نگاهی نو به معناشناسی «آلاء» در سوره الرحمن

به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ؛ آیت‌الله یعقوب جعفری، مدرس حوزوی و صاحب تفسیر «نسیم کوثر» در این باره توضیح می‌دهد:

«تابستان سال 1395 در مراغه مشغول نگارش تفسیر سوره مبارکه «الرحمن» بودم. در این سوره جمله «فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ» 31 بار تکرار شده است. راجع به این آیه مشکلی به نظرم رسید. البته مشکل این نبود که چرا این همه تکرار شده، چون تکرار یک جمله مانند یک ترجیع‌بند برای تثبیت مطلب از فنون فصاحت است.

مشکل این بود که این جمله، هم بعد از آیاتی که در آن‌ها از نعمت‌های خدا صحبت شده آمده و هم بعد از آیاتی که در آن‌ها از عذاب و نقمت سخن رفته، ذکر شده و نوع مفسران و مترجمان، این آیه را همه جا چنین معنا کرده‌اند: «پس کدام یک از نعمت‌های پروردگارتان را تکذیب‌ می‌کنید؟»

[استاد حسین انصاریان: پس [ای انس و جن!] کدامیک از نعمت‌های پروردگارتان را انکار می‌کنید؟
بهاء‌الدین خرمشاهی: پس كدامين نعمت‌هاى پروردگارتان را انكار مى‌‏كنيد؟
محمد‌مهدی فولادوند: پس كدام يك از نعمت‌هاى پروردگارتان را منكريد
مهدی محیی‌الدین الهی قمشه‌ای: (الا ای جنّ و انس) کدامین نعمت‌های خدایتان را انکار می‌کنید؟
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی: پس كدامين نعمت‌های پروردگارتان را تكذيب مي‌‏كنيد شما ای گروه انس و جن؟]

بالاخره به یک وجه وجیهی رسیدم و آن اینکه «آلاء» در اینجا به معنای نعمت‌ها نیست، بلکه به معنای قدرت‌هاست و چندین نفر از اهل لغت به آن تصریح کرده‌اند. اگر چنین باشد دیگر مشکلی وجود ندارد چون هم نعمت و هم بلا، از آثار قدرت خداست. تفصیل این مطلب را در جلد یازدهم تفسیر کوثر نوشته‌ام».

در مواردی که این جمله پس از ذکر نعمت‌هاست مشکلی در معنا وجود ندارد ولی در مواردی که پس از ذکر عذاب و جهنم آمده چطور‌ می‌توان آ‌ن‌ها را نعمت دانست؟ در تفاسیر پاسخ‌هایی گفته شده که انصافاً قانع‌کننده نیست.
در این باره بسیار فکر کردم و به کتاب‌های متعدد تفسیر و لغت که نرم‌افزارش را دارم، مراجعه کردم و در اینترنت جستجو کردم، تا بالاخره به یک وجه وجیهی رسیدم و آن اینکه «آلاء» در اینجا به معنای نعمت‌ها نیست، بلکه به معنای قدرت‌هاست و چندین نفر از اهل لغت به آن تصریح کرده‌اند. اگر چنین باشد دیگر مشکلی وجود ندارد چون هم نعمت و هم بلا، از آثار قدرت خداست. تفصیل این مطلب را در جلد یازدهم تفسیر کوثر نوشته‌ام».

گفتنی است، آیت‌الله شیخ یعقوب جعفری‌نیا از دانش­‌آموختگان، مدرسان و مؤلفان حوزوی است که در زمینه­‌های تفسیر، کلام، علوم قرآن و تاریخ تخصص دارد. از تألیفات او می­‌توان به کتب «سیری در علوم قرآن»، «تاریخ اسلام از منظر قرآن» و به خصوص مجلدات «تفسیر نسیم کوثر» اشاره کرد.

آیة‌اللّه العظمی جعفر سبحانى دربارۀ تفسیر كوثر در کتاب خود که تحت عنوان «سیمای فرزانگان» منتشر شده است، در جلد اول صفحۀ 742، پس از ذكر مقدمه‌اى با عنوان «نهایت‌ناپذیرى بهره‏‌مندى از قرآن» و بیان تاریخچۀ نهضت تفسیرنگارى، در مورد تفسیر كوثر نوشته است: «از دستاوردهاى این نهضت قرآنى در دهۀ دوم قرن پانزدهم، تفسیر گران‌سنگ و ارزشمند «كوثر» است كه با شیوه‌اى بس متناسب با نیازهاى روز نگارش یافته و براى مخاطبان خاص خود هدیه گرانبهایى را تقدیم داشته است. مؤلف محترم كه خود یكى از پیش‏كسوتان علوم قرآنى در حوزۀ علمیۀ قم است، به نگارش چنین تفسیرى دست زده است... ما این اثر مفید و سودمند و افتخارآفرین را به جامعۀ قرآنى تبریك گفته، مطالعۀ آن را به عموم دانشجویان و پژوهشگران قرآنى توصیه مى‏‌‌کنیم».

برگرفته از صفحه نسیم کوثر در اینستاگرام

انتهای پیام