انیمیشن؛ ابزاری برای انتقال مستقیم مفاهیم دینی
گروه هنر ــ آزاده عباسی اظهار کرد: برخلاف روش‌های سنتی که آموزه‌های دینی را به طریق غیرمستقیم منتقل می‌کردیم، امیدواریم از ابزارهایی همانند فیلم و انیمشین به خوبی برای انتقال مستقیم مفاهیم دینی استفاده کنیم.
به گزارش خبرنگار ایکنا، جلسه اول نشست نقد و تحلیل فیلم‌های شبهه‌افکن اعتقادی، امشب ۲۴ اردیبهشت‌ماه با سخنرانی آزاده عباسی، عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث و کارشناس و فعال رسانهای، در بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم برگزار شد.
عباسی در ابتدا ضمن تبریک ماه رمضان به ارائه مباحثی درباره اهمیت رسانه در دنیای امروز پرداخت و اظهار کرد: دنیای امروز دنیای رسانه است و مدیا امروزه دنیا را در تسخیر خود قرار داده است و انتقال مفاهیم با اشارات غیرمستقیم صورت می‌گیرد؛ برخلاف روش سنتی که آموزه‌های دینی را به طریق غیرمستقیم منتقل می‌کردیم. لذا امیدواریم از این ابزارها به خوبی برای انتقال مستقیم مفاهیم دینی استفاده کنیم.
وی ادامه داد: امروزه همه کسانی‌که از مدیا استفاده می‌کنند، با بحث مدیریت رسانه درگیر هستند. در استراتژی محتوا در این مورد صحبت می‌کنیم که چه مفاهیمی قرار است از طریق مدیا منتقل شود یا نشود. همچنین درباره هزینه‌های تولید این محصولات بحث خواهیم کرد.
عباسی با اشاره به تعریف مخاطب گفت: نکته دیگر این است که مخاطبین ما چه کسانی هستند و قرار است برای چه افرادی محتوا تولید کنیم؟ مخاطب کسی است که محتوا برای وی تنظیم و تهیه می‌شود. مخاطب در گذشته موظف بود که فقط بشنود و بگذرد، اما امروزه یک مخاطب می‌تواند با تحلیل خود باعث موفقیت یا عدم موفقیت کار رسانهای شود.
این کارشناس و فعال رسانهای با اشاره به مسائل مهم در تولید انیمیشنها یادآور شد: در تولید انیمیشنها مسائلی همانند جاذبه‌های بصری به میزان حداکثر و خنده‌دار بودن لحظات به اقتضای سن کودکی مورد توجه قرار خواهد گرفت.
وی بیان کرد: معمولا در نقدها، منتقدین هم داستان را مورد توجه قرار نمی‌دهند، اما در تحلیل فیلم باید بسیار عمیق شویم و ساعت‌ها در مورد آن فیلم فکر کرده باشیم. معمولا در نقد فیلم‌ها، فیلیمی را نقد می‌کنیم که حتما آن را دیده باشیم. در مورد کارتون و انیمیشن هم همین‌گونه است.
عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث با اشاره به اهداف تحلیل اظهار کرد: هدف از تحلیل بالا بردن دانش و آگاهی است. در تحلیل و نقد می‌توانیم رویکردهای گوناگونی داشته باشیم. برای مثال باید در مسائل مربوط به ساخت بسیار دقت کنیم. یکی دیگر از مسائل مهم در تحلیل فیلم و تئاتر، نشانه‌شناسی است. نقد روانشناسی نیز از دیگر مسائل مهم در این زمینه است.
عباسی ادامه داد: یکی دیگر از رویکردها در تحلیل فیلم‌ها، تحلیل مذهبی است و در این مورد می‌توانیم میزان توجه فیلم یا انیمیشن به مسائل مذهبی را مورد بررسی قرار دهیم. البته باید توجه داشت که همه فیلم‌ها دارای آموزه‌های منفی نیستند، بلکه برخی از آنها براساس فطرت انسان‌ها ساخته شده تا در تمام عالم دیده شوند.
