ماهنامه علمی «معرفت» در ایستگاه ۲۵۶
گروه اندیشه ــ دویست و پنجاه و ششمین ماهنامه علمی ترویجی «معرفت» شامل ۸ مقاله منتشر شد.
به گزارش ایکنا؛ دویست و پنجاه و ششمین ماهنامه علمی ترویجی «معرفت» به صاحب‌امتیازی موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) و مدیرمسئول حجت الاسلام سيداحمد رهنمايي منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «انس با خدا و پرهیز از غفلت»، «بررسی اصول تربیت اخلاقی در علم اخلاق اسلامی»، «تحلیل حدود عاملیت صفات وراثتی در تربیت اخلاقی از منظر روایات»، «تربیت اخلاقی با رویکرد تطبیق بر قاعده لاضرر»، «عوامل بینشی گرایش به مال حرام ازدیدگاه اسلام»، «شرایط و قلمرو مدارا در قرآن و سنت»، «اهمیت و فضیلت وساطت در ازدواج از منظر آیات و روایات»، «ماهیت زهد علوی در اندیشه امام خمینی (ره)».
اصول تربیت اخلاقی در علم اخلاق
در چکیده مقاله «بررسی اصول تربیت اخلاقی در علم اخلاق اسلامی» اثر سیدمهدی حسینی می‌خوانیم: «تربیت اخلاقی، نیازمند اصولی است که می‌توان با تکیه بر آنها، روش‌های تربیت را طراحی کرد و با آن روش‌ها به تربیت پرداخت. اصول تربیت در علم اخلاق اسلامی نیز وجود دارد، ولی تحت عنوان اصول تربیتی مطرح نشده است. هدف پژوهش حاضر این است که اصول تربیت موردنظر در اخلاق اسلامی مورد بررسی قرار گیرد، تا مربیان تربیت اخلاقی با آگاهی از این اصول، بتوانند تسلط بیشتری بر راه کار‌های تربیتی پیدا کنند. بنابراین، در این پژوهش به روش تحلیلی توصیفی با بررسی منابع اخلاق اسلامی، مجموعه‌ای از اصول تربیت که نقش بیشتری در موضوع تربیت دارند، استنتاج و استخراج شده است. غالب اصول تربیت، محصول بررسی مبادی انسان‌شناسی تربیت است که در منابع فلسفه اخلاق مورد توجه قرار گرفته است. بر مبنای انسان شناسی دینی، خلقت ابتدایی (فطرت) بر پایه خوبی‌ها بنا نهاده شده، و این خود در تربیت، دلالت‌هایی به همراه دارد و بررسی قوای نفس و ویژگی‌های آن و عوامل موثر در عملکرد آنها مبتنی بر اصولی است که می‌تواند نگاه مربیان را در امر تربیت، تصحیح کند.»
حدود عاملیت صفات وراثتی در تربیت اخلاقی
در طلیعه مقاله «تحلیل حدود عاملیت صفات وراثتی در تربیت اخلاقی از منظر روایات» آمده است: «عوامل زیادی در فرایند تربیت اخلاقی دخیل‌اند، که یکی از آنها، وراثت است. پاسخ به این مسئله که وراثت چه میزان در تربیت اخلاقی انسان نقش دارد، ما را در کسب نتیجه مطلوب از فرایند تربیت و تحقق اهداف و روش‌های تربیتی یاری می‌رساند. این پژوهش با نگاهی توصیفی تحلیلی به عاملیت وراثت در تربیت اخلاقی انسان، و تاثیرگذاری آن، از منظر معصومان (ع) پرداخته است. بدین منظور، ابتدا ساحت‌های وجودی انسان که وراثت در آنها تاثیرگذار است، بررسی شده است. آن گاه به رابطه این ساحت‌ها با تربیت اخلاقی اشاره شده است. نتیجه بررسی‌ها نشان می‌دهد که هر فرد بر اثر وراثت دارای زمینه‌های ارثی در حافظه و هوش و جسم و خلقیات است. از سوی دیگر، با تحلیل جایگاه هر کدام از این ابعاد در ساحت‌های مختلف تربیت، به این نتیجه رسیدیم که گرچه وراثت در برخی ساحت‌های تربیت، مانند: تربیت عقلانی و بدنی، نقش پررنگ و بااهمیتی دارد؛ اما در تربیت اخلاقی، صرفا به عنوان زمینه‌ساز، تاثیرگذار است، و باید با استفاده از روش‌های تربیتی مدیریت شود تا آثار زمینه‌ای آن مانع جریان تربیت اخلاقی نباشد.»
