ایجاد رانت با نبود نظارت بر توزیع کاغذ/ نهضت ارزان‌سازی قرآن همچنان ادامه دارد
گروه ادب ــ مدیر انتشارات مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی گفت: این مرکز همچنان نهضت ارزان‌سازی چاپ و عرضه قرآن را دنبال می‌کند و این امر در مورد خط، ترجمه، فونت و ... عملی انجام می‌شود، اما در خصوص کاغذ از دستمان خارج است.
موضوع حق‌التألیف و حق نگارش قرآن از گذشته تاکنون مبحثی جدی در میان ناشران بوده است که برای کتابت قرآن لازم به شمار می‌آمده و البته این صنف باید هزینه قابل توجهی را برای کتابت قرآن پرداخت کند.
بنابراین، ناشر این هزینه را در همه زمینه‌های تولید سرشکن می‌کند و به تبع آن قیمت قرآن افزایش پیدا خواهد کرد. البته در گذشته برخی از قرآن‌ها از جمله قرآن با خط عثمان‌طه رایگان در اختیار ناشران قرار می‌گرفت، ولی بسیاری از کاتبان هزینه‌هایی را در این حوزه دریافت می‌کنند و در پی آن قیمت تولید نیز افزایش می‌یابد. بسیاری از ترجمه‌های قرآن حق‌الترجمه دارند و هزینه‌های تولید را افزایش می‌دهند. به همین دلیل بحث نهضت ارزان‌سازی قرآن مطرح شد. ایکنا قصد دارد برای پیگیری این بحث راهکارها و موانع آن را بررسی کند. در ادامه با اولین گفت‌وگو از این سوژه همراه شوید.
محمد بابایی، مدیر انتشارات مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره نهضت ارزان‌سازی قرآن گفت: معمولاً روال کار مرکز طبع و نشر قرآن این است که اگر قرآنی را که هزینه لیتوگرافی آن را پرداخت کرده‌ایم و زینک‌های آن در چاپخانه موجود است، در صورت تمایل ناشر، اجازه چاپ و نشر آن داده می‌شود. اکنون هم این موضوع با هزینه‌های گزاف لیتوگرافی می‌تواند تأثیر قابل توجهی در هزینه‌های چاپ قرآن داشته باشد.
وی با بیان اینکه هدف ما ترویج قرآن و پایین آمدن هزینه‌های چاپ قرآن است، افزود: در حال حاضر نیز این هدف را دنبال می‌کنیم و در واقع این راهکار به قوت خود باقی است.
بابایی در ادامه درباره وقف ترجمه و خط و تأثیر آن در هزینه‌های چاپ قرآن گفت: این مسئله در مورد ترجمه نیز وجود دارد و کسانی که تمایل داشته باشند قرآن چاپ کنند، ترجمه‌های مرکز را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهیم؛ حتی دیگران را که صاحب‌امتیاز ترجمه هستند تشویق می‌کنیم که به این نهضت بپیوندند و خوشبختانه طی این چند سال استادانی همچون حسین انصاریان، ابوالفضل بهرام‌پور و حدادعادل حق ترجمه را رایگان کردند و یا آیت‌الله یزدی ترجمه خود را وقف کرد و جزء اولین مترجمانی بود که به این نهضت پیوست.
وی ادامه داد: خط موضوع جدیدی در حوزه وقف در مرکز طبع و نشر است و طی این سال‌ها به کسانی که خط‌های متعلق به مرکز را خواسته‌اند مساعدت شده و فونت‌هایی را مانند نسخ عربی و نسخ ایرانی در اختیار آن‌ها قرار دادیم و همین موضوع هزینه کتابت و تصحیح قرآن و نظارت را کم کرده است؛ بنابراین دو موضوع حق ترجمه و امتیاز خط در دستور کار مرکز قرار دارد.
مدیر نشر مرکز طبع و نشر قرآن گفت: در این راستا نهاد‌ها و سازمان‌ها باید از کتابت قرآن حمایت و خط‌ها را آزاد و هزینه‌های کاتبان را پرداخت کنند و این خط‌ها و فونت‌ها را رایگان در اختیار ناشران قرار دهند، زیرا معیشت کاتبان و خوشنویسان قرآن از همین راه می‌گذرد و آن‌ها خودشان نمی‌توانند این کار را انجام دهند.
بابایی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه با گرانی کاغذ و زینک و ... باز هم امکان ادامه نهضت ارزان‌سازی قرآن وجود دارد ؟ بیان کرد: بعد از بازدید مقام معظم رهبری از نمایشگاه کتاب و تأکید ایشان بر حل مشکل کاغذ، کار‌هایی در حال انجام است. البته بحث کاغذ خارج از اختیار ماست و نمی‌توانیم کاری درباره آن انجام دهیم، اما در بخش‌های دیگر دستمان باز است.
وی تصریح کرد: بحث ورود کاغذ با ارز دولتی و بحث نظارت بر توزیع از مسائل جدی است که در صورت ورود کاغذ با ارز دولتی باید مورد توجه قرار گیرد و ناشران این کاغذ را دریافت کنند و به تناسب ارزان بودن کاغذ، قیمت کتاب‌های خود را نیز کاهش دهند. این نیاز به بحث نظارتی جدی دارد، و گرنه صرف وارد کردن کاغذ، ممکن است سبب رانت شود و بدین ترتیب مشکل مردم حل نخواهد شد.
بابایی در ادامه درباره فونت‌هایی که به ناشران داده می‌شود و در واقع رقیب جدی کاتبان است، گفت: طبیعی است که با پیشرفت تکنولوژی هر بخش از زندگی که تاکنون سنتی بوده، به سمت مدرن و امروزی شدن حرکت کند و میان آن‌ها نیز رقابت جدی مطرح خواهد بود؛ مثلاً زمانی فرش دست‌باف بوده و اکنون فرش‌های ماشینی با هزینه کمتر و سرعت تولید بالا رقیب آن‌ها شده است؛ بنابراین در بسیاری از حوزه‌ها اقتضای زندگی امروزی این است که به سمت پیشرفت حرکت کند.
وی پیشنهاد کرد: تلفیق این دو می‌تواند تا حدودی مشکل را حل کند، یعنی کاتبان مبادرت به خوشنویسی مفردات و ترکیبات کنند و بعد با اشراف و نظارت خود فونت‌هایی را تولید کنند و این تلفیق سنت و مدرنیته است. همین امر باعث می‌شود که آثار فاخری تولید شود و از یک خط قطع‌ها و شکل‌های گوناگونی به دست آید.
مدیر انتشارات مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی یادآور شد: مگر یک کاتب چقدر می‌تواند قرآن کتابت کند. اگر کاتبان و خوشنویسان وارد این حوزه شوند، می‌توانند قرآن‌های متعددی را به خط خود به بازار ارائه کنند، اما در صورت انجام کار سنتی، تعداد آثار عرضه‌شده نیز محدود خواهد بود.
انتهای پیام
