لازمه رفع مشکل اهدای عضو تبیین صحیح مرگ مغزی است

علی جعفریان، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌و‌گو با ایکنا؛ به تشریح موضوع اعضایی از یک فرد دچار مرگ مغزی شده می‌توان به بیماران نیازمند پیوند زد پرداخت و گفت: از افراد زیر 50 سال کبد، ریه، کلیه، قلب، روده، پانکراس و نسوج (مثل استخوان، دریچه‌های قلب و ...) را می‌توان به بیماران نیازمند پیوند کرد. البته وقتی سن فرد بالاتر از 50 سال باشد معمولاً کلیه و قلب قابل استفاده نیست، اما کبد قابل استفاده است و تا 70 سال هم می‌‌توانیم از کبد برای پیوند استفاده کنیم، مشروط به اینکه ارگان‌ها به خوبی حفظ شده باشند؛ یعنی متوسط استفاده از اعضا به ازای هر دهنده بیش از سه ارگان است.

وی در پاسخ به این پرسش که چه عواملی موجب می‌شود خانواده‌ها حاضر به اهدای عضو فرد مرگ مغزی نشوند؟ گفت: مردم هنوز با مفهوم مرگ مغزی به طور دقیق آشنا نیستند. مردم باید بدانند که مرگ مغزی، مرگ است؛ اما چون مونیتوری که به بیمار وصل است علائمی را نشان می‌دهد، مردم گمان می‌کنند که فرد نمرده است. اگر این مسئله برای مردم روشن شود، بسیاری از مشکلات اهدای عضو حل خواهد شد.

چگونه مرگ مغزی یک بیمار تأیید می‌شود؟

این جراح و متخصص پیوند کبد با تأکید بر اینکه مرگ مغزی و کما با هم متفاوت هستند و بازگشت به زندگی فردی که دچار مرگ مغزی شده ممکن نیست، گفت: فرد مرگ مغزی شده هیچ شانسی برای هیچ واکنش و زندگی ندارد. در ایران معیارهای سختی برای تأیید مرگ مغزی وجود دارد؛ چهار متخصص از چهار رشته مختلف باید مرگ مغزی فرد را تأیید کنند، پس از این مرحله یک متخصص پزشک قانونی باید همه مراحل را دوباره بررسی و مرگ مغزی بیمار را تأیید کند. در ادامه معمولاً فرد 12 ساعت تحت نظر می‌ماند و تست‌های مختلفی بر روی او انجام می‌شود.  

وی در پاسخ به این سؤال که آیا روند تشخیص مرگ مغزی به خانواده بیمار گفته می‌شود؟ گفت: این توضیحات گفته نمی‌شود و فقط به خانواده بیمار اعلام می‌شود که مرگ مغزی بیمارشان قطعی شده است. اما اگر این روند تشریح شود و افکار عمومی بدانند که مرگ مغزی چیست و در چه شرایطی رخ می‌دهد، به تصمیم خانواده‌ها کمک می‌کند. در مرگ مغزی، مغز در اصل آب شده است و چیزی در کاسه سر وجود ندارد و بیمار حتی موجود نباتی هم نیست و اینکه هنوز برخی از ارگان‌های فرد مرگ مغزی شده کار می‌کنند به دلیل اتصال به ابزار مدرن پزشکی است و به محض اینکه دستگاه خاموش شود آن اعضا نیز از بین می‌روند.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران دومین دلیل عدم تمایل برخی از خانواده‌ها نسبت به اهدای اعضای بدن فرد مرگ مغزی شده را نگرانی‌ از سوء استفاده‌های احتمالی دانست و گفت: در سال 76 وقتی مسئله پیوند عضو مطرح شد، برخی مطرح کردند که اگر مجوز پیوند عضو از فرد مرگ مغزی داده شود، ممکن است عده‌ای سوء استفاده کرده و هر بیماری را مرگ مغزی اعلام کنند و ارگان‌های او را بفروشند اما باید روشن شود که این مسئله اصلاً موضوعیت ندارد.  

بحث مالی در اهدای عضو فرد مرگ مغزی مطرح نیست

وی تشریح کرد: طبق قانون، پیوند اعضای افراد دچار مرگ مغزی فقط در بیمارستان‌های دانشگاهی امکان پذیر است و اصلاً بخش خصوصی اجازه این کار را ندارد که اگر هم اجازه داشت باز سوء استفاده نمی شد، چرا که بحث مالی در اهدای عضو مطرح نیست و دهنده و گیرنده عضو با هم ارتباطی ندارند و هر کدام در یک مرکز جدا هستند.

این استاد دانشگاه بخشی از مسئله اهدای عضو را هم جنبه مذهبی آن دانست و گفت: مردم به نظرات مراجع احترام می‌گذارند و برخی از مراجع نسبت به این مسئله نظر موافق ندارند. البته فتوای امام راحل و مقام معظم رهبری از نظر شرعی و قانونی مسئله را حل کرد، اما مردم تابع نظر مراجع خود هستند و اگر مرجع آنها اجازه ندهد این کار را نمی‌کنند.

وی تشریح کرد: هنوز موضوع اهدای عضو فرد مرگز مغزی شده برای برخی از مراجع تبیین نشده است و حتماً باید آگاه سازی این موضوع برای مراجع به صورت جدی‌تری انجام شود.

جعفریان با اشاره به اینکه براساس فتوای امام راحل در صورتی اجازه اهدای عضو فرد مرگ مغزی داده می‌شود که با آن عضو جان فرد دیگری نجات پیدا کند، تأکید کرد: اصلاً موضوع مثله کردن در اهدای عضو موضوعیت ندارد چرا که همه پزشکان و کادر درمانی در کمال احترام عضو را از بدن فرد خارج می‌‌کنند، از سوی دیگر جامعه برای فرد اهدا کننده و خانواده او احترامی بیش از افرادی که اعضایشان اهدا نمی‌شود، قائل است.

دنیا به دلیل فروش عضو از ما ایراد می‌گیرد

وی به بیان مسئله مهم دیگری در خصوص پیوند اعضا پرداخت و اظهار کرد: اکثر مراجع فروش عضو مثل فروش کلیه را مجاز می‌دانند در حالی که در همه جای دنیا فروش عضو از نظر اخلاقی اشکال دارد. البته بحث اهدای انسان‌دوستانه مسئله دیگری است که همه نسبت به آن احترام قائل هستند. اما در ایران فروش عضو بلامانع است و ما از این جهت در دنیا زیر ذره‌بین هستیم و به ما ایراد می‌گیرند که چرا عضو خرید و فروش می‌شود؟ برای جایگاه و منزلت کشور هم خوب نیست که افراد به خاطر مشکلات مالی عضو بدن خود را بفروشند.

این جراح و متخصص پیوند کبد در پایان تصریح کرد: هر قدر میزان اهدای عضو مرگ مغزی را بالا ببریم، مسئله فروش عضو کمرنگ می‌شود، این موضوع از هر دو جنبه برای کشور بهتر است.

انتهای پیام