قلمرو مدارا در قرآن و سنت
در چکیده مقاله «شرایط و قلمرو مدارا در قرآن و سنت» می‌خوانیم: «امروزه برخی از مسلمانان به سبب عدم فهم دقیق و عمیق از معارف اسلامی پیرامون مدارا، دچار افراط‌گرایی شده‌اند، و تساهل و تسامح را جایگزین همزیستی مسالمت‌آمیز نموده‌اند. بنابراین، لازم است جهت تنویر چهره ناب اسلام و اتخاذ شیوه رفتاری صحیح در منابع اسلامی، به تبیین شرایط و قلمرو مدارا پرداخته شود. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی شرایط و قلمرو مدارا از منظر قرآن کریم و سنت را تبیین کرده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که شرایط تحقق مدارا، به حفظ اصول و ارزش‌های دینی، عدم ظالم‌پروری، عدم تقابل با اجرای حدود الهی، رعایت حقوق دیگران و نیز حفظ عزت انسانی بسته است. رعایت قلمرو مدارا در اسلام وسیع و گسترده است، که از مدارای خداوند با انسان‌ها آغاز شده، و تا مدارای سیاسی، یعنی مدارا با مشرکان، منافقان و منتقدان، و مدارای اجتماعی، یعنی مدارا با اهل کتاب، قومیت‌ها و ملیت‌ها، مذاهب اسلامی، و نیز مدارا با والدین، همسر و فرزندان، و مدارای اخلاقی، که مدارا در سبک پوشش، رفتار و برخورد با مجرمان است، گسترش یافته است.»
زهد علوی در اندیشه امام خمینی (ره)
در آغاز مقاله «ماهیت زهد علوی در اندیشه امام خمینی (ره)» می‌خوانیم: «زهد از کلیدواژه‌های مهم در علم اخلاق است. در این تحقیق برآنیم تا با روش توصیفی تحلیلی از دریچه آثار امام خمینی (ره) به این مقوله بنگریم. در آثار ایشان سه شاخص اصلی برای زهد معرفی می‌شود که با آنچه از فرهنگ علوی در این خصوص می‌شناسیم، منطبق است. توجه به این نکته که اعراض مطرح شده در تعریف زهد، اعراض قلبی است نه جسمی فتح بابی مهم در این مسئله است، و زهد را بر خلاف تصور رایج، از عملی جوارحی، به فعلی جوارحی جوانحی، مبدل می‌سازد. این مقوله اخلاقی در این نگاه، به عاملی محرک تبدیل می‌شود که زاهد را بصورت جدی به عرصه اجتماع و مواجه شدن با معضلات جامعه سوق می‌دهد. هستی‌شناسی حاکم بر اندیشه امام خمینی (ره) از ارکان اساسی در صورت‌بندی این تصویر از زهد و زاهد است. ایشان به عنوان یک حکیم صدرایی، نمایی از عالم و آدم و فلسفه زندگی او ترسیم می‌کند، که چنین تصویری را نیز از این مفهوم اخلاقی رقم می‌زند. زهد در این نگاه، فعال است، نه منفعل.»
اصول تربیت اخلاقی در علم اخلاق
در چکیده مقاله «بررسی اصول تربیت اخلاقی در علم اخلاق اسلامی» اثر سیدمهدی حسینی می‌خوانیم: «تربیت اخلاقی، نیازمند اصولی است که می‌توان با تکیه بر آنها، روش‌های تربیت را طراحی کرد و با آن روش‌ها به تربیت پرداخت. اصول تربیت در علم اخلاق اسلامی نیز وجود دارد، ولی تحت عنوان اصول تربیتی مطرح نشده است. هدف پژوهش حاضر این است که اصول تربیت موردنظر در اخلاق اسلامی مورد بررسی قرار گیرد، تا مربیان تربیت اخلاقی با آگاهی از این اصول، بتوانند تسلط بیشتری بر راه کار‌های تربیتی پیدا کنند. بنابراین، در این پژوهش به روش تحلیلی توصیفی با بررسی منابع اخلاق اسلامی، مجموعه‌ای از اصول تربیت که نقش بیشتری در موضوع تربیت دارند، استنتاج و استخراج شده است. غالب اصول تربیت، محصول بررسی مبادی انسان‌شناسی تربیت است که در منابع فلسفه اخلاق مورد توجه قرار گرفته است. بر مبنای انسان شناسی دینی، خلقت ابتدایی (فطرت) بر پایه خوبی‌ها بنا نهاده شده، و این خود در تربیت، دلالت‌هایی به همراه دارد و بررسی قوای نفس و ویژگی‌های آن و عوامل موثر در عملکرد آنها مبتنی بر اصولی است که می‌تواند نگاه مربیان را در امر تربیت، تصحیح کند.»
