سیدجواد حسینی:
سند تحول بنیادین باید به مدارس ورود کند/ آموزش، مستقل از جامعه بهبود نمی‌یابد
گروه جامعه ــ سرپرست وزارت آموزش و پرورش در نشست تبیین سیاست‌ها و برنامه‌های سال ۹۸ با بیان اینکه سند تحول بنیادین برنامه اصلی ما خواهد بود، گفت: تلاش داریم این سند به مدارس ورود کند و هدف این است که این سند متوازن و نه بی‌قواره اجرا شود که مدرسه‌محوری راه‌حل این چالش است.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ نشست تبیین سیاست‌ها و برنامه‌های سال ۱۳۹۸ آموزش و پرورش امروز دوشنبه، هفتم مردادماه با حضور سیدجواد حسینی، سرپرست وزارتخانه آموزش و پرورش و جمعی از معاونان و مدیران آموزش و پرورش در ساختمان اصلی این وزارتخانه برگزار شد.
سیدجواد حسینی، سرپرست وزارت آموزش و پرورش در این مراسم با بیان اینکه این جلسه به پیشنهاد بنده برگزار شد، اظهار کرد: هدف برگزاری این جلسه اشتراک ادراکات در حوزه آموزش و پرورش است. ما همه دست اندر کار هستیم تا بتوانیم اتفاقی تحول‌زا در مدرسه ایجاد کنیم.
وی با اشاره به موضوع مدرسه‌محوری ادامه داد: همه وزرا بر مدرسه‌محوری تأکید دارند و کلیدی‌ترین برنامه ما همین مسئله خواهد بود. در حال تدوین طرحی هستیم که به تصویب شورای عالی اداری برسانیم تا مدرسه‌محوری با چند ممیزه به تصویب برسد. هدف از این طرح این است که اگر مدرسه کانون تحول است، باید بتواند اهداف عالی را محقق کند. مدرسه باید کانون اندیشه شود. البته در این زمینه، یکی از مشکلات ما در نظام تربیت، روابط ستاد و صف است و با مدرسه‌محوری به دنبال کوتاه کردن این فاصله هستیم.
حسینی افزود: در مدرسه که کانون اصلی تحول است، مدیر مدرسه کلید این تحول بوده و برای بهبود هدف، نباید فقط در پی ارتقای مدیر باشد، بلکه ارتقای مدیریت باید مدنظر قرار گیرد. مکانیزمی طراحی خواهد شد که مدیران مدارس، بتوانند مدیران مناطق را انتخاب کنند. مدیران مدرسه همچنین باید توان خلق ثروت و مصرف کردن منابع مالی را داشته باشند. مدیران مدارس باید حق خلق ثروت‌های مشروع و صرف منابع را داشته باشند و نیز نظام پاداش‌دهی و حق انتخاب نیرو داشته باشند.
وی با بیان اینکه برای تحقق منابع مالی آموزش و پرورش، چند راه وجود دارد، گفت: ما باید سهم خود از منابع ملی کشور را افزایش دهیم. هدف غایی افزایش سهم اعتبارات آموزش و پرورش نیست، بلکه مهم افزایش سهم آموزش و پرورش در GDP کشور است.
حسینی با تأکید بر اینکه نقش عوامل برون‌سازمانی در تحول آموزش و پرورش حائز اهمیت است، گفت: توسعه مشارکت همگانی هدف راهبردی است تا بخشی از منابع مورد نیاز تأمین شود، لایحه‌ای به منظور افزایش این مشارکت در حال تدوین است.
وی با بیان اینکه مدیریت منابع و مصارف، دیگر راه تأمین منابع مالی آموزش و پرورش است، افزود: یک زمانی گفتیم آموزش و پرورش گران اداره می‌شود و برخی تصور کردند این سخن بنده یعنی آموزش و پرورش را به نهاد‌های خصوصی واگذار کنیم. خیر منظور این نبوده است. آموزش و پرورش، امری حاکمیتی است و در تمام جهان هم این‌گونه است.
