تازه‌های نشر قرآنی و دینی تا نیمه مرداد/ از انتشار آثار مهم اسلامی تا سفرنامه حج
گروه ادب ــ کتاب «به سوی دانشگاه فضیلت‌مند»، «فرهنگنامه اسلام»، «اندیشه‌های ابن سینا در آینه نگاه معاصر»، «مرآت الغیب» و «روحانیت و اندیشه‌های چپ در ایران معاصر» از کتاب‌های مهمی است که در نیمه نخست مرداد منتشر شده است.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ از میان انبوه آثار منتشرشده در نیمه اول مرداد کتاب‌هایی را که با موضوع دینی و قرآنی منتشر شده‌اند، مورد توجه قرار داده‌ایم و برخی از آنها را معرفی خواهیم کرد. از آثار منتشرشده طی این مدت می‌توان به کتاب‌هایی مانند «فرهنگنامه اسلام»، «بررسی مبانی فقهی ولایت فقیه»، «چشم‌انداز‌های معنوی و فلسفی اسلام ایرانی»، «انسان کنش‌شناسی اعتباری»، «وصیت‌نامه امیر مومنان به سالار شهیدان»، «تا دستبوسی خدا» و «اندیشه‌های ابن سینا در آینه نگاه معاصر» اشاره کرد که البته تعدادی از آنها به قلم اندیشمندان غربی نوشته شده است.
به سوی دانشگاه فضیلت‌مند
کتاب «به سوی دانشگاه فضیلت‌مند» نوشته جان نیکسن و ترجمه امیرحسین خداپرست است که نشر جهاددانشگاهی آن را روانه بازار نشر کرده است. اغلب تصور می‌شود که دانشگاه خوب دانشگاهی است که مدیریتش بر حسب کارآمدی اقتصادی کارآمد است و در مورد آن بر حسب میزان کارآفرینی، تبلیغ خود و پیشرفت در رقابت با سایر دانشگاه‌ها داوری کرده‌اند. نویسنده این کتاب استدلال می‌کند که اغلب مؤسسات این اهداف را به بهای از دست دادن کمال دانشگاهی و خدمات عمومی دنبال می‌کنند. طرح این کتاب این است که در سطح مدیریت ارشد آموزش عالی فاقد رهبری فکری مشخصی هستیم و کارکنان دانشگاهی باید مسئولیت هدفمندی اخلاقی مؤسساتشان را برعهده گیرند. این به مفهوم بازگشت به ارزش‌های نخبگان برج عاج‌نشین نیست، بلکه به مفهوم رد کردن نظام دانشگاهی به شدت لایه‌ای است که به شکلی شتابزده دانشجویان برای نهاد‌های متمایز برمی‌گزینند.
این کتاب شامل ۹ فصل است. سه فصل نخست بحثی در مورد فرهنگ در حال تحول تخصص دانشگاهی می‌پرورانند و برسه مضمون مرتبط با هم متمرکزند: تخصص دانشگاهی به منزله حرفه‌ای در حال تحول، حرفه یادگیری و حرفه‌ای ارزش. فصول چهارم تا هفتم بر خوبی‌های کار دانشگاهی به منزله خصایص تعیین‌کننده تخصص دانشگاهی تمرکز دارند: صداقت، احترام، اصالت و بزرگ منشی. این چهار فصل میانی در مورد تمایل‌های فضیلت‌مندانه مرتبط با این خوبی‌های خاص به بحث می‌پردازند. دو فصل پایانی به شروط ارتباطی و نهادی لازم برای رشد تخصص دانشگاهی اختصاص دارند.
فرهنگنامه اسلام
کتاب «فرهنگنامه اسلام» اثر امری وان دونزل با ترجمه پیمان متین به همت نشر فرهامه منتشر شد. این کتاب اثری مهم در مطالعات اسلامی است که رویکردی علمی و مثبت به مذهب تشیع دارد. دایرةالمعارف اسلام یا The Encyclopaedia of Islam از معتبرترین منابع مستند در جهان است که از سال ۱۹۱۵ تا امروز ویراستهای متفاوت از آن به زبانهای انگلیسی، فرانسوی و آلمانی چاپ و منتشر شده و همواره مورد استفاده محققان حوزه‌های مختلف تاریخی، دینی و فرهنگی جهان اسلام بوده است. این اثر دانشنامهای است مفصل که در حوزه اسلام و فرهنگ اسلامی و تمدن مسلمانان تدوین شده و در لیدن هلند به چاپ رسیده است.
