بوده که میزان کودکان کار را افزایش می‌دهد، یادآور شد: فقر فرهنگی، اقتصادی و اعتیاد از مهم‌ترین دلایلی است که کودک کار در جامعه به اشتغال بپردازد.
قربانی یادآور شد: در مقوله ساماندهی کودکان کار 13 دستگاه با بهزیستی باید همکاری داشته باشند.
کودکان کار؛ قربانی سوء استفاده جنسی
مهدی نوری، جامعه‌شناس در خراسان شمالی در گفت‌وگو با اینکا اظهار کرد: گاهی برای برخی از افراد جامعه شرایط فرهنگی و اجتماعی به درستی طی نمی‌شود و خانواده‌ها برای برهه‌ای از زمان و یا گاهی دائمی فرزندان خود را به کار می‌گمارند.
وی با بیان اینکه کودکان کار دیگرنمی‌توانند بچگی و کودکی کرده و نحوه زندگی در آینده را از خانواده خود فرا بگیرند، و وارد بازار کار می‌شوند، یادآور شد: در این بین خانواده هم نمی‌تواند کارکرد فرهنگی و اجتماعی را برای کودک خود ایفا کند و افراد دیگری جای خانواده را می‌گیرند.
نوری با ذکر اینکه بیشتر کودکان کار از سواد مناسبی نیز برخوردار نبوده و در همان ابتدای کار درس و مدرسه را رها می‌کنند، افزود: بیسوادی نیز عامل ایجاد بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی در جامعه بوده زیرا فرد در جامعه به دلیل عدم برخورداری از سواد کافی به نوعی با مشکل مواجه می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه باید ساماندهی کودکان کار به طور مرتب صورت گیرد، بیان کرد: اگر کمبودهای دوران کودکی در خانواده جبران نشود سبب خواهد شد تا خسارات این کمبودها در جوانی افراد به جامعه تحمیل شود.
وی با اشاره به اینکه باید سازوکارهای به‌کارگیری کودکان توسط اصناف به طورکامل و شفاف تبین شود، افزود: در برخی موارد این کودکان قربانی سودجویی صاحبکاران شده و در دام باندهای توزیع مواد مخدر و مشروبات الکلی می‌افتند تا بتوانند درآمدی کسب کنند غافل از اینکه در نیمه راه زمانی متوجه خواهند شد که یا معتاد شده‌اند یا در منجلاب آسیب‌های اجتماعی و سوء استفاده‌های جنسی گرفتار شده‌اند.

کار زود هنگام؛ مانع رشد طبیعی کودک
علیرضا ذوقی، معاون اجتماعی اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی نیز به ایکنا اظهار کرد: کودکان کار هرچند دارای خانواده هستند اما به دلیل فقر خانواده و برای امرار معاش به خیابان‌ها روی می‌آورند، و در واقع عاملی که سبب شده تا خانواده‌ها کودکان خود را به کار در خیابان‌ها بفرستند فقر اقتصادی است.
وی ادامه داد: در حال حاضر کودک کار به اشکال مختلف در کشور و استان همانند فعالیت در کارگاه‌ها، منازل، مزارع وجود دارند و حتی در برخی از مواقع کودکان در کارهایی سیاه همانند توزیع مواد مخدر، انواع قاچاق و بهره‌کشی جنسی استفاده می‌شوند که این مهم رشد روز افزودن دارد.
ذوقی بدرفتاری والدین، پدر یا مادر خوانده، مهاجرت دسته جمعی، عدم انطباق روستاییان با شهر، افزایش هزینه‌ها، کمبود فرصت‌های شغلی و وجود اختلافات خانودگی را از جمله عوامل مهم در ایجاد کودک کار دانست.
وی عنوان کرد: کار زود هنگام مانع رشد طبیعی در عرصه اجتماعی، روانی و حتی جسمانی کودک شده و سبب می‌شود از آموزش و بازی محروم شود. کودکان کار با عقده‌های روانی بزرگ می‌شوند در حاشیه همین خیابان‌ها تبعیض را درک می‌کنند و با بی‌توجهی‌ها، کدورت‌ها، بی تفاوتی و حقارت ها بزرگ می‌شوند آنان کینه‌ها را نسبت به جامعه در درون خود جمع می‌کنند و شاید سال‌های بعد از زبانشان شنیده شود.
وی عنوان کرد: در اداره‌کار نیز اقداماتی از قبیل اصلاح و اجرای قوانین مرتبط با حوزه کودکان، توسعه، تقویت و سازماندهی بیمه‌های اجتماعی، سلامت و خدمات حمایتی در حوزه کودکان، اصلاح روش‌ها و ساز و کارشناسایی و حمایت از کودکان در معرض آسیب و آزار، حمایت از کودکان بی‌سرپرست، حمایت از مادران در خصوص حضانت از فرزند، تشکیل صندوق‌های بیمه‌ای، ارائه تسهیلات اعتباری اشتغالزا به خانواده‌های جویای کار کودکان کار، آموزش رایگان مهارت‌های شغلی به کودکان کار و خانواده‌های آنان انجام می‌شود.

ساماندهی 120 کودک کارتوسط خیریه آفتاب دربجنورد
حسن فردوسی، مدیرعامل خیریه کودکان آفتاب در بجنورد نیز به ایکنا اظهار کرد: از ابتدای سال جاری تاکنون 120 کودک کار که به شغل‌های کاذب همانند آدامس فروشی، وزن‌کشی و شستشوی قبور مشغول بودند شناسایی شده و از حمایت‌های این خیریه برخوردار می‌شوند.
وی با بیان اینکه بیشتر این کودکان کار پسر هستند، افزود: دراین خیریه تلاش می‌کنیم تا همه کودکان درس خواندن را ادامه بدهند و از تحصیل بازنمانند در این راستا میزان نیاز خانواده را سنجیده و به همان میزان سبدهای حمایتی در قالب‌های گوناگون به آنان اختصاص می‌دهیم.
فردوسی با ذکر اینکه بیشتر کودکان کار دارای خانواده بوده و آنانی هم که پدر یا مادر ندارند دارای قیم هستند، گفت: در این خیریه زمینه برخورداری کودکان و خانواده آنان از آموزش‌های مهارتی فنی و حرفه‌ای فراهم شده است.
مدیرعامل خیریه کودکان آفتاب یادآور شد: این خیریه از محل اعتبارات دولتی و کمک‌های خیرین به کودکان کار کمک می‌کند.

به گزارش ایکنا پدیده کودکان کار روزبه‌روز در حال افزایش بوده و با وجود ده‌ها سازمان متولی هنوز خبری از خشکاندن ریشه‌های این آسیب اجتماعی نیست و این کودکان هر روز قربانی مشکلات فرهنگی و اقتصادی خانواده‌های خود شده و زیر بار نگاه‌های تحقیر آمیز اطرافیان درهم می‌شکنند.
شیوع فقر و گرایش به اعتیاد در خانواده‌ها سبب شده که والدین نسبت به پیامدهای ورود فرزندان‌شان به محیط ناامن کار بی‌تفاوت باشند در این راستا باید دستگاه‌های متولی در امر پیشگیری، کنترل و مهار آسیب‌های اجتماعی اهتمام جدی‌تر و نگاه همه‌جانبه‌ای داشته باشند ...
انتهای پیام.