این کارشناس و فعال رسانهای به اتفاق افتادن امور در لحظه‌ها در بسیاری از کارتون‌ها و انیمیشنها اشاره و بیان کرد: یکی از مواردی که باید توجه کرد، اتفاق افتادن امور در لحظه‌ها در یک فیلم است. این را باید به کودکان هم آموزش دهیم که امور در لحظه اتفاق می‌افتد. منظور از اتفاق افتادن امور در لحظه نیز امکان‌پذیر بودن همه چیز است.
وی گفت: البته باید کودکان ما توجه داشته باشند که همه چیز در لحظه اتفاق نمی‌افتد. در کارتون سیندرلا، پیرزنی که در کارتون وجود دارد، ذکری را می‌خواند و در یک لحظه، کدو تبدیل به کالسکه می‌شود، لذا اگر به کودکان خود آموزش ندهیم که چنین چیزی در یک لحظه امکان‌پذیر نیست، ممکن است آنها این انتظار را داشته باشند که در دنیای واقعی نیز چنین اتفاقی رخ دهد، بلکه باید این واقعیت را درک کنند که چنین اتفاقاتی فقط در یک دنیای فانتزی رخ می‌دهد.
عباسی اظهار کرد: موضوع دیگر لذت بردن از نزاع دائمی است. هم دین مسیحیت و هم اسلام طرفدار صلح و جنگ‌ستیزی هستند و مستقیما اشاره می‌شود که از نزاع دوری کنید، اما در کارتون‌ها نزاع را به صورت دائمی می‌بینیم و مشهورترین آنها هم کارتون تام و جری است. این لذت بردن از نزاع دائمی را در بسیاری از کارتون‌های دیگر هم مشاهده می‌کنیم.
وی ادامه داد: یکی دیگر از فیلم‌هایی که این‌گونه نزاع‌ها در آن اتفاق می‌افتد، کارتون دونالد داک است. البته برخی از آموزه‌های مثبتی که در برخی کارتون‌ها شاهد هستیم بحث ایثار و از جان گذشتگی برای هدف است و از جمله این کارتون‌ها، کارتون‌های موانا و نمو هستند که در آن فرهنگ ایثار و از جان گذشتگی ترویج می‌شود. در این کارتون به دزد گفته می‌شود اگر می‌خواهی به هدفت برسی، باید هر آنچه که داری را ببخشی و وی هم حتی لباس خود را می‌بخشد و سپس به وی گفته می‌شود که تو الان آرامش درونی داری و هدف اصلی تو هم همین آرامش است.
عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث گفت: برخلاف سایر انیمیشنها دو انیمیشن در چند سال اخیر بسیار سر و صدا کرده‌اند که شامل «موانا» و «درون و برون» هستند. موانا ساخته سال ۲۰۱۵ و درون و برون ساخته سال ۲۰۱۶ است. در موانا شخصیت دختری را نشان می‌دهد که نقش آفرینی می‌کند و جملاتی را به کار می‌برد که نشان‌دهنده تلاش وی برای تغییر و دگرگونی است.
این کارشناس و فعال رسانهای یادآور شد: مونا دختری است که در یک جزیره دورافتاده زندگی می‌کند و قبیله آنها به دلیل خشکسالی در حال از بین رفتن است و آنها تنها راهی که دارند حرکت از یک مسیر آبی است تا بتوانند کمک بیاورند. پدر و مادر موانا مخالف این کار هستند. این انیمیشن بسیار جذاب است و پیشنهاد می‌کنم که حتما در سینما این انیمیشن را ببینید. البته پیشنهاد می‌کنم کودکان حرف‌گوش‌نکن را برای مشاهده این انیمیشن نبرید، چراکه موانا هم به حرف خانواده گوش نمی‌دهد، اما در نهایت همه قبیله را نجات می‌دهد.
وی بیان کرد: برای من عجیب است که در این انیمیشن جدید چگونه یک دختر را به تنهایی به تصویر می‌کشد و یک خرس هم به وی کمک می‌کند که از این وضعیت خلاص شود. نکته دیگر این است که در این انیمیشن، فمینیسم به میزان زیادی ترویج می‌شود.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: در نکات مثبت موانا سخت‌کوشی، تلاش برای رسیدن به آرمان‌ها و آرزوهای بلند برای نجات قبیله را شاهد هستیم. در واقع وی تلاش و خطر می‌کند، لذا پیشنهاد می‌کنم که این انیمیشن را حتما ببینید.
