منطق اسلام، رفتار غیراخلاقی با دشمن را هم نمی‌پذیرد

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا یوسفی، عضو هیئت علمی دانشگاه مفید 15 اردیبهشت‌ماه در جلسه تشریح خطبه‌ پنجاه و چهارم نهج‌البلاغه گفت: فلسفه ایراد این خطبه آن است که چون مدتی هیچ جنگی در دوره خلافت امام رخ نداده بود، تعداد زیادی از  مردم به ایشان اعتراض کردند که چرا جنگ نمی‌کنید؟ این فشار مردم تا جایی بوده است که شبیه به پذیرش خلافت از سوی امام تعبیر شده است؛ یعنی مردم فشار زیادی آوردند و فضا و جو سنگین روانی زیاد علیه امام ایجاد شده بود که مخالفت با آن خیلی سخت بوده است و حضرت در بخشی از خطبه ابراز نگرانی فرموده‌اند.

وی افزود: در جوامع هم این طور است؛ گروهی فکری دارند و مردم را تحریک و احساسات آنان را بر می‌انگیزند و افراد با حرارت و ولع زیادی به صحنه می‌آیند که معمولا جازم و صفر و صد در تفکر خویش هستند، زیرا با هیجانات و احساسات غیرعقلانی تحریک شده‌اند.

یوسفی با بیان اینکه امام تعبیر فرموده‌اند که آنان به من هجوم آوردند، ادامه داد: در چنین شرایطی کسی اگر بخواهد تصمیم عقلانی بگیرد، ممکن است از سوی این افراد هیجانی، حتی کشته شود یا با برخورد تندی روبرو شود. لذا انسان‌هایی که بخواهند از این احساسات سوء استفاده کنند، موج‌سواری می‌کنند و مصیبت و گرفتاری بزرگتری برای مردم ایجاد می‌کنند که در بسیاری از کشورها و حتی ایران هم این مسئله وجود داشته است.

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید با اشاره به مواجهه رهبر دینی با این نوع احساسات تصریح کرد: حضرت می‌فرمایند من تابع این احساسات نشدم و بطن و ظاهر این مطلب را چرخاندم و همه جوانب امر را بررسی کردم تا جایی که خواب از چشم من ربود؛ تا اینکه به یک جمع‌بندی رسیدم. بنابراین حاکمیت باید خارج از فضا و جو روانی تصمیم بگیرد. شبیه رفتارهایی که اخیراً دشمنان ایران مانند آمریکا و اسرائیل علیه ما دارند و باید به درستی تحلیل کرده و علیه آن موضع بگیریم تا مبادا به نفع آنان تمام شود.

یوسفی اظهار کرد: امام در جمع‌بندی نهایی خود به جنگ رسیدند. بنابراین نکته مهم این است که هر فرد در هر مسئولیتی که دارد، اعم از خانواده و موسسه تا مدیریت یک کشور باید عقلانیت بر نظام تصمیم‌گیری او حاکم باشد و تابع فضای روانی نباشد، زیرا احساسات آنی هستند و همین مردمی که امروز طرفدار یک مسئله هستند، ممکن است در سال آینده مجدداً از کار خود پشیمان شوند، ولی زمامدار جامعه اسلامی نمی‌تواند بگوید که ما هم تابع احساسات بوده‌ایم.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه معاویه وقتی شریعه فرات را گرفت، اجازه استفاده از آب به لشکر امام را نداد و لشکر حمله کردند و آن را گرفتند، ولی حضرت برخلاف معاویه مسیر آبی را برای لشکر معاویه ایجاد کردند و رفتاری الهی، انسانی و اخلاقی داشتند بیان کرد: ما حتی با دشمنان و مخالفان خود حق نداریم از ابزارهای غیراخلاقی و انسانی استفاده کنیم که معمولا هم در فضای اجتماعی و سیاسی ما وجود ندارد؛ گاهی به فردی مخالف هستیم و ممکن است حق هم به جانب ما باشد و رازهای زندگی او را برملا می‌کنیم که این اخلاقی نیست.

وی تأکید کرد: امام به ما نشان داده حتی اگر در برابر معاویه قرار گرفتید و او چنین رفتار غیراخلاقی داشت، نباید پا روی اخلاق بگذاریم.

یوسفی با بیان اینکه برخی تبلیغ می‌کردند که علی(ع) از جنگ ترسیده یا در آن شک دارد، اظهار کرد: جنگ آخرین مرحله است و تا جایی که می‌شود، باید جلوی جنگ گرفته شود؛ لشکریان معاویه برای استحکام باطل می‌جنگنند و کسانی که در این لشکر هستند، در صورت کشته شدن وارد جهنم خواهند شد، لذا امام به عنوان رهبر دلسوز و مهربان و از روی هدایت دنبال این است که آن‌قدر به طرف مقابل فرصت بدهد که وی تفکر کند و از راه خود بازگردد تا اسیر جهنم نشود. البته اگر کسی مهلت گرفت و باز هم جنگید دیگر مسئول اعمال خودش خواهد بود.

استاد دانشگاه مفید در توجیه چرایی صبر امام بر شروع جنگ ادامه داد: در منطق اسلام، اصل جنگ نیست، بلکه اصل هدایت و دعوت افراد به سمت حق است و باید به کسانی که رفتارهای نادرست دارند، در عرصه فردی و خانوادگی و اجتماعی و سیاسی و ... فرصت بدهیم تا بتوانند به مسیر حقیقت بازگردند و نباید به سرعت سراغ درگیری و جنگ برویم.

انتهای پیام