این اثر در ویرایش نخست ۹۰۰۰ مقاله داشت که طی سالهای ۱۹۱۳-۱۹۳۶ همزمان به سه زبان انگلیسی، فرانسوی، و آلمانی منتشر شد. همه نویسندگان این مقالهها شرقشناسان اروپایی و غیرمسلمان بودند. خلاصهای از آن ویرایش با عنوان خلاصه دایرةالمعارف اسلام در سال ۱۹۵۳ منتشر شد. از آنجا که برخی مقالههای ویرایش نخست بسیار مستحکم و پربار بودند و در تألیف آنها از منابع دست اول فراوانی استفاده شده بود، همچنان از اعتبار برخوردارند و با آنکه ویرایش دوم این اثر سترگ نیز بعد‌ها منتشر شد، اما همچنان ترجیح محققان رجوع به آن مقالات ویرایش نخست است.
ویرایش دوم دایرةالمعارف اسلام فقط به زبانهای انگلیسی و فرانسوی بود و تدوین آن بیش از ۴۰ سال (از ۱۹۵۴ تا ۲۰۰۲) به درازا کشید. نویسندگان مقالههای ویرایش دوم این اثر ترکیبی بودند از شرقشناسان اروپایی و آمریکایی، ایرانی، عرب، ترک، هندی، و پاکستانی.
پژوهشگران حرفه‌ای ایرانی نیز از این اثر عظیم که طی مجلدات حجیم و متعدد تدوین شده، بهرههای فراوان برده و میبرند. زبان خارجی این اثر و متن تخصصی آن در کنار ماهیت دانشنامهای و مرجعیت آن باعث شده تا مخاطبان علاقه‌مند و غیرمتخصص نتوانند استفاده چندانی از آن بکنند. به همین دلیل ناشر این اثر، تصمیم گرفت فشردهای از مداخل این دایرةالمعارف را به شکلی خلاصه با کاربردِ آسان برای همه تدوین کند و در قالب یک مجلد فشرده با حدود ۳۵۰۰ مدخل چاپ کند. این کار به عهده یکی از ویراستاران برجسته این فرهنگ اِمِری وان دونزل گذاشته شد.
عروس قریش
کتاب «عروس قریش» نوشته مریم بصیری است که نشر اسم آن را منتشر کرده است. عروس قریش رمانی است که برای اولین بار سراغ مادر بزرگوار پیامبر اسلام رفته و روایتی لطیف از زندگی این بانوی بزرگوار را از ولادت تا وفات به رشته تحریر درآورده است.
مریم بصیری که تاکنون از وی آثار متعدد داستانی و پژوهشی منتشر شده، با خلاقیت و زبان شاعرانه دلنشین خود تاریخ زندگانی حضرت آمنه (س) را نگاشته است و صحت روایات تاریخی آن را در جلسات متعدد با اساتید تاریخ اسلام و منابع محدودی که درباره حضرت آمنه و عبدالله بن‌عبدالمطلب وجود دارد آزموده است.
در بخشی از این کتاب می‌خوانید: چشم که باز کرد ناگهان دید سقف چوبی اتاقش شکافته شده و چند زن از آسمان به اتاقش پر می‌کشند. با آنکه در اتاق تنها یک شمع روشن بود، ولی اتاق از نور سیمای زنان، چون روز می‌درخشید. آمنه محو دیدار آنان بود که یکی از زنان جلوتر آمد و کاسه‌ای شربت به او داد، شربتی شیرین‌تر از انگبین، سفیدتر از شیر، و سردتر از برفی که نامش را از عبدالله شنیده بود.