عباسی با اشاره به نکات منفی انیمیشن ادامه داد: نکات منفی هم عدم توجه به خواست والدین و همچنین توجه بیش از حد به فمینیسم است. انیمیشن دیگر درون و برون است. این انیمیشن برنده جایزه اسکار شده است و این بسیار مهم است چراکه انیمیشنها به ندرت برنده جایزه اسکار می‌شوند.
این کارشناس و فعال رسانهای بیان کرد: داستان درون و برون براساس یک داستان واقعی در خصوص مهاجرت یک خانواده ساخته شده است. کارگردان این انیمیشن حدود دو سال طول می‌کشد تا داستان را می‌نویسد. ما در این انیمیشن با کودکی مواجه هستیم که از شهری به شهر دیگر می‌رود و دائما اتفاقاتی درونی و بیرونی برای وی رخ می‌دهد.
وی با اشاره به نکات مثبت انیمیشن درون و برون گفت: این انیمیشن حدود دو ساعت است. نکات مثبت این انیمیشن این است که به عالم‌های پیچیده و تو در توی ما به زیبایی توجه شده است. البته این ورد فقط در ناحیه مغز و نه در تمام بدن نشان داده شده است و این تلاش بسیار ارزشمندی است. چراکه امیرالمومنین(ع) نیز به این عالم‌های تو در تو توجه کرده‌اند. نکته مهم این است که پنج ساحتی که در این فیلم بیان می‌شود با پنج ساحت اصلی در دین اسلام متفاوت است.
عباسی به نکات منفی این انیمیشن اشاره و اظهار کرد: نکات منفی نیز شامل توجه بیش از حد به اومانیسم است. در تفکر اومانیسم نیز انسان محوری را داریم و اصالت را هم به ذهن آدمی می‌دهد، اما اسلام می‌گوید که روح شما امکان تعالی و پیشرفت دارد.
وی ادامه داد: نکته دیگر این است که کاراکتر اصلی در اینجا هم یک دختربچه است و جنس مذکری در کنار وی نیست و همه اتفاقات فقط برای وی رخ می‌دهد. نکته دیگر این است که این انیمیشن از منظر مباحث روانشناختی بسیار دقیق ساخته شده است و طبقه‌بندی‌های ذهنی را به زیبایی نشان داده است.
عباسی گفت: هر دفعه که قرار است در این کارتون وارد ذهن دختر شود، از قسمت پیشانی وارد می‌شود؛ یعنی انگار اینجا محل همه چیز است و در آنجا اتفاقاتی می‌افتد تا شادی را با دختر برگرداند.
این کارشناس و فعال رسانهای یادآور شد: این انیمیشن طرفداران زیادی دارد و در شبکه پویای سیما هم چند بار پخش شده است. نکته‌ای که باید توجه داشت این است که در این کارتون‌ها هرگز به صورت مستقیم درباره موضوع اصلی همانند اومانیسم یا فمینیسم بحث نمی‌کنند، اما در واقع به دنبال تحریف تاریخ هستند، لذا از شما درخواست دارم که این فیلم‌ها و انیمیشنها را با نگاه دقیق ببینید.
وی بیان کرد: امیدوارم در شب‌های بعد که در خدمت شما هستم بتوانم در مورد سریال‌هایی که عرب‌ها با رویکرد دینی و مذهبی می‌سازند و بسیار هم به تحریف دین پرداخته‌اند و در شب آخر هم در مورد فیلم‌هایی صحبت کنیم که در اروپا ساخته شده‌اند و رویکرد اسلام‌ستیزانه دارند.
یادآور می‌شود، جلسه دوم این سخنرانی در روز شنبه ۲۸ اردیبهشت و جلسه سوم نیز در روز دوشنبه ۳۰ اردیبهشت برگزار می‌شود.
انتهای پیام
