«أشهَدُ أَنّ عَلیاً ولی‌َّالله» در اذان مستحب است یا بدعت؟

به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ؛ مرکز ملی پاسخ‌گویی به سؤالات دینی با انتشار این مطلب که «در اذان زمان پيامبر(ص) أشهَدُ أَنّ عَلیاً ولی‌َّالله وجود نداشته آيا ما که داعيه شيعه بودن داريم در دين بدعت ايجاد کرديم؟» نوشت:
برای همين فقهای شيعه هيچ کدام نگفته‌اند که اين جمله جزء اذان است. از ديدگاه شيعه، اذان مانند احکام شرعی ديگر، به رسول خدا(ص) وحی شده است نه اينکه پيامبر خدا با مسلمانان مشورت کند و قرار بگذارند که به فلان شکل انجام شود و به خاطر اينکه وحی است، نمی توان آن را کم و زياد کرد. از حضرت امام صادق روايت شده است که فرمود: وحی بر پيامبرتان نازل می‌شود و شما گمان می‌کنيد که آن حضرت اذان را از ديگران گرفته است.
صاحب جواهر می‌گويد: ذکر جمله اشهد ان عليا اميرالمؤمنين در اذان، اگر به قصد جزئيت نباشد، اشکالی ندارد و به موالات اذان ضرر نمی‌زند همان‌طوری که ذکر جمله صلی الله عليه و آله بعد از اشهد ان محمد رسول الله به موالات اذان آسيب نمی‌رساند.
آيت‌الله حکيم در مستمسک العروه می‌گويد: درباره شهادت به ولايت حضرت علی‌(ع)، شيخ طوسی در نهايه و مبسوط گفته است: روايات غير قابل اعتمادی شهادت به ولايت را جزء اذان به حساب آورده است ولی نمی‌توان به آنها عمل کرد و اگر کسی اين جمله را بگويد، گناه نکرده است. ولی بايد دانست که اين جمله نه فضيلت اذان و اقامه است و نه از کمال اذان و اقامه است و علامه در منتهی می‌گويد: اخبار شاذی که جمله «اشهد ان عليا اميرالمؤمنين» را جزء اذان و اقامه به حساب آورده، قابل اعتماد نيستند. پس از اين آيت‌الله حکيم می‌گويد: اگر کسی اين جمله را به قصد استحباب مطلق بگويد اشکالی ندارد چون در حديثی آمده است که هر وقت کسی لا اله الا الله و محمد رسول‌الله گفت، بايد علی اميرالمؤمنين هم بگويد. بعد می‌گويد: در عصر حاضر، جمله اشهد ان عليا ولی الله از شعارهای تشيع شده است و اگر کسی به اين خاطر آن را بگويد اشکالی ندارد و حتی ممکن است گاهی ذکر اين جمله واجب باشد.
در مستند العروه آمده است: ما برای گفتن جمله اشهد ان عليا ولی الله نيازی به ورود نص نداريم. چون ولايت، از متممات رسالت، از مقومات ايمان و کمال دين است و به‌خصوص در اين عصر هيچ‌گونه نيازی به امر ديگری نيست چون اين جمله روشن‌ترين شعار شيعه و آشکارترين رمز تشيع است. بر اين اساس ذکر اين جمله، چه در اذان و چه در غير اذان هيچ‌گونه اشکالی ندارد؛ البته اين جمله جزء اذان نيست و اگر کسی به قصد اينکه جزء اذان است، آن را بگويد، کار حرامی کرده است.
ما چند روايت داريم که نشان می‌دهد برخی از صحابه بعد از واقعه غدير در اذان خود جمله «‌أشهَدُ أَنّ عَلیاً ولی‌َّالله» را می‌گفته‌اند؛ سلمان فارسی در عصر پيامبر در اذان و اقامه بعد از گواهی به يکتايي خدا و رسالت پيامبر(ص) به ولايت اميرمؤمنان علی(ع) نيز شهادت می‌داد. يکی از اصحاب به محضر رسول خدا(ص ) رسيد و عرض کرد: ای رسول خدا، امروز موضوعی را شنيدم که قبلا نشنيده بودم. پيامبر فرمود: آن موضوع چيست؟ او عرض کرد: سلمان اذان می‌گفت، شنيدم او بعد از گواهی به يکتايی خدا و رسالت پيامبر به ولايت علی گواهی داد (اين ماجرا بعد از حجة‌الوداع پس از ماجرای غدير رخ داد) پيامبر فرمود: سمعتم خيرا؛ چيز خوبی شنيده‌ايد.
همچنین در مورد ابوذر غفاری روايت شده، يکی از اصحاب نزد پيامبر(ص) آمد و عرض کرد: ای رسول خدا ابوذر در اذان بعد از شهادت به رسالت پيامبر(ص) به ولايت علی شهادت می‌دهد و می‌گويد: أشهَدُ أَنّ عَلیاً ولی‌َّالله، پيامبر فرمود «کذلک اونسيتم قولی فی غدير خم من کنت مولاه فعلی مولاه فمن ينکث فانما ينکث علی نفسه» همين‌گونه است؛ مگر سخن مرا در غدير خم فراموش کرده‌ايد که گفتم هر کس من رهبر او هستم پس علی(ع) رهبر او است. هر کس پيمان را بشکند، قطعا به خودش آسيب رسانده است. در هر حال حضرت علی(ع) به حکم آيه «اِنِّما وَليُّكُمْ اللهُ وَ رَسُولُهُ» از اولياء الهی بر مسلمين است، شهادت دادن بر ولاء علی به حکم آيه، بدون آنکه آن را جزء اذان بدانيم کاری پسنديده است.
بنابراين ما اين جمله را جزء اذان نمی‌دانيم که مرتکب بدعت شده باشيم بدعت ورود و ادخال ما ليس بدين فی الدين است؛ بلکه جمله مستحبی می‌دانيم که بعد از نام پيامبر(ص) مي‌آوريم و از آن گذشته برخی از روايات هم مؤيد اين معناست و از اين گذشته قرآن ولی‌های مؤمنين را اين‌گونه معرفی می‌کند «إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ» يعنی ولی‌ها سه نفر هستند: خدا، رسول و مؤمنانی که در رکوع صدقه می‌دهند که مصداق تام و تمام آن حضرت امير‌المؤمنين(ع) است؛ پس اگر شهادت به ولايت امام علی(ع) بعد از رسالت رسول مکرم(ص) داده شد کار اشتباهی نيست گرچه ما معتقديم جزء اذان هم نيست.
آمنه اسلامی
انتهای پیام