بررسی مبانی فقهی ولایت فقیه
کتاب «بررسی مبانی فقهی ولایت فقیه» تألیف آیت‌الله سیداحمد خاتمی با تدوین، تحقیق و نگارش علی احمدی‌خواه (کوه‌نانی) به همت دفتر نشر معارف منتشر شد. در این کتاب که نگارش درس‌های فقه آیت‌الله سید احمد خاتمی در باره ولایت فقیه است، در هشت فصل با ۵۳۲ صفحه سامان یافته به تبیین فقه‌الحکومه با این نگاه که مدل حکومت و کیفیت آن از نگاه دین چگونه است و ملک‌داری در عرصه فرهنگ و سیاست و اقتصاد باید چگونه باشد پرداخته شده است. تفاوت اساسی این بحث با مباحثی که در دانشگاه‌ها مطرح می‌شود این است که این کتاب به سبک فقه جواهری وارد مباحث شده و هیچ سخنی بی‌مدرک پذیرفته نیست و کاملاً به سبک سایر مباحث فقهی است.
مرآت الغیب
کتاب «مرآت الغیب؛ در اخبار غیبی در باب علوم جدید و وقوع برخی از علائم ظهور» تألیف سیدمحمدعلی مبارکه‌ای به کوشش رسول جعفریان و به همت نشر مورخ منتشر شد. سیدمحمد علی مبارکه‌ای (متوفای ۱۳۲۵ش) از نویسندگان و روحانیون اهل منبر است که در نوشته‌های بر جای مانده دینی و تاریخی خود، سعی می‌کند با رویکردی انتقادی و روشن فکری با مسائل دنیای جدید روبه‌رو شود.
وی در این کتاب، ضمن صد باب، بخشی را به اخبار طبی و تطبیق محتوای آنها با بهداشت نوین اختصاص داده و در بخشی دیگر اخبار مربوط به علائم ظهور را منطبق بر برخی از تحولات عصر حاضر تفسیر و تعبیر می‌کند. هدف او گشودن راه تازه‌ای برای اثبات درستی دین اسلام، در قالب پیشگویی‌های علمی است. برداشت‌های وی اغلب ساده‌انگارانه است، اما در مجموع نمونه‌ای از رویکرد‌های جاری در دوره رضاشاه و اندکی پس از وی است که ضرورت تغییر و فاصله گرفتن از سنت‌ها را درک کرده و سعی می‌کند با نشان دادن راه‌های تازه، ایمان مردم را حفظ کند. وی همزمان که نسبت به بی‌دینی‌ها و فساد‌های رایج موضع گرفته، آشکارا گرفتار حیرت میان عصر قدیم و جدید است.
روحانیت و اندیشه‌های چپ در ایران معاصر
کتاب «روحانیت و اندیشه‌های چپ در ایران معاصر» نوشته محمد صدرا به همت انتشارات امیرکبیر منتشر شد. مواجهه مذهب و مارکسیسم و لاجرم، روحانیت و جریان‌های چپ در ایران معاصر، یکی از مهم‌ترین حوزه‌های پرچالش و مسئله‌خیز در قلمرو الهیات، فلسفه و سیاست در ایران امروز است. پرسش‌های تأمل‌برانگیزی که نه تنها هنوز، به پاسخ نهایی نرسیده‌اند، بلکه همچنان سایه سنگین خود را بر فضای فرهنگ و سیاست ایران دارند، و پیوند‌های آگاه و ناخودآگاه این دو سنت فکری، سرنوشت دیروز، امروز و احتمالاً آینده نزدیک جامعه ما را تعیین می‌کنند. کتاب حاضر، که در اصل رساله دکتری نویسنده پرتلاش آن است، کوشیده است این گفتگوها، پیوندها، چالش‌ها و تقابل‌های اسلام و مارکسیسم را گزارش کند. همچنین کتاب منبع خوبی برای تبارشناسی بسیاری از تحولات کنونی ایران در سه گانه الهیات، فلسفه و سیاست است.
نوشته حاضر به بررسی تعامل دو سنت رقیب، مهم و تأثیرگذار اسلامی به نمایندگی روحانیان و چپ مارکسیستی با استفاده از الگو و مفاهیم اسلامی کسانی، چون مک اینتایر و تیلور، که با عنوان جماعت‌گرایان از آنها یاد می‌شود، می‌پردازد.
چشم‌انداز‌های معنوی و فلسفی اسلام ایرانی
بخش اول جلد چهارم چشم‌انداز‌های معنوی و فلسفی اسلام ایرانی اثر هانری کربن با تحقیق و ترجمه ان‌شاءالله رحمتی به همت نشر سوفیا منتشر شد. مجموعه چهار جلدی «اسلام ایرانی» حاصل بیش از بیست سال پژوهش هانری کربن درباره ابعاد معنوی و فلسفی اسلام است؛ اسلام آن‌گونه که بر ذهن و ضمیر ایرانی پدیدار شده است. این اثر نه فقط دستاورد تتبعات و تأملات عالمانه در متون، بلکه رهاورد تجربه ژرف نویسنده از عوالم معنوی ایرانیان و ارتباط وجودی کم‌نظیری است که با آن عوالم برقرار کرده‌اند. جلد اول این مجموعه که به بررسی معنویت تشیع دوازده امامی اختصاص دارد. در جلد دوم عمدتاً در پی تبیین حکمت اشراق سهروردی و طرح وی در زمینه احیای حکمت پارسیان باستان و به علاوه تلاقی شاخه‌های اصیل شجره حکمت نبوی در سهروردی و دیگر حکیمان اشراقی (افلاطونیان سرزمین پارس) است.
جلد سوم کتاب «چشم‌انداز‌های معنوی و فلسفی اسلام ایرانی» شامل دو دفتر است؛ دفتر نخست، عنوان «خاصان محبت» را دارد که کربن در آن به زندگی «روزبهان شیرازی» پرداخته و عرفان عاشقانه وی را بررسی کرده است. دفتر بعدی این مجلد «تشیع و تصوف» نام دارد. در این دفتر کربن به سیر زندگی و افکار سیدحیدر آملی، ابن ترکه و علاءالدوله سمنانی پرداخته است که وجوه بارزی از اسلام ایرانی است که این دو به زودی منتشر می‌شوند. اهمیت جلد سوم این اثر در پرداختن به عشق از منظر عرفان اسلامی است. یکی از بحث‌های جذاب در فلسفه اسلامی عشق است که کربن در اثر خود به این مساله براساس آثار روزبهان شیرازی پرداخته و آن را بررسی می‌کند. این دیدگاه در فلسفه اسلام بسیار خاص و بدیع است و خود کربن هم نگاه جذابی به این دیدگاه داشته است.
بخش اول جلد چهارم، حاوی دو دفتر پنجم و ششم از دفتر‌های هفت گانه این مجموعه است. دفتر پنجم با عنوان مکتب اصفهان، اصیل‌ترین جریان حکمت شیعی را با محوریت میرداماد، ملاصدرا و قاضی سعید قمی بررسی کرده است. موضوع دفتر ششم مکتب شیخیه است. در این دفتر به زندگی و افکار شیخ احمد احسایی و جانشینان وی پرداخته شده است. مترجم نیز پیشگفتار مفصلی بر این مجلد نوشته است.
علوم قرآنی۲؛ اعجاز، تحریف‌ناپذیری
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه کتاب «علوم قرآنی ۲ (اعجاز، تحریف ناپذیری)» را که حاصل تلاش علمی حجت‌الاسلام و المسلمین فتح‌الله نجارزادگان استاد دانشگاه تهران است را روانه بازار نشر کرد. این کتاب براساس سرفصل های مصوب علوم قرآنی در قالب مشارکت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور وزارت عتف طراحی و تدوین شده است. در این طرح ۲۱ عنوان کتاب درسی مصوب وزارت علوم تحقیقات و فناوری توسط کارویژه‌ای تدوین می شود. تاکنون ۵ اثر از این مجموعه منتشر شده است.