سرپرست وزارتخانه آموزش و پرورش گفت: آزادسازی ظرفیت‌های درونی نظام آموزش و پرورش راه دیگر تولید ثروت در آموزش و پرورش است. معتقدم آموزش و پرورش لشکر اقتصادی بزرگی در کشور است. در این زمینه سهام بسیاری از دارایی‌های آموزش و پرورش باید به خود معلمان واگذار شود.
وی با تاکید بر اینکه مدارس کوچک باید با مدارس بزرگ جایگزین شوند، بیان کرد: ۵۶ مدرسه با عنوان حیات طیبه که زمانی طراحی شد، نباید رها می‌شد. در این مدارس است که کالبد سند تحول بنیادین اجرایی می‌شود.
به گفته سرپرست وزارت آموزش و پرورش؛ سند تحول بنیادین باید چارچوب راهبردی و نقشه اصلی راه نظام تعلیم و تربیت باشد. هر کسی که مدیریت را قبول می‌کند، باید بگوید چه میزان هنر برای توسعه مبانی سند تحول را دارد.
وی گفت: در بحث سند تحول باید مفاهیم احصا شوند، سپس آن‌ها را با مفاهیم عملیاتی تعریف و تبدیل به برنامه کرد و سپس به اجرا و پایش آن‌ها پرداخت.
به گفته حسینی؛ نه در قالب معاونت‌ها، بلکه در قالب‌های دیگری که مرتبط با پایه‌های تحصیلی است، مسئولان مدارس، اولیا و مربیان باید گرد هم جمع شوند و در همین راستا برنامه‌های الزامی و ابلاغی کم شود و برنامه‌های مدارس ما کیفی‌تر شوند و سَرِ مدارس خلوت شود. اگر می‌خواهیم راهبرد‌های سند تحول محقق شود، باید این اتفاق بیفتد. در این صورت شاهد مدرسه‌ای تحول‌خواه و نوآور، با تفکر واگرا و سلف سرویس تولید اندیشه خواهیم بود.
سیدجواد حسینی، سرپرست وزارت آموزش و پرورش در این مراسم با بیان اینکه این جلسه به پیشنهاد بنده برگزار شد، اظهار کرد: هدف برگزاری این جلسه اشتراک ادراکات در حوزه آموزش و پرورش است. ما همه دست اندر کار هستیم تا بتوانیم اتفاقی تحول‌زا در مدرسه ایجاد کنیم.
وی با اشاره به موضوع مدرسه‌محوری ادامه داد: همه وزرا بر مدرسه‌محوری تأکید دارند و کلیدی‌ترین برنامه ما همین مسئله خواهد بود. در حال تدوین طرحی هستیم که به تصویب شورای عالی اداری برسانیم تا مدرسه‌محوری با چند ممیزه به تصویب برسد. هدف از این طرح این است که اگر مدرسه کانون تحول است، باید بتواند اهداف عالی را محقق کند. مدرسه باید کانون اندیشه شود. البته در این زمینه، یکی از مشکلات ما در نظام تربیت، روابط ستاد و صف است و با مدرسه‌محوری به دنبال کوتاه کردن این فاصله هستیم.
حسینی افزود: در مدرسه که کانون اصلی تحول است، مدیر مدرسه کلید این تحول بوده و برای بهبود هدف، نباید فقط در پی ارتقای مدیر باشد، بلکه ارتقای مدیریت باید مدنظر قرار گیرد. مکانیزمی طراحی خواهد شد که مدیران مدارس، بتوانند مدیران مناطق را انتخاب کنند. مدیران مدرسه همچنین باید توان خلق ثروت و مصرف کردن منابع مالی را داشته باشند. مدیران مدارس باید حق خلق ثروت‌های مشروع و صرف منابع را داشته باشند و نیز نظام پاداش‌دهی و حق انتخاب نیرو داشته باشند.
وی با بیان اینکه برای تحقق منابع مالی آموزش و پرورش، چند راه وجود دارد، گفت: ما باید سهم خود از منابع ملی کشور را افزایش دهیم. هدف غایی افزایش سهم اعتبارات آموزش و پرورش نیست، بلکه مهم افزایش سهم آموزش و پرورش در GDP کشور است.
حسینی با تأکید بر اینکه نقش عوامل برون‌سازمانی در تحول آموزش و پرورش حائز اهمیت است، گفت: توسعه مشارکت همگانی هدف راهبردی است تا بخشی از منابع مورد نیاز تأمین شود، لایحه‌ای به منظور افزایش این مشارکت در حال تدوین است.
وی با بیان اینکه مدیریت منابع و مصارف، دیگر راه تأمین منابع مالی آموزش و پرورش است، افزود: یک زمانی گفتیم آموزش و پرورش گران اداره می‌شود و برخی تصور کردند این سخن بنده یعنی آموزش و پرورش را به نهاد‌های خصوصی واگذار کنیم. خیر منظور این نبوده است. آموزش و پرورش، امری حاکمیتی است و در تمام جهان هم این‌گونه است.
سرپرست وزارتخانه آموزش و پرورش گفت: آزادسازی ظرفیت‌های درونی نظام آموزش و پرورش راه دیگر تولید ثروت در آموزش و پرورش است. معتقدم آموزش و پرورش لشکر اقتصادی بزرگی در کشور است. در این زمینه سهام بسیاری از دارایی‌های آموزش و پرورش باید به خود معلمان واگذار شود.
وی با تاکید بر اینکه مدارس کوچک باید با مدارس بزرگ جایگزین شوند، بیان کرد: ۵۶ مدرسه با عنوان حیات طیبه که زمانی طراحی شد، نباید رها می‌شد. در این مدارس است که کالبد سند تحول بنیادین اجرایی می‌شود.
به گفته سرپرست وزارت آموزش و پرورش؛ سند تحول بنیادین باید چارچوب راهبردی و نقشه اصلی راه نظام تعلیم و تربیت باشد. هر کسی که مدیریت را قبول می‌کند، باید بگوید چه میزان هنر برای توسعه مبانی سند تحول را دارد.
وی گفت: در بحث سند تحول باید مفاهیم احصا شوند، سپس آن‌ها را با مفاهیم عملیاتی تعریف و تبدیل به برنامه کرد و سپس به اجرا و پایش آن‌ها پرداخت.
به گفته حسینی؛ نه در قالب معاونت‌ها، بلکه در قالب‌های دیگری که مرتبط با پایه‌های تحصیلی است، مسئولان مدارس، اولیا و مربیان باید گرد هم جمع شوند و در همین راستا برنامه‌های الزامی و ابلاغی کم شود و برنامه‌های مدارس ما کیفی‌تر شوند و سَرِ مدارس خلوت شود. اگر می‌خواهیم راهبرد‌های سند تحول محقق شود، باید این اتفاق بیفتد. در این صورت شاهد مدرسه‌ای تحول‌خواه و نوآور، با تفکر واگرا و سلف سرویس تولید اندیشه خواهیم بود.
برنامه اصلی ما ورود سند تحول بنیادین به مدارس است
وی افزود: سند تحول بنیادین برنامه اصلی ما خواهد بود و تلاش داریم این سند در مدارس ورود کند. هدف این است که این سند متوازن اجرا شود، نه آنکه بی‌قواره باشد. تعلیم و تربیت بی‌قواره باعث می‌شود انسان باقواره و تمام‌ساحتی تربیت نشود. با مدرسه‌محوری درست می‌توان این کار را انجام داد. اگر این اتفاق بیفتد، ما مدرسه‌ای جامعه‌محور خواهیم داشت، مدارس به جامعه و جامعه به مدارس پیوند خواهند خورد.
وی افزود: سند تحول بنیادین برنامه اصلی ما خواهد بود و تلاش داریم این سند در مدارس ورود کند. هدف این است که این سند متوازن اجرا شود، نه آنکه بی‌قواره باشد. تعلیم و تربیت بی‌قواره باعث می‌شود انسان باقواره و تمام‌ساحتی تربیت نشود. با مدرسه‌محوری درست می‌توان این کار را انجام داد. اگر این اتفاق بیفتد، ما مدرسه‌ای جامعه‌محور خواهیم داشت، مدارس به جامعه و جامعه به مدارس پیوند خواهند خورد.