حدود عاملیت صفات وراثتی در تربیت اخلاقی
در طلیعه مقاله «تحلیل حدود عاملیت صفات وراثتی در تربیت اخلاقی از منظر روایات» آمده است: «عوامل زیادی در فرایند تربیت اخلاقی دخیل‌اند، که یکی از آنها، وراثت است. پاسخ به این مسئله که وراثت چه میزان در تربیت اخلاقی انسان نقش دارد، ما را در کسب نتیجه مطلوب از فرایند تربیت و تحقق اهداف و روش‌های تربیتی یاری می‌رساند. این پژوهش با نگاهی توصیفی تحلیلی به عاملیت وراثت در تربیت اخلاقی انسان، و تاثیرگذاری آن، از منظر معصومان (ع) پرداخته است. بدین منظور، ابتدا ساحت‌های وجودی انسان که وراثت در آنها تاثیرگذار است، بررسی شده است. آن گاه به رابطه این ساحت‌ها با تربیت اخلاقی اشاره شده است. نتیجه بررسی‌ها نشان می‌دهد که هر فرد بر اثر وراثت دارای زمینه‌های ارثی در حافظه و هوش و جسم و خلقیات است. از سوی دیگر، با تحلیل جایگاه هر کدام از این ابعاد در ساحت‌های مختلف تربیت، به این نتیجه رسیدیم که گرچه وراثت در برخی ساحت‌های تربیت، مانند: تربیت عقلانی و بدنی، نقش پررنگ و بااهمیتی دارد؛ اما در تربیت اخلاقی، صرفا به عنوان زمینه‌ساز، تاثیرگذار است، و باید با استفاده از روش‌های تربیتی مدیریت شود تا آثار زمینه‌ای آن مانع جریان تربیت اخلاقی نباشد.»
قلمرو مدارا در قرآن و سنت
در چکیده مقاله «شرایط و قلمرو مدارا در قرآن و سنت» می‌خوانیم: «امروزه برخی از مسلمانان به سبب عدم فهم دقیق و عمیق از معارف اسلامی پیرامون مدارا، دچار افراط‌گرایی شده‌اند، و تساهل و تسامح را جایگزین همزیستی مسالمت‌آمیز نموده‌اند. بنابراین، لازم است جهت تنویر چهره ناب اسلام و اتخاذ شیوه رفتاری صحیح در منابع اسلامی، به تبیین شرایط و قلمرو مدارا پرداخته شود. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی شرایط و قلمرو مدارا از منظر قرآن کریم و سنت را تبیین کرده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که شرایط تحقق مدارا، به حفظ اصول و ارزش‌های دینی، عدم ظالم‌پروری، عدم تقابل با اجرای حدود الهی، رعایت حقوق دیگران و نیز حفظ عزت انسانی بسته است. رعایت قلمرو مدارا در اسلام وسیع و گسترده است، که از مدارای خداوند با انسان‌ها آغاز شده، و تا مدارای سیاسی، یعنی مدارا با مشرکان، منافقان و منتقدان، و مدارای اجتماعی، یعنی مدارا با اهل کتاب، قومیت‌ها و ملیت‌ها، مذاهب اسلامی، و نیز مدارا با والدین، همسر و فرزندان، و مدارای اخلاقی، که مدارا در سبک پوشش، رفتار و برخورد با مجرمان است، گسترش یافته است.»
زهد علوی در اندیشه امام خمینی (ره)
در آغاز مقاله «ماهیت زهد علوی در اندیشه امام خمینی (ره)» می‌خوانیم: «زهد از کلیدواژه‌های مهم در علم اخلاق است. در این تحقیق برآنیم تا با روش توصیفی تحلیلی از دریچه آثار امام خمینی (ره) به این مقوله بنگریم. در آثار ایشان سه شاخص اصلی برای زهد معرفی می‌شود که با آنچه از فرهنگ علوی در این خصوص می‌شناسیم، منطبق است. توجه به این نکته که اعراض مطرح شده در تعریف زهد، اعراض قلبی است نه جسمی فتح بابی مهم در این مسئله است، و زهد را بر خلاف تصور رایج، از عملی جوارحی، به فعلی جوارحی جوانحی، مبدل می‌سازد. این مقوله اخلاقی در این نگاه، به عاملی محرک تبدیل می‌شود که زاهد را بصورت جدی به عرصه اجتماع و مواجه شدن با معضلات جامعه سوق می‌دهد. هستی‌شناسی حاکم بر اندیشه امام خمینی (ره) از ارکان اساسی در صورت‌بندی این تصویر از زهد و زاهد است. ایشان به عنوان یک حکیم صدرایی، نمایی از عالم و آدم و فلسفه زندگی او ترسیم می‌کند، که چنین تصویری را نیز از این مفهوم اخلاقی رقم می‌زند. زهد در این نگاه، فعال است، نه منفعل.»
انتهای پیام