در چکیده مختصر این کتاب اشاره شده است که «انتظار قرآن از ما این است که با این کتاب «آگاهی و معرفت» یابیم، از اعماق جان آن را «تصدیق و باور» کنیم و سپس با بهره‌مندی پی در پی از آن به نقطه کانونی انتظار قرآنی که «دانش و زندگی» با این کتاب است نائل شویم. اثبات همانند‌ناپذیر، و تحریف‌ناپذیری قرآن، فرایند آگاهی و گواهی ما را به حقانیت این کتاب فزونی می‌دهد. باورها را استحکام می‌بخشد و برای منکران نیز اتمام حجت می‌کند».
انسان کنش‌شناسی اعتباری
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه کتاب «انسان کنش‌شناسی اعتباری، ظرفیت‌شناسی انسان‌شناسی عالمان علم اصول و علامه‌طباطبایی برای علوم انسانی» را که حاصل تلاش علمی حجت‌الاسلام والمسلمین سید حمیدرضا حسنی و هادی موسوی در گروه فلسفه علوم انسانی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه است، روانه بازار نشر کرد. این کتاب بر آن است تا با برقرار کردن معادله میان مفاهیم متافیزیکی سنت فلسفه اسلامی با جریانات علوم انسانی جدید، زمینه‌های فهم بهتری از علوم انسانی و همچنین استلزامات فلسفه علامه طباطبایی و به ویژه نظریه اعتباریات نزد ایشان و دیگر عالمان علم اصول برای علوم انسانی فراهم کند.
نظریه اعتباریات علامه طباطبایی در این میانه می‌تواند نقش مهمی ایفا کند؛ زیرا به تفسیر این نوشتار، این نظریه در ادامه مباحث علم النفس در فلسفه، به تفسیر هویت کنش و عمل انسانی می‌پردازد. اعتباریات، معارفی عملی هستند که می‌توانند واسطه میان «نظر» و «عمل» را پر کنند و به جهت هویت مفهومی‌شان با هویات نظری و مفاهیم عقل نظری ارتباط برقرار کرده و به جهت ساختاری که عقل عملی بدان‌ها می‌دهند، متناسب با واقعیت‌های انسانی در حوزه عمل انسانی شکل می‌گیرند؛ به نحوی که بسان پُلی سر بر فلک عقل نظری کشیده و پا در عالم ناسوت خاک دارند. پیش از این چهار رویکرد انسان کنش شناسی در گروه فلسفه علوم انسانی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با عناوین «انسان کنش شناسی پوزیتیویستی»، «انسان کنش‌شناسی هرمنوتیکی، تفسیری و انتقادی»، «انسان کنش شناسی حکیمان پیشا صدرایی» و «انسان کنش شناسی صدرایی» منتشر شده است
تا دستبوسی خدا
کتاب «تا دستبوسی خدا» سفرنامه حج سیدمحمود جوادی، یکی از سفرنامه‌هایی است که در سال ۱۳۹۱ در قالب کتابی از سوی انتشارات «سوره مهر» حوزه هنری به چاپ رسید، علاوه بر نسخه چاپی، نسخه صوتی این کتاب منتشر و به دلیل استقبال مخاطبان، از رادیو نمایش نیز روایت شده است. سید محمود جوادی؛ نویسنده و روزنامه‌نگار در قالب این سفرنامه مشاهدات عینی خود را از سفری که به سرزمین وحی داشته به شکل روزشمار ثبت و ضبط کرده است که البته به گفته خودش پیش از آنکه در قالب مجلدی به چاپ برسد به شکل پاورقی در روزنامه کثیرالانتشار «جام جم» منتشر شده بود.