مجید رعنایی، معاون شورای عالی آموزش و پرورش نیز در این مراسم، اظهار کرد: سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که مجموعه‌ای از سیاست‌هاست، راه‌حل‌هایی برای مسائل آینده آموزش و پرورش خواهد داشت و این سند یک سند راهبردی است، چرا که سند ملی کشور است. سند تحول بنیادین کارکرد‌هایی داشته که از جمله آن‌ها می‌توان به انسجام در سیاستگذاری‌های کلان، نهادینه کردن برنامه‌محوری و کنار رفتن سلیقه‌ها ذیل افق ۱۴۰۴ اشاره کرد.
وی با بیان اینکه برای تحلیل سند تحول چند لایه وجود دارد، ادامه داد: تدوین مبانی نظری سند تحول لایه نخست است. پس از آن لایه برنامه‌ای و تحلیل زیرنظام‌های برنامه‌ای است. سپس لایه نهادی وجود دارد تا در این لایه تقسیم کار ملی و نقش دستگاه‌ها تحلیل شود. مرحله و لایه نهایی، عملیاتی است.
رعنایی افزود: ما اکنون از لایه برنامه‌ای عبور کرده‌ایم، اما برنامه‌های ذیل زیرنظام‌ها دسته‌بندی‌های مختلف دارد که باید بازنگری شود. برخی از آن‌ها نوآورانه است و تقریبا ۶۰ درصد برنامه‌ها نوآورانه است، برخی دیگر هم‌خوانی دارند و باید آن‌ها را ادامه داد و متوقف نکرد، اما برخی دیگر از برنامه‌ها نیز تطبیقی است و نیاز به اصلاح دارد. دیگر آنکه، روابطی هم بین برنامه‌ها حاکم است و گاهی رابطه خطی است و پیش‌نیاز یکدیگر هستند. گاهی برنامه‌ها روابط تعاملی دارند و برخی برنامه‌ها مشترک هستند، لذا اگر قرار است سالانه به برنامه‌های سند بپردازیم، باید به روابط آن‌ها هم توجه شود.
وی با اشاره به مقوله رویکرد‌ها در سند تحول، گفت: یک رویکرد از نوع مهندسی است، یعنی عمل به برنامه باید مطابق دستور باشد. رویکرد دیگر پرورشی است، به این معنا که باید افراد را با استدلال اقناع کرد. تا وقتی کارشناسان قانع نشوند، همراهی هم نخواهند کرد. اگر ستدلال و قانع شدن اتفاق نیفتد، اجرای صحیح سند هم هم رخ نخواهد داد. اگر چه این رویکرد دیربازده، اما ماندگار است.
معاون شورای عالی آموزش و پرورش همچنین با اشاره به چالش‌های اجرای سند تحول بنیادین، بیان کرد: سند در اجرا با چالش‌هایی مواجه است. یکی از این چالش‌ها بحث نظارت است. نظارت کارِ شورای عالی انقلاب فرهنگی است و باید نظارت کلان بر اجرای سند داشته باشد. تضعیف، تحریف و تحمیل، سه چالش عمده دیگر در مسیر اجرای سند است. فروکاستن ارزش‌افزوده سند تحول نوعی تضعیف است، تحریم هم به معنای عدم درک و نداشتن استنباط از سند تحول بنیادین است. اگر چه اشتراک لفظی وجود دارد، اما اشتراک مفهومی را نمی‌بینیم.
آموزش مستقل از جامعه بهبود نمی‌یابد
علی باقرزاده، معاون توسعه و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش و پرورش نیز دیگر سخنران این مراسم بود. وی با بیان اینکه میان وضع مطلوب و شرایط حاضر فاصله وجود دارد، گفت: زنجیره‌ای از اقدامات متصل به یکدیگر باید وجود داشته باشد تا تحول نیز رخ دهد. کاری که در بیرون باید انجام بگیرد این است که اگر آموزش و پرورش سرمایه ملی است، دغدغه و عزم ملی هم درباره مسائل آن باید وجود داشته باشد. آموزش را نمی‌توان مستقل از فناوری، فرهنگ، جامعه، اقتصاد و ...، بهبود بخشید. برای پیاده‌سازی سند تحول باید تمام عوامل و عناصر جامعه در این زمینه درگیر باشند.