نگارنده در وصف مکان و احوال حجاج بیت‌الله‌الحرام در این کتاب سعی در تداعی تصویر داشته است، به نحوی که مخاطب در مواجهه با آن با تجسم شرایط و اوضاعی را که جوادی آن را وصف کرده است خود در آن فضا احساس کند و به این واسطه می‌توان گفت که این سفرنامه قابلیت زیادی برای اقتباس نمایشی و تصویری دارد. سفرنامه «تا دستبوسی خدا» به دلیل سهل و ممتنع بودن قلم نویسنده ارزش خواندن دارد و تقریباً پاسخگوی سلایق گوناگون مخاطبان است. جوادی معتقد است حتی افراد غیرمذهبی نیز با خواندن این سفرنامه علاقه‌مند می‌شوند این سفر معنوی را تجربه کنند. نسخه چاپی و صوتی این کتاب نیز به دلیل سبک عامه‌پسند آن تاکنون با استقبال مخاطبان روبرو شده که نشان از شناخت نویسنده نسبت به علاقه‌مندان این سفر معنوی است.
اندیشه‌های ابن سینا در آینه نگاه معاصر
کتاب «اندیشه‌های ابن سینا در آینه نگاه معاصر» به همت جمعی از نویسندگان در نشر پگاه روزگار نو منتشر شده است. این اثر سومین جلد از مجموعه مواریث فکری ایران است که بعد از ملاصدرا و مولوی به ابن سینا اختصاص یافته است. مجموعه اندیشه‌های ابن سینا می‌کوشد، شیخ الرئیس، حجة الحق ابن سینا را نه تنها از زاویه یک فیلسوف و طبیب، بلکه با همه بلندای قامت او به نظاره بنشیند. ابن سینا اندیشمندی است ذووجوه و یک شرط معرفی درست وی عرضه کردن اندیشه‌های او با حفظ این تنوع و رنگارنگی است.
در این مجموعه به متخصصانی با رویکرد‌های مختلف رجوع شده است. بدین سان خواننده می‌تواند عطر اندیشه ابن سینا را از گریبان قلم اندیشمندان گوناگون استشمام کند و ببیند این آب در کام هر درختی به چه شکوفه‌ای می‌نشیند. این مجموعه در عین حال بر آن است که فصل جدیدی باشد. از این رو می‌کوشد با رعایت عالی‌ترین دقت نظر‌های علمی در ساختار مقاله ها، در تعداد کلمات و نحوه ورود و خروج به بحث، رویه‌های ویژه را پی گیرد تا در قالب آن مخاطبان عام اندیشه نیز بتوانند عطر مصاحبت با اندیشمندی به قامت ابن سینا را دریابند.
در نهایت این اثر می‌کوشید پلی باشد میان اندیشه در ایران و سایر کشور‌های جهان و از این رو در گام نخست هم زمان در کشور آلمان نیز منتشر خواهد شد. این مقالات برای کتاب حاضر نوشته شده و نگاهی نسبتاً متفاوت به بیکرانه‌های اندیشه ابن سینا دارند.
وصیت‌نامه امیر مؤمنان به سالار شهیدان
وصیت‌نامه امیر مؤمنان به سالار شهیدان به کوشش طاهره امینی و زیر نظر سید ابراهیم دیباجی تنظیم شده و نشر نگارستان اندیشه آن را منتشر کرده است. وصیت‌نامه حضرت امیر(ع) به امام حسین(ع) که در سده هفتم هجری یا پیش از آن به ترجمه فارسی منظوم درآمده، به همت خطاطی مجرب و ماهر، مشهور به ابن ساوجی در همان سده نوشته شده و با اینکه مترجم شناخته نشده است، مع هذا سبک و سیاق ترجمه و خط و زبان آن سده را نشان می‌دهد. شیوه کار در این پژوهش بدین گونه است که نخست وصیت‌نامه با ترجمه منظوم از روی نسخه عکسی استنساخ شده و جمله‌های حضرت امیر با آنچه در تحف العقول ابن شعبه آمده بود، مطابقت و موارد اختلاف مشخص شده است. همچنین آنچه درباره مترجم و خطاط دردسترس بوده، در مقدمه آمده است. به منظور سهولت دسترسی خوانندگان به متن وصیت‌نامه در تحف العقول تصویر آن همراه با ترجمه فارسی آیت‌الله جنتی و تصویر نسخه عکسی مورد استناد به پیوست آمده و در پایان فهرست الفبایی کلمات مولی الموحدین نیز درج شده است.
انتهای پیام