وی با بیان اینکه در آموزش و پرورش، باید مرکز ثقل تمام فعالیت‌ها به مدرسه برده شود، افزود: اگر جهت بردار‌های آموزش و پرورش به سمت تقویت جایگاه مدرسه و تحول مفهوم مدرسه قرار بگیرد، می‌توان به تحول امید داشت. کیفیت یادگیری در این مورد حائز اهمیت است. بحران اصلی در هر نظام آموزشی و اساساً هر ملتی بحران در یادگیری است. این بحران تا اندازه‌ای جدی است که می‌تواند همه ظرفیت ملی را از بین ببرد. باید به درون مدرسه رجعت کنیم. فرصت‌های موجود و باکیفیت، در تعامل دانش‌آموز، معلم و مربیان، زمینه‌ساز تحول خواهد بود.
باید بپذیریم برنامه درسی فرصت‌ساز تحولات است
معاون توسعه و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش و پرورش گفت: برنامه درسی، رکن و محور تحول و عامل شتاب‌دهنده عناصر داخلی است. از دست دادن تحول در برنامه درسی تکرار خسارات قبلی است. وقتی می‌گوییم برنامه درسی منظور نگاه صنفی و رویکرد سازمان پژوهش در وزارتخانه نیست. اگر چرخش‌های نظارتی در زمینه برنامه درسی اتفاق بیفتد، تمرکز بر تفکر، مهارت و اندیشه‌ورزی را شاهد خواهیم بود. همچنین چرخش از نتیجه‌محوری به سمت پیامدمحوری و نیز تعهد و التزام به هم‌سویی نهاد‌ها در تدوین برنامه درسی دیگر راهکارهاست.
وی افزود: متأسفانه شکاف دانشی و راهبردی در همه سطوح آموزش و پرورش دیده می‌شود. بین آنچه مجریان در این حوزه باید بدانند و می‌دانند فاصله وجود دارد. برای رسیدن به نقطه مطلوب باید مسیری را طی کنیم که تا به حال از آن مسیر نرفته‌ایم. شرایطی باید در ستاد و لایه‌های مدیریتی به وجود بیاید که برآیند نیرو‌ها صفر نباشد.
در این مراسم همچنین طهماسبی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید رجایی بیان کرد: اهمیت دانشگاه‌های تربیت معلم بر کسی پوشیده نیست. در سال‌های اخیر مقام معظم رهبری، بار‌ها بر اهمیت فضا‌های دانشگاه‌های تربیت‌معلم، فرهنگیان و شهید رجایی تأکید ویژه داشته‌اند. معتقدیم تحول در آموزش و پرورش از طریق ارتباط با مراکز دانشگاهی تربیت‌معلم اتفاق خواهد افتاد.
وی با بیان اینکه مهمترین اقدامات دانشگاه‌های وابسته به آموزش و پرورش تدوین سند راهبردی مبتنی بر اسناد بالادستی از جمله سند تحول بنیادین دانشگاه شهید رجایی است، ادامه داد: در این حوزه دانشگاه، متولی تربیت سایر نیاز‌های آموزش و پرورش خواهد بود.
طهماسبی با اشاره به برخی اقدامات دانشگاه شهید رجایی گفت: بازنگری در محتوای دروس و توجه ویژه به امور فرهنگی دانشجویی و نیز تلاش برای بهبود سطح سلامت روان دانشجویان از طریق برگزاری اردو‌های جهادی، راهیان نور و ... مورد توجه ما در این دانشگاه خواهد بود. همچنین ضرورت توسعه تحصیلات تکمیلی به منظور افزایش دانش اساتید و حل مسائل دانشگاهیان از جمله نیازهاست و نیز توجه ویژه به امور رفاهی و سرا‌های دانشجویی از دیگر اقدامات خواهد بود.
به گفته وی؛ ضرورت بازنگری در جذب، حفظ و ارتقای دانشجومعلمان وجود دارد و در جذب اولیه دانشجومعلمان مسائلی باید مورد توجه و بازنگری قرار بگیرند، چرا که اغلب دانشجومعلمان رغبتی برای ادامه مسیر ندارند، اگرچه دانشگاه در جهت حفظ و ارتقای توانمندی این دانشجویان فعالیت می‌کند.
گزارش تصویری این مراسم را اینجا ببینید.
انتهای